می‌توان گفت، صفحهآرایی مجموعه‌ای از روش‌های بصری برای جذب خواننده یا مخاطب است. به طور کل گرافیک خوب و مناسب یک جلد همان طور می‌تواند برای مخاطب جذاب باشد، که صفحهآرایی یک کتاب می‌تواند چنین جذابیتی را به وجود آورد.
در حقیقت صفحهآرایی هنر جلب توجه مخاطب و ایجاد اشتیاق در پیگیری مطالب کتابی که در دست دارد. این دو مورد یعنی جذب مخاطب و اشتیاق به پیگیری، از اهداف اصلی صفحهآرایی محسوب می‌شوند.
در حقیقت صفحهآرایی کتاب، مرحله‌ای پراهمیت از مراحل قبل از چاپ کتاب محسوب می‌شود، زیرا ممکن است همین مسئله به ظاهر کم اهمیت، باعث جلب توجه بیشتر مخاطب و به طبع آن، افزایش فروش یک کتاب را رقم بزند.
البته از بعد دیگر اگر به جزئیات این کار دقت کنیم، برای اینکه به دو هدف فوق دست یابیم، باید مواردی را مورد توجه قرار دهیم. مواردی مانند انتخاب نوع فونت مناسب برای هر بخش، اندازه فونت درست، فاصله بین خطوط به صورت صحیح، استاندارد بودن حاشیه‌های کتاب، طراحی و گرافیک داخلی، درج مناسب عکس‌ها و نمودارها و سایر اجزا تشکیل دهنده صفحات یک کتاب، می‌تواند به خوانش راحت‌تر و بهتر خواننده و مخاطب کمک شایانی کند.
در این مطلب خواهید خواند:
انتخاب قطع مناسب در صفحهآرایی کتاب
مهم‌ترین نکته در ابتدای شروع صفحهآرایی، انتخاب قطع و اندازه مناسب برای چاپ است. هر چه تعداد صفحات بیشتر باشد، باید اندازه قطع کتاب را بزرگتر گرفت و برعکس. در حقیقت، تناسب بین تعداد صفحات و قطع انتخابی، به روند انتخاب کتاب و مطالعه خواننده، کمک زیادی می‌کند.
در این لینک انواع قطع و استانداردهای کتاب برای چاپ در انتشارات مختلف را بخوانید.
رعایت استاندارد حاشیه صفحات در صفحهآرایی کتاب
یک کتاب دارای سه حاشیه بالایی، پایینی و بیرونی است. در حاشیه بالا عنوان کتاب، عنوان فصل، شماره صفحه و غیره درج می‌شود، که به هدر معروف است.
حاشیه پایینی در واقع محل اعلام اتمام متن صفحه جاری است و برای پانویس، درج توضیحات اضافی و یا حتی شماره صفحه استفاده می‌شود، که به آن فوتر می‌گویند.
حاشیه بیرونی کتاب، به منظور ایجاد فضای لازم برای نگه داشتن کتاب توسط انگشتان دست به کار می‌رود. معمولا برای هر اندازه کتاب یک استاندارد حاشیه‌ای برای هر سه بخش وجود دارد، که صفحه‌آرا از آن استفاده می‌کند. برای قطع‌های خاص و غیر استاندارد، دست صفحه‌آرا برای تغییرات در انتخاب اندازه این حاشیه‌ها باز است.
اهمیت فونت در صفحهآرایی کتاب
برای متن و تیترها و موارد دیگر همیشه رعایت فونت مناسب بسیار پراهمیت است. برای جلب توجه بیشتر در تیترها یا عناوین خاص داخل متن که نیاز به توجه بیشتری دارند، برای فونت‌ها دو حالت بلد و ایتالیک در نرم‌افزار ورد تعبیه شده است.
شایان ذکر است که علاوه بر انتخاب نوع فونت مناسب، فاصله بین خطوط، کلمات و پاراگراف‌ها بسیار مهم هستند، زیرا در خوانایی و ظرافت کتاب بسیار تاثیرگذار است.
انتخاب مکان مناسب برای تصاویر و نمودارها در صفحهآرایی کتاب
اگر کتاب، مقاله و پایان‌نامه، دارای عکس و نمودار باشد، انتخاب مکان مناسب از دید بصری بسیار مهم است. همچنین رده سنی و نوع کتاب در چینش و نگارش توضیحات مرتبط با عکس کاملا متفاوت است.
در واقع این مکان‌یابی باید به شکلی باشد که در روند خوانش مخاطب خللی وارد نکند و حتی به این روند بهبود بخشد.
اشتباهات رایج در صفحهآرایی
باید دقت شود که حاشیه صفحات متناسب باشد و فضای کافی برای دور آن در نظر گرفته شود. با توجه به برش صفحات در هنگام چاپ، انتخاب فضای کافی برای متون و در نظر گرفتن مقدار فضای استاندارد برای برش صفحات در چاپخانه، اهمیت زیادی دارد.
یک صفحه‌آرای با تجربه، اهمیت این موضوع را به درستی درک می‌کند و در این امر دقت لازم را انجام می‌دهد. البته گاهی دیده شده است که هر چقدر یک صفحه‌آرا دقت کافی و وافی را داشته باشد، باز در عمل به علت قصور چاپخانه، برش دور صفحات بیش از حد استاندارد شده و صفحات کم حاشیه می‌شوند. مسلما این موضوع کار را برای خواننده، در هنگام خوانش کتاب سخت و دشوار می‌کند.
یکی دیگر از این اشتباهات یا ایرادات رایج، وجود یک تک سطر در انتهای صفحه است، که ادامه متن در صفحه بعدی آن درج می‌شود. برای اینکه این موضوع اتفاق نیفتد، می‌توان این تک سطر را به صفحه بعد منتقل کرد تا یکپارچگی پاراگراف حفظ شود.
رعایت برخی جزییات مهم در صفحهآرایی
این جزییات به سلیقه و خلاقیت صفحه‌آرا بستگی دارد. به عنوان مثال برخی در صفحهآرایی شروع فصل از کتاب را از نیمه میانی کتاب آغاز می‌کنند یا طرحی را برای این بخش اختصاص می‌دهند. در بخش آغازین کتاب هم، جایی که مشخصات کتاب، اسامی نویسندگان، مقدمه و پیش‌گفتار، سرفصل‌ها و مواردی از این دست وجود دارد، می‌تواند با مهارت صفحه‌آرا از جذابیت منحصر به فردی برخوردار شود.
پس یک صفحه‌آرا در حقیقت هنرمندی است که علاوه بر شناخت قوانین ادبی و نگارشی، دید گرافیکی بسیار مناسبی باید داشته باشد.
نرم‌افزارهایی برای صفحهآرایی کتاب
صفحه‌آرایی‌های ساده که میزان گرافیک مورد استفاده در آن کم می‌باشد، معمولا با نرم‌افزار پرقدرت ورد انجام می‌شود. این نرم‌افزار محصول شرکت ماکروسافت بوده و دارای قابلیت‌های بیشماری است.
توجه داشته باشید نرم‌افزار ورد نسخه ۲۰۰۷ و ۲۰۱۰ مشابه نسخه ۲۰۱۳ و حتی نسخه‌های آتی آن است و اگر آموزش‌های لازم مربوط به هر یک از این نسخه‌ها را مطالعه کنید، با سایر نسخه‌ها نیز می‌توانید کار خود را پیش ببرید.
مقالات و آموزش‌های بسیاری در این زمینه به زبان‌های مختلف موجود است، ولی می‌توانید از این سایت برای آموزش اولیه صفحهآرایی کتاب استفاده کنید. از این لینک نیز می‌توانید آموزش ویدیویی ورد ۲۰۱۹ را هم مشاهده کنید.
همچنین برای صفحهآرایی حرفه‌ای کتاب‌هایی با گرافیک بالا نرم‌افزار ایندیزاین محصول شرکت ادوب مورد استفاده قرار می‌گیرد. آموزش ویدیویی این نرم‌افزار نیز در اینترنت موجود است، ولی این لینک برای نمونه به شما پیشنهاد می‌شود.
پس از این که ترجمه کتاب خود را انجام دادید اکنون زمان آن است که به فکر صفحهآرایی آن باشید.
یک صفحهآرایی و طراحی جلد مناسب بسیار در جذب مخاطب برای کتاب شما مهم است، ممکن است برخی از افراد پس از یک ترجمه مناسب وتخصصی از کتاب، از طراحی جلد مناسب برای کتابشان غافل شوند. اما این نکته بسیار حائز اهمیت است، یک جلد مناسب و صفحهآرایی جذاب، در حقیقت ویترین کتاب شماست و همین موضوع موجب جذب بیشتر افراد به سمت کتاب شما خواهد شد.
