بسیاری از دانشجویان، نوشتن پایان‌نامه تحت حمایت استاد راهنما را تجربه کرده‌اند. هدف از نوشتن پایان‌نامه یا مقاله علمی، اتمام دوران تحصیلات تکمیلی (کارشناسی ارشد و دکترا) یا ارتقا جایگاه علمی با چاپ مقاله در مجلات خارج از کشور است.
گردآوری اطلاعات، یکی از مهم‌ترین مراحل نوشتن پایان‌نامه و مقاله است. چراکه برای نوشتن یک سند علمی، باید به اطلاعات معتبری که از قبل وجود دارد استناد و آن‌ها را تکمیل کنید.
در این مطلب از وبلاگ ترجمیک، به بررسی بهترین روش‌های جمع‌آوری اطلاعات برای نگارش پایان‌نامه و مقاله می‌پردازیم. اگر شما هم به‌تازگی مشغول نوشتن یک سند علمی معتبر هستید، این مطلب را از دست ندهید.
مطالب مرتبط:
معرفی سایت‌های دانلود مقالات داخلی و خارجی
در این مطلب خواهید خواند:
استاد راهنما کیست؟
استاد راهنما وظیفه کمک به دانشجو در روند نوشتن پایان نامه و مقاله را بر عهده دارد. با این حال، گردآوری اطلاعات که یکی از مهم‌ترین و حتی اصلی‌ترین بخش‌های نوشتن یک مقاله یا پایان‌نامه است، بر عهده خودِ دانشجو خواهد بود.
شما باید تمام روش‌های مورد استفاده برای نوشتن مطالب پایان‌نامه خود را در متن پروپوزال به استاد راهنما ارائه دهید. سپس، استاد راهنما وظیفه تأیید روش‌های انجام پایان‌نامه شما را برعهده خواهد داشت.
روش‌های رایج برای گردآوری اطلاعات
در مجموع، روش‌های گردآوری اطلاعات را می‌توان به دو گروه کتابخانه‌ای و میدانی تقسیم کرد. در روش میدانی، باید به مرور مقالات و کتاب‌ها بپردازید. در روش میدانی نیز، همان‌طور که از نامش پیداست، باید با افراد درگیر و مرتبط با موضوع مقاله‌تان همکاری و ارتباط داشته باشید.
روش کتابخانه‌ای (Library research)
در این روش، شما ملزم به یافتن نتایج جدید نیستید. بلکه تنها باید با مرور مقالات و تجزیه و تحلیل گزارش‌های مربوطه، به تعدادی از سؤالات پژوهشی پاسخ بدهید. ناگفته نماند که روش کتابخانه‌ای مزایا و معایب مختلفی دارد.
به طور کلی مطالعات کتابخانه‌ای را می‌تواند از طریق مرور هر نوع سند و مدرک، کتاب، مقاله، گزارش و… انجام دهید. البته این تنها در صورتی است که شما توانایی دسترسی به این اسناد را داشته باشید.
اگر فکر می‌کنید که پایان‌نامه شما تنها به مطالعات کتابخانه‌ای نیاز دارد، می‌توانید به راحتی و با کمترین نوشتن آن را به اتمام برسانید. با این وجود، مطالعات کتابخانه‌ای به هیچ وجه برای یافتن اطلاعات جدید مناسب نیست. اگر از این روش استفاده کنید احتمالا با مشکل کمبود اطلاعات یا قدیمی بودن آن‌ها مواجه می‌شوید.
با این تفاسیر اگر دوست دارید نوآوری داشته باشید، از این روش تنها برای نوشتن مقدمه پایان نامه استفاده کنید. همچنین اگر پژوهش شما به کار آزمایشگاهی نیاز دارد، از این روش برای انتخاب روش‌های آزمایش مواد مناسب استفاده کنید.
مصاحبه (Interview)
مصاحبه با افراد، یکی از روش‌های مطالعات میدانی است. این روش، درست مانند زمانی است که برای استخدام، دعوت به مصاحبه می‌شوید.
مصاحبه، روشی بسیار کارآمد و مفید است. چراکه در این روش، می‌توانید تمامی سوالات را از مصاحبه‌شونده بپرسید. همچنین اگر دچار ابهام شدید، می‌توانید از شخص مقابل بخواهید موضوع را برایتان روشن کند. با این کار، مصاحبه شما دقیق‌تر و همراه با جزئیات بیشتر خواهد بود.
اگر برای نوشتن پایان‌نامه خود از روش مصاحبه استفاده می‌کنید، حتماً به موارد زیر توجه کنید:
- برای انجام مصاحبه، باید به طور کامل با زبان شخص مصاحبه‌شونده آشنا باشید.
- مصاحبه یک روش رسمی برای دریافت اطلاعاتی معتبر از شخص مصاحبه‌شونده است. بنابراین، احساسات و تمایلاتی شخصی شما نباید وارد مصاحبه شود.
- شرایط مصاحبه از یک فرد به فرد دیگر تغییر می‌کند. به همین دلیل شما باید نحوه مصاحبه را بر اساس شخص مصاحبه‌شونده تغییر بدهید. اگر قصدتان مصاحبه با یک مدیر شرکت است، مسلماً نحوه مصاحبه با وی در مقایسه با شخص عادی تغییر خواهد کرد.
- فرد مصاحبه شونده باید از تمام جوانب مصاحبه و دلیل انجام آن اطلاع کامل داشته باشد. به عبارت دیگر شفافیت کامل، ضروری است.
انواع روش‌های مصاحبه
مصاحبه روش‌های مختلفی دارد. در این بخش به معرفی و بررسی این روش‌ها می‌پردازیم.
مصاحبه بسته یا محدود
در مصاحبه بسته، مصاحبه‌گر خود را به پرسش‌های از قبل طراحی شده و یافتن پاسخ آن‌ها، محدود می‌کند. البته باید در نظر داشته باشید که ممکن است تمام مصاحبه شوندگان با سؤالات شما احساس راحتی نکنند. در نتیجه جواب قطعی یا واقعی به شما ندهند و حتی از پاسخ به آن بپرهیزند.
مصاحبه باز (آزاد)
در مصاحبه آزاد، همانند مصاحبه بسته، شما از قبل سوالاتی را برای انجام محاسبه آماده خواهید کرد. با این تفاوت که ممکن است در روند انجام مصاحبه، تغییراتی در سؤالات اعمال کنید. این کار باعث می‌شود ارتباط بهتری با شخص مصاحبه‌شونده بر قرار کنید و احساس آرامش و راحتی را برای او فراهم کنید.
بدین ترتیب احتمال دریافت اطلاعات واقعی‌تر بهبود خواهد یافت و همه‌ی این موارد به انعطاف پذیری شما و نحوه مصاحبه با شخص بستگی دارد. می‌توان به مصاحبه آزاد به عنوان یک گفتگوی ساده، البته با هدف گرفتن اطلاعات ضروری، اشاره کرد.
پرسشنامه (Questionnaire)
پس از مصاحبه، پرسشنامه دومین روش رایج برای گردآوری اطلاعات جهت نوشتن پایان‌نامه و مقاله است. مصاحبه و پرسشنامه تا حدودی شبیه هم هستند. با این تفاوت که پرسشنامه، به صحبت رو در رو با شخص خاصی نیاز ندارد.
برای جمع آوری اطلاعات از طریق پرسشنامه، تنها باید برگه پرسشنامه را به آدرس شخص ارسال کنید یا مکان خاصی را جهت پر کردن پرسشنامه با اطلاع قبلی تعیین کنید.
همانند مصاحبه، سوالاتی از قبل آماده شده است که به وسیله آن‌ها دیدگاه فرد پاسخگو را در مورد مسئله‌ی مورد تحقیق خواهید سنجید. از دلایل مهمی که استفاده از پرسشنامه را ضروری می‌کند، بزرگ بودن تعداد جامعه‌ی آماری یا افراد مصاحبه‌شونده است.
در نتیجه، پرسشنامه، گزینه‌‌ای ایده‌آل جهت جمع آوری اطلاعات خواده بود. هر چقدر کیفیت سؤالات مطرح شده در داخل پرسشنامه بالاتر باشد، اطلاعات دقیق‌تر و مفیدتری به دست می‌آید.
چه نوع سوالاتی در پرسشنامه مطرح می‌شود؟
سؤالات پرسشنامه نیز به دو نوع باز و بسته هستند. در این بخش، به صورت خلاصه این سوالات را بررسی می‌کنیم:
سؤالات باز پرسشنامه
سؤالات باز، به پاسخ‌دهندگان این امکان را می‌دهند تا بدون هیچ محدودیتی، به سؤالات پرسشنامه پاسخ بدهند و نظرات خود را ذکر کنند. البته باید این مورد ذکر شود که تجزیه و تحلیل این سؤالات به دلیل گسترده بودن پاسخ‌های شرکت‌کنندگان زمان‌بر خواهد بود.
سؤالات بسته پرسشنامه
بر خلاف سؤالات باز، پاسخ‌دهندگان برای پاسخ به این سوالات باید به جواب‌هایی که از قبل در برگه پرسشنامه مشخص شده است، پاسخ بدهند. (به عنوان مثال سؤالات چهار جوابی) از این رو، پاسخ‌دهندگان هیچ انعطافی در پاسخ‌دهی به سؤالات نخواهند داشت.
همانند مصاحبه‌ی بسته، سؤالات پرسشنامه باید با جواب‌های منطقی در اختیار شرکت‌کننده قرار گیرد. در واقع سؤالات و جواب‌های مطرح شده نباید هیچگونه تضادی با باورهای فرد داشته باشد. در غیر این صورت جواب‌ها غیر واقعی خواهند بود. همچنین چنین سوالاتی، تحلیل پاسخ‌ها را برای نویسنده راحت‌تر می‌کند.
مطالب مرتبط:
آموزش تصویری و رایگان نرم‌افزار زوترو
سؤالات دموگرافیک یا ویژگی‌های جمعیت‌‌شناختی
سوالات دموگرافیک یا ویژگی‌های جمعیتی، اطلاعاتی مثل سن، ملیت، وضعیت تأهل، درآمد و موارد مشابه را مورد بررسی قرار می‌دهند. با بررسی این موارد می‌توان به خصوصیات افراد تحت مطالعه به عنوان مثال، کارمندان یک سازمان پی برد. معمولا افراد تمایل بیشتری برای پاسخ به سوالات دموگرافیک نشان می‌دهند.
البته ذکر این مسئله ضروری است که تمام افراد با ذکر مشخصات خود احساس راحتی نمی‌کنند. در نتیجه برای کسب رضایت افراد، باید تعهد عدم افشاء اطلاعات امضا کنید.
همچنین لازم به ذکر است که این سؤالات باید با جامعه مورد بررسی منطبق باشند. مثلاً تصور کنید می‌خواهید سطح رضایت مشتریان از محصولات یک شرکت را بررسی کنید. در این صورت هر گونه سوال غیرضروری، ممکن است شخص را از انجام پرسشنامه باز دارد.
کلام آخر
در این مقاله به بررسی انواع روش‌های گردآوری اطلاعات مقاله و پایان نامه پرداختیم و دیدیم که این کار بر خلاف تصور اکثر دانشجوها، سخت نیست. البته سطح دشواری جمع‌آوری اطلاعات بسته به موضوع تحقیق شما و روش انجام آن متغیر است.
به عبارتی، باید با تحلیل و بررسی جوانب کار، بهترین روش یا روش‌ها را برای جمع آوری اطلاعات انتخاب کنید. بدین ترتیب نتیجه آماری به دست آمده بی نقص و دقیق باشد.
ترجمه مقاله، یکی از خدمات ترجمیک است. بنابراین اگر در مطالعه مقالات دچار مشکل شدید، ترجمه آن‌ها را به ما بسپارید.
اگر به ترجمه علاقه دارید و در این زمینه مهارت دارید، به جمع مترجمان ترجمیک بپیوندید. کافیست سری به صفحه استخدام مترجم بزنید.
آخرین به‌روزرسانی: ۱۴۰۲/۰۳/۰۴
2 دیدگاه در «بهترین روش گردآوری اطلاعات پایان‌نامه و مقاله»