نوروز یکی از جشن‌های اصیل ایرانی با قدمتی طولانی است. علامه دهخدا قدمت نوروز را شش هزار سال دانسته است.
هرساله در اولین روز بهار، نوروز را جشن می‌گیریم. آیین‌ها و رسوم متفاوت و گسترده‌ای را در نقاط مختلف اجرا می‌کنیم و آن را آغازی برای سال نو می‌دانیم.
تا کنون به این فکر کرده‌اید که نوروز در کجا ریشه می‌دواند و از کجا آغاز شده است؟ نوروز تاریخچه‌ای بسیار شیرین و قدیمی دارد و داستان‌ها و نقل‌قول‌های زیادی درباره آن بیان شده است.
اگر مشتاق این هستید که اطلاعات خود را درباره نوروز افزایش دهید، در ادامه این مطلب همراه ما باشید.
مطالب مرتبط:
در ایام نوروز از رقیبان‌تان پیشی بگیرید
در این مطلب خواهید خواند:
بررسی ریشه واژه نوروز
نوروز در فرهنگ‌نامه معین به این شکل معنی شده است: «روز اوّل فروردین که بزرگ‌ترین جشن ملی و آغاز سال نو ایرانیان است آن گاه که روز و شب برابر گردد.»
نوروز، واژه‌ای مرکب، تشکیل شده از دو کلمه نو و روز است. این کلمه به معنای روزِ نو است و معرب شده واژه «نوکروچ» است. نوکروچ واژه‌ای پهلوی است که مرکب از نوک به معنای نو، تازه و جدید و روچ به معنای روز است.
واژه نوروز در بسیاری از اشعارِ شاعران ایرانی استفاده شده است.
کامجویان را ز ناکامی چشیدن چاره نیست بر زمستان صبر باید طالب نوروز را
«سعدی»
نوروز به زمان پهلوی ختم نمی‌شود بلکه تاریخچه‌ای قدیمی‌تر دارد. ایرانیان باستان نوروز را «ناوا سِردا» به معنای سال نو می‌نامیدند. در زمان خوارزمشاهیان و سغدیان، مردمان آسیای میانه از نوروز به نام‌های «نوسارد و نوسارجی» یاد می‌کردند. این دوکلمه نیز معنای سال نو را یادآور می‌شوند.
نوروز در زبان لاتین به شکل‌های مختلفی نوشته شده است. بخش اول آن به صورت New, Now, Naw, No و Nov و بخش پایانی آن به شکل‌های Ruz, Rouz و Rooz دیده می‌شود.
مطالب مرتبط:
آیا فارسی، دری و تاجیکی سه زبان متفاوت‌اند؟
پیدایش نوروز
نوروز یکی از جشن‌های باستانی ایرانی است. منبع دقیقی از پیدایش نوروز وجود ندارد. برخی مورخان حدس می‌زنند که نوروز، از قرن‌ها قبل از عهد هخامنشی در ایران معمول بوده باشد.
حال سؤال این است که نوروز چگونه نام‌گذاری شد؟ در رابطه با چگونگی نام‌گذاری نوروز، داستان‌های مختلفی وجود دارد و در منابع و کتاب‌های زیادی از آن یاد شده است.
در شاهنامه فردوسی و چندین کتاب دیگر، نوروز به جمشید نسبت داده شده است. آن‌ها معتقد هستند جمشید بنیان‌گذار نوروز و آیین‌های آن است. جمشید از پادشاهان بزرگ سلسله پیشدادی بود.
فردوسی در شاهنامه از جمشید و نوروز اینگونه نوشته است:
چو خورشید تابان میان هوا
نشسته بر او، شاه فرمان‌روا
جهان انجمن شد بر تخت اوی
به جمشید بر، گوهر افشاندند
مر آن روز را، روزِ نو خواندند
سرِ سالِ نو، هرمز فروردین
بر آسوده از رنج تن، دل زکین
به نوروزِ نو، شاهِ گیتی فروز
بر آن تخت بنشست فیروز روز
همچنین ابوریحان بیرونی در کتاب آثارالباقیه این داستان را اینگونه بیان کرده است:
«… و باز عید بودن نوروز را چنین گفته‌اند که چون جمشید برای خود تخت بساخت در این روز بر آن سوار شد و جن و شیاطین آن را حمل کردند و به یک روز از کوه دماوند به بابل آمد و مردم برای دیدن این امر در شگفت شدند و این روز را جشن گرفتند.»
جغرافیای نوروز
عید نوروز فقط منحصر به ایران نیست! مرزبندی جغرافیای نوروز فراتر از مرزهای کشورمان است. بسیاری از کشورها نوروز را جشن می‌گیرند و آن را به عنوان تعطیلی رسمی می‌دانند.
ایران به همراه یازده کشور دیگر، نوروز را در یونسکو به ثبت رساندند. این کشورها شامل عراق، افغانستان، هند، قزاقستان، پاکستان، تاجیکستان، قرقیزستان، ترکمنستان، ازبکستان، آذربایجان و ترکیه می‌باشند.
این کشورها آیین مخصوص خود را دارند و برخی از آن‌ها نام‌های دیگری را برای نوروز استفاده می‌کنند. برای مثال نوروز را در پاکستان، عالم افروز – به معنای روز تازه رسیده که با ورود خود جهان را روشن و درخشان می‌کند- و در مصر، نیروز می‌نامند.
علاوه بر آیین‌های خاص هر کشور، رسوم مشترکی نیز بین ملت‌ها در نوروز وجود دارد که اکثر آن‌ها ریشه در تاریخ ایران دارند.
سخن پایانی
نوروز از قدیمی‌ترین عیدهای ایرانیان است. با وجود این‌که امروزه همچنان نوروز یکی از مهم‌ترین جشن‌های ماست اما متأسفانه افراد کمی از تاریخچه این عید باخبرند. نوروز از قرن‌ها پیش آغاز شده و در دوره‌های مختلف به شکل‌های گوناگونی جشن گرفته شده است.
پادشاهان در ایران باستان نوروز را عیدی سلطنتی می‌دانستند و جشنی بزرگ برای آن برپا می‌کردند. شناخت آیین‌ها و رسم‌های مردم ایران و دیگر کشورها به ما در شناخت فرهنگمان کمک می‌کند.
در این مقاله شما را با نوروز و ریشه آن در تاریخ و فرهنگمان آشنا کردیم. نوروز مبارک!
