اگر برای تهیه یک دوره آنلاین، به یک راهنمای کامل و جامع نیاز دارید، این مطلب می‌تواند به شما کمک کند.
با پیشرفت تکنولوژی و محبوبیت روزافزون اینترنت در بین مردم، استفاده از دوره‌های آموزشی آنلاین نیز در بین مردم گسترش یافت. عدم نیاز به حضور فیزیکی، صرفه‌جویی در وقت، مقرون به‌صرفه‌بودن قیمت دوره‌ها و مزایای بسیار دیگر موجب محبوبیت این دوره‌ها نزد مردم شد. شیوع کرونا موجب خانه‌‌نشینی قشر عظیمی از مردم شد و به دنبال آن، تقاضا برای دوره‌های مجازی به طور چشمگیری افزایش یافت.
مطالب مرتبط:
آخرین سنگر یادگیری در دوران کرونا
در این مطلب خواهید خواند:
ویژگی‌های دوره آنلاین با کیفیت
یک دوره آنلاین موفق همانند یک آهنربای قوی است که مخاطبان را به سمت خود می‌کشاند و یک ارتباط قوی و مثمر ثمر بین مدرس و مخاطب برقرار می‌سازد.
چندین فاکتور در تهیه یک دوره آموزشی موفق و حرفه‌ای نقش دارد که در ادامه، آن‌ها را با هم بررسی می‌کنیم.
مطالب مرتبط:
ویژگی‌های طلایی یک دوره آموزشی آنلاین مناسب
هنگامی که برای اولین بارقصد تهیه یک دوره آنلاین را دارید، بهتر است که به نکات این راهنما توجه کنید. از هیچ یک از مراحل ذکر شده در اینجا غافل نشوید، حتی اگر در نگاه اول بی‌اهمیت یا غیرضروری به نظر برسند.
در اینجا مراحل ایجاد یک دوره آنلاین را در ۱۰ مرحله بیان کرده‌ایم:
گام اول: موضوع دوره خود را انتخاب کنید
برای همه کارهای مهم، ابتدا باید برنامه‌ریزی کنید؛ تولید یک دوره آنلاین هم از این امر مستنثی نیست.
اولین و مهم‌ترین گام، انتخاب یک موضوع مناسب است. هنگام تهیه یک دوره آنلاین، اگر هدفتان را به خوبی مشخص نکرده باشید و ندانید که دقیقاً در حال انجام چه‌کاری هستید، ممکن است خسته و سرگردان شوید و یا حتی از ادامه کار منصرف شوید. انتخاب دقیق یک موضوع، مانع ازاتلاف وقت خود و مخاطبانتان می‌شود.
بسیار مهم است که در مرحله اولیه تهیه یک دوره آنلاین، یک موضوع خاص را به عنوان موضوع اصلی دوره انتخاب کنید.
تا حد ممکن دقیق باشید. سعی نکنید در اولین دوره خود، موضوع بسیار وسیعی را پوشش دهید. حجم بالای اطلاعات موجب وحشت و سردرگمیِ دانش‌آموزان می‌شود و بازدهی دوره را پایین می‌آورد. تمرکز بر دوره‌های کوتاه مدت با حجم کمتر، شما را قادر می‌سازد تا تعداد بیشتری از دوره‌ها را بفروشید و گذر زمان و تمرین، موجب افزایش کیفیت دوره‌هایتان می‌شود.
وقتی اولین دوره خود را تدوین می‌کنید، مطمئن شوید که موضوعات و مطالبی را هم برای دوره‌های آتی باقی می‌گذارید.
این‌ها سوالاتی است که هنگام انتخاب موضوع برای دوره آموزشی باید از خود بپرسید:
- آیا در این زمینه تخصص کافی دارید؟
- آیا تقاضای کافی برای این موضوع وجود دارد؟
- تا چه حد باید وارد موضوع شوید؟
درباره این سؤالات، عمیق فکر کنید. این‌ها پایه و اساس دوره آنلاین شما را تشکیل خواهند داد. بدون یک پایه محکم، شما محکوم به شکست هستید؛ به قول معروف خشت اول چون نهد معمار کج – تا ثریا می‌رود دیوار کج.
به جای تلاش برای حدس زدن موضوعاتی که دانش‌آموزان آن‌ها را می‌خواهند، مستقیماً به سراغ داده‌ها بروید. از ابزارهایی مانند Google Trends استفاده کنید تا ببینید افراد چه نوع دوره‌هایی را جستجو می‌کنند یا وب‌سایت‌های ارائه‌دهنده دوره‌های آموزشی آنلاین مانند Coursera، edX یا FutureLearn را بررسی کنید تا ببینید چه دوره‌هایی در حال حاضر محبوب هستند.
این که تا چه اندازه مطالبتان را گسترش دهید و عمقشان در چه حدی باشد، تا حد زیادی به مخاطبانتان بستگی دارد.
گام دوم: مخاطبان هدف دوره‌تان را بشناسید
پس از انتخاب موضوع برای تهیه یک دوره آنلاین، اکنون زمان آن رسیده است که مخاطبان مورد نظر خود را شناسایی کنید. مخاطب به گروهی از افرادی اطلاق می‌شود که دوره خود را برای آن‌ها تهیه می‌کنید.
مطالب مرتبط:
سعی کنید یکسری مشخصات کلیدی احتمالی درباره مخاطبان مورد نظر خود به دست آورید.
- سن: میانگین سنی دانشجویان آنلاین ۳۴ سال است. بسته به موضوع دوره شما، این عدد می‌تواند متفاوت باشد. شیوه‌های نوشتاری و نحوه تدریس خود را بر اساس سن مخاطبانتان تنظیم کنید.
- جنسیت: به طور متوسط، ۵۳٪ دوره‌های آموزشی آنلاین را زنان و ۴۷٪ را مردان تشکیل داده‌اند. با این حال، در برخی از موضوعات، این نسبت می‌تواند به شدت تغییر کند؛ همانند دوره‌های مهندسی که نسبت مردان در آن به ۸۵ درصد نیز می‌رسد.
- سطح تحصیلات: اکثر دانشجویان دوره‌های آنلاین، دارای مدرک کارشناسی یا بالاتر هستند. پیچیدگی دوره خود را متناسب با سطح آموزشی مخاطبان موردنظرتان تنظیم کنید.
- وضعیت شغلی: آیا دوره شما برای آموزش افراد شاغل در همین زمینه است؟ یا این دوره برای افراد جویای کاری است که قصد کارکردن در یک زمینه جدید را دارند؟
به دست‌آوردن همه این مشخصات جمعیتی، یک فرایند ساده و آسان نیست. اگردر این زمینه، مشکل دارید، سعی کنید از رسانه‌های اجتماعی برای به دست‌آوردن اطلاعات موردنیاز درباره مخاطبانتان استفاده کنید.
از شبکه‌های اجتماعی برای شناخت مخاطب استفاده کنید
شبکه‌های اجتماعی می‌توانند همچون یک معدن طلای سرشار از اطلاعات مخاطبان مورد نظر باشند. هیچ چیز به اندازه شبکه‌های اجتماعی در برقراری ارتباطات، خوب عمل نمی‌کند. یک پست در شبکه‌های اجتماعی بگذارید و پاسخ‌ها را بررسی کنید. پست‌های مشابه را هم، نگاه و بررسی کنید. شما می‌توانید به اطلاعات فوق العاده ای در شبکه‌های اجتماعی دست یابید و به یک دورنمای کلی مناسب از مشخصات احتمالی مخاطبانتان برسید.
گام سوم:
برای تهیه یک دوره آنلاین موفق، باید دانشتان را جمع‌بندی و ساختاربندی کنید.
شما باید به اندازه کافی دانش و تخصص در زمینه مورد نظر داشته باشید تا افراد تازه‌وارد و متوسط بتوانند چیزهای خوبی از شما یاد بگیرند. همیشه افرادی هستند که سریع‌تر از دیگران مطالب را درک می‌کنند و یا افرادی که برای درک بهتر درس به اطلاعات بیشتری نیاز دارند. برای کمک به آن‌ها، باید قطعات کافی از پازل را داشته باشید تا در اختیار آن‌ها قرار دهید.
دانش، به تنهایی کافی نیست. شما هم‌چنین باید بدانید که چگونه آن را به روشی منطقی و کارآمد برای دانش‌آموز توضیح دهید که دانش‌آموز بتواند آن را درک کند. برای اکثر مردم، بیان علم و دانش به تنهایی، سبب یادگیری آن‌ها نمی‌شود که در غیراین صورت، ما به مدارس و معلمان نیازی نداشتیم.
بنابراین، هنگامی که از دانش و درک کافی برخوردار شدید، باید آن را ساختاربندی کنید. چه چیزی را باید در ابتدا یاد دهید و چه چیزی را در مراحل بعدی؟ چه چیزی یک موضوع را به موضوع دیگر متصل می‌کند؟ در چه مرحله‌ای دانش آموز، به اندازه کافی درباره موضوع موردنظر یاد گرفته است؟ این‌ها، همه سوالاتی است که هنگام ایجاد ساختار دوره آنلاین خود باید مدنظر داشته باشید.
این ساختاربندی برای خود و مخاطبتان، بسیار مفید است. با تهیه یک ساختار مناسب و کارآمد، تدریس برایتان آسان‌تر می‌شود و درک مطلب نیز برای دانش‌آموزان، آسان‌تر می‌شود.
گام چهارم: طرح درس کلی دوره‌تان را ایجاد کنید
ایجاد یک طرح کلی برای دوره آنلاین شما در یک روز امکان‌پذیر نیست؛ پس ثابت‌قدم باشید!
تا الان، شما دانش خود را کاملاً سازماندهی کرده‌اید – خیلی خوب، اکنون وقت آن رسیده که در مورد چگونگی ارائه این دانش به دانش آموزان فکر کنید. شما می‌دانید که قرار است چه چیزی را آموزش دهید، اما اکنون باید تصمیم بگیرید که چگونه می‌خواهید آن را آموزش دهید.
نحوه ایجاد یک طرح کلی برای دوره آنلاین
برنامه درست و موفقی نیاز به یک استراتژی و طرح اولیه سازمان‌یافته دارد.
نتیجه یادگیری اولیه را مشخص کنید
این سؤالات را باید از خود بپرسید: «پس از اتمام این دوره توسط دانش‌آموزان من، آن‌ها چه چیزی را آموخته‌اند؟ پس از اتمام دوره، آن‌ها به چه سطحی از دانش رسیده‌اند؟ اکنون از چه مهارت‌هایی برخوردار شده‌اند؟ پس از انتخاب موضوع و شناسایی مخاطبان، باید بپرسید که آن‌ها چه ارزشی را می‌توانند از دوره شما کسب کنند و هدف نهایی این دوره چیست؟»
یک چک‌لیست از مطالب و مهارت‌های لازم تهیه کنید
در تهیه یک دوره آنلاین موفق، باید مطالب و مهارت‌های لازم برای دستیابی به نتیجه یادگیری اولیه را مشخص و از آن‌ها یک چک‌لیست تهیه کنید.
به منظور ایجاد یک طرح درس آنلاین مؤثر در تهیه یک دوره آنلاین موفق، ابتدا باید تعیین کنید که کدام مهارت‌ها و توانایی‌ها برای دانش‌آموزان شما، بسیار مهم هستند. در اینجا استفاده از نتیجه یادگیری که قبلاً تعیین شده، می‌تواند مفید واقع شود. اگر هنوز در مورد نتیجه یادگیری، تصمیم نگرفته‌اید؛ لحظه‌ای وقت بگذارید و به این سؤال فکر کنید: «اصلی‌ترین مهارت و دانشی که می‌خواهید دانش‌آموزان از درس شما بیاموزند، چیست؟»
پس از تعیین نتیجه یادگیری برای دوره آنلاین خود، سؤال زیر را از خود بپرسید:
چه مطالب و مهارت‌هایی برای دستیابی به نتیجه یادگیری، لازم است؟
با ایجاد یک چک‌لیست به سؤال بالا پاسخ دهید.
چک‌لیست موردِ نظر باید شامل همه مهارت‌ها، دانش و شایستگی‌هایی باشد که دانش‌آموز باید در پایان دوره کسب کرده باشد.
از چک‌لیست مهارت‌ها برای ایجاد سرفصل‌های دوره استفاده کنید
پس از ایجاد یک چک لیست از مهارت‌ها و مطالب لازم برای رسیدن به نتیجه یادگیری مورد نظر خود، می‌توانید ساخت سرفصل‌های کلاس آنلاین را شروع کنید.
شروع به دسته بندی مطالب و مهارت‌های موجود در چک لیست کنید؛ زیرا به شما این امکان را می‌دهد که در دوره خود، سرفصل‌های موثرتری را قرار دهید. سعی کنید از پرداختن به مطالب اضافی و خارج از موضوع خودداری کنید.
هنگام جمع آوری چک لیست، از خود بپرسید که واقعاً کدام مطالب و مهارت‌ها برای دستیابی به نتیجه یادگیری مطلوب، ضروری هستند و از کدام مطالب، می‌توان چشم‌پوشی کرد.
سپس، این چک لیست را با توجه به پیچیدگی مطالب مرتب کنید. مطالب پایه را در همان ابتدا قرار دهید و به مطالب پیشرفته‌تر در مراحل پایانی بپردازید. در نهایت چک لیستی از مطالب را ایجاد کرده‌اید که به شما برای رسیدن به اهداف نهایی دوره و تهیه یک دوره آنلاین موفق، کمک می‌کند.
اهداف آموزشی را برای دروس دوره خود تعیین کنید
یکی از مهم‌ترین مولفه‌های تهیه یک دوره آنلاین موفق، تعیین هدف یادگیری برای دوره است. با این حال، چیزهای بیشتری هم وجود دارد. هر دوره آنلاین شامل بخش‌های مختلف است و هر بخش جداگانه نیز باید دارای یک هدف یادگیری روشن و معین باشد.
سعی کنید به بخش‌ها و درس‌های یک دوره آنلاین به مانند واحدهای یک مدرک دانشگاهی، نگاه کنید. به عنوان مثال، برای گرفتن مدرک پزشکی، فرد باید واحدهایی را در زمینههای زیست شناسی، شیمی و پرستاری و … بگذراند و هرکدام از این واحدها، اهداف یادگیری خاص خودشان را دارند. دوره‌های آنلاین نیز باید به شیوه‌ای مشابه تهیه شوند و هر بخش، دارای اهداف خاص خودش باشد.
هر قسمت در دوره آنلاین شما باید به نحوی، دانش‌آموز را متحول کند و بر او تأثیر گذارد. برخی از تحولات، کوچک‌تر از بقیه خواهند بود، اما حتی تغییرات کوچک نیز می‌تواند تمایل دانش‌آموزان را به همکاری و ادامه دوره برانگیزد یا آن را از بین ببرد.
مطالب دوره خود را به گونه‌ای بخش‌بندی کنید که هرقسمت درعین مستقل بودن، ارتباط خودش را هم با دیگر بخش‌ها همانند تکه‌های یک پازل حفظ نماید و از انسجام خوبی برخوردار باشد.
ایده‌های یک بارش فکری
هنگامی که با ایجاد طرح کلی دوره آنلاین مشکل دارید، سعی کنید به سؤالات زیر پاسخ دهید:
موضوع اصلی دوره شما چیست؟
درس مقدماتی که بقیه دوره را شکل می‌دهد، چیست؟
بعد از مقدمه، می‌خواهید چه کنید؟
دوره شما قرار است به کجا ختم شود؟
به این سؤالات فکر کنید و ببینید که قرار است چگونه آن‌ها، هر یک از برنامه‌های درسی شما را شکل دهند. به یاد داشته باشید که همواره، هدف نهایی خود را در ذهن داشته باشید و آن را از خاطر مبرید. دروس دوره شما، باید از لحاظ حجم و تعداد به اندازه باشند تا بتوانید به نتیجه مورد نظر خود دست یابید.
اگر دروس، کم و سطحی باشند؛ در نهایت دانش‌آموزان احساس می‌کنند که به اندازه کافی یاد نگرفته‌اند و این می‌تواند آن‌ها را از ادامه دوره، منصرف سازد. دروس با حجم بسیار زیاد هم موجب در معرض خطر دادن اطلاعات نامربوط و اضافی و یا بدتر از آن، خستگی و دلزدگی دانش‌آموزان از دوره شود.
الگوهای کلی دوره آنلاین
در زیر لیستی از برخی از الگوهای کلی دوره آنلاین عالی وجود دارد که به صورت رایگان، در دسترس است.
الگوی طرح کلی دوره آنلاین ConvertKit
الگوی طرح کلی دوره آنلاین راشل رکلام
الگوی کلی دوره آموزشی دوره آنلاین کالج سن دیگو
الگوهای کلی دوره‌های دانشگاهی
در حالی که این طرح‌ها به طور خاص برای دوره‌های آنلاین طراحی نشده‌اند، اما هنوز هم می‌توانند به عنوان یک منبع تکمیلی مورد استفاده قرار گیرند.
الگوی طرح درس دوره دانشگاه New South Wales
الگوی طرح کلی دوره کالج Algonquin
الگوی طرح کلی دوره کالج Lethbridge
الگوی طرح کلی دوره دانشگاه کارولینای شمالی در شارلوت
گام پنجم: نرم‌افزار یا پلتفرم دوره آنلاین خود را انتخاب کنید
اکنون شما به نیمه راه خود رسیده‌اید، وقت آن رسیده است که انتخاب کنید با چه ابزاری می‌خواهید در تهیه یک دوره آنلاین، نقش داشته باشید و چگونه آن را با مخاطبانتان به اشتراک می‌گذارید. این قسمت، مرحله‌ی مهمی است و ممکن است یک انتخاب اشتباه، باعث هدررفتن و نادیده‌گرفتن تمامی زحمات پیشینتان شود.
بررسی انواع پلتفرم
دوره خود را در کجا قرار می‌دهید؟ در وبسایت خودتان؟ در پلتفرم‌های بین‌المللی مانند Udemy یا پلتفرم‌های ایرانی همانند دبستان ترجمیک؟ هر انتخاب، فراز و نشیب‌های خاص خودش را دارد و تعیین یک پلتفرم مناسب برای ارائه دوره، قسمت مهمی از تهیه یک دوره آنلاین است.
بارگذاری دوره در پورتال شخصیتان، بدین معناست که شما کنترل کامل بر وبسایت خود، نام تجاری و قیمت دوره‌تان دارید؛ البته، شما باید به مواردی همچون دردسرهای بازاریابی، اطلاع‌رسانی به مردم و تبلیغات، چگونگی جذب دانش‌آموزان، امور مالی و ده‌ها مورد دیگر بپردازید.
استفاده از یک پلتفرم موجود، دارای مجموعه‌ای متفاوت از دردسرها و مشغله‌ها است. یک پلتفرم تجاری، دوره شما و دوره‌های رقبا را در کنار هم ارائه می‌دهد و گزینه‌های قیمت گذاری آن بسیار محدود کننده‌تر خواهد بود. شما با قابلیت‌های خود پلتفرم محدود شده‌اید. با وجود تعداد زیادی دوره آنلاین موفق در پلتفرم و تعداد محدود دانش‌آموزان، این احتمال وجود دارد که دوره شما در انبوه دوره‌های موجود، محو شود و هرگز به‌چشم نیاید.
یکی از پلتفرم‌هایی که می‌توانید در آن دوره‌تان را بارگذاری کنید، وبسایت ترجمیک است. ترجمیک اقدام به ایجاد بخشی به نام دبستان ترجمیک در جهت نشر دوره‌های آموزشی آنلاین کرده است. با استفاده از دبستان ترجمیک دیگر نیازی به نگرانی درباره تبلیغات، بازاریابی، امور پشتیبانی و … ندارید و می‌توانید بدون دغدغه به تألیف و ارائه دوره‌های آموزشیتان بپردازید.
اگر مدرس دوره‌های آموزشی هستید یا قصد تهیه و ارائه یک دوره آموزشی باکیفیت را دارید، به شما پیشنهاد می‌کنیم که از یک پلتفرم معتبر مانند ترجمیک استفاده کنید.
به دبستان ترجمیک مراجعه کنید.
ما در بخش بعدی یک نرم‌افزار مناسب را بررسی می‌کنیم؛ شما گزینه‌های زیادی را در اختیار دارید؛ به‌ویژه که اکنون دوره‌های آنلاین یک پدیده ثابت شده است.
نرم‌افزارهای دوره‌های آنلاین
در این بخش یک نرم‌افزار مناسب برای تهیه یک دوره آنلاین موفق را بررسی می‌کنیم. نرم‌افزارهای فوق العاده ای برای شروع تهیه یک دوره آنلاین دردسترس است؛ اما برخلاف یک جمله رایج – بهترین چیزها در زندگی همیشه رایگان نیستند. برای دستیابی به نرم‌افزارهای برتر در این زمینه، باید مقداری پول، خرج کنید.
هم‌چنین به یاد داشته باشید که یک جمله معروف دیگر وجود دارد – «زمان پول است». اگر این جمله را قبول دارید، پس هزینه کردن مقداری پول برای نرم‌افزارهای آموزشی آنلاین باکیفیت برایتان منطقی و توجیه‌پذیر است و درآخر، چرا صدها ساعت را صرف امور پشت صحنه و جانبی دوره خود کنید، درحالی که می‌توانید این کار را در چند دقیقه با کمک نرم افزارهای حرفه‌ای و مناسب انجام دهید؟
به طور خلاصه، اگر از سیستم عامل ویندوز استفاده می‌کنید، iSpring Suite را به عنوان نرم‌افزار برای ایجاد دوره خود توصیه می‌کنیم.
iSpring Suite، یک مجموعه ابزار تألیف دوره براساس پاورپوینت مایکروسافت است و دارای رابط کاربری بصری، یک منحنی یادگیری، یک تیم پشتیبانی منحصر به فرد و قیمت بسیار مقرون به صرفه است.
اشتراک iSpring Suite شامل نرم افزاری برای ایجاد آزمون‌ها، شبیه‌سازی درختان گفتگو، ضبط و ویرایش صدا و تصویر و موارد دیگر است. اگر کمی بیشتر هزینه کنید، حتی به یک سرویس ابری و اجازه ۱۰۰ بارگیری روزانه در کتاب‌خانه عظیم محتوایی iSpring دسترسی پیدا می‌کنید. این کتاب‌خانه شامل ده‌ها هزار ملزومات تألیفات دوره آنلاین، از جمله قالب‌های ارائه از پیش ساخته، شخصیت‌ها، پس زمینههای متنوع و موارد دیگر است.
اگر می‌خواهید iSpring Suite را امتحان کنید، می‌توانید از نسخه ۱۰۰٪ رایگان آن یا از مزایای رایگان آن استفاده کنید. این نرم افزار شما را قادر می‌سازد تا حجم زیادی از محتوا را با کیفیت بالا و به سرعت و به طور مؤثر تولید کنید. ایجاد کلاس آنلاین هرگز آسان‌تر از این نبوده است.
می‌توانید برای اطلاع از تجربیات بیشتر به این لینک مراجعه کنید.
نویسنده: فاطمه روستا
یک دیدگاه در «فوت‌و‌فن‌های تهیه دوره آموزشی آنلاین (بخش اول)»;