در بخش اول این مقاله، به دسته‌ای از شاعران زبان عربی پرداختیم که افکار عمومی ایرانیان و ادب‌دوستان در ایران تا حدی با آثارشان آشنا هستند. این آشنایی از رهگذر ترجمه‌‌های متعدد از آثار این شاعران می‌گذرد.
در دیگر سو، شاعران و نویسندگانی از دنیای معاصر عرب نیز هستند که علی‌رغم اندیشه والا و آثار برجسته، چندان که باید در میان ایرانیان مشهور نیستند. انتظار می‌رود مترجمان بیشتری به آثار این شاعران رو بیاورند و با ترجمه آن‌ها، پلی بین مردم ایران و فرهنگ معاصر کشورهای عربی بزنند.
در این بخش از مقاله، به معرفی برخی از این شاعران می‌پردازیم.
در این مطلب خواهید خواند:
احمد مطر
احمد مطر (۱۹۵۶ بصره) شاعر انقلابی عراقی است که برای دهه‌ها در تبعید به سر می‌برد. او اکنون ساکن لندن است. اشعار او بسیار منتقدانه از حاکمان عرب است. وی همچنین از وضعیت عمومی جوامع عربی ابراز تاسف می‌کند. قبل از اینکه تصمیم بگیرد سیاست را به عنوان موضوع اصلی خود انتخاب کند؛ اولین شعرهای او بیشتر عاشقانه بود. او شعرهای طولانی را روی صحنه می‌خواند که در واقع به صراحت از وضع موجود انتقاد می‌کرد.
مطر در مورد شعرش می‌گوید: من برای اولین بار که شعر سرودم قصد نداشتم خودم را مطرح کنم، من فقط می‌خواستم حقیقت را بگویم و گفتم. اکنون می‌توانم به شما اطمینان دهم که خوانندگان می‌توانند شعر من را بگویند بدون اینکه نام من به آن ضمیمه شود. امید، دوست من حسن و به چه کسی باید شکایت کنیم از جمله آثار معروف احمد مطر می‌باشند.
نمونه اشعار
الا یا ابراهیم
دشنه را فروکن
و ثواب
از اصحابِ فیل بگیر!
به آیینِ کاخِ سفید
دلت به رحم نیاید
رویا را تحقّق بخش
آهنگِ تفسیر مکن
از کتاب پلاکارد، ترجمۀ سهند آقایی
نازک الملائکه
نازک الملائکه (۱۹۲۳ بغداد – ۲۰۰۷ قاهره) شاعر زن عراقی بود و بسیاری او را یکی از شاعران بزرگ تأثیرگذار معاصر می‌دانند. او اولین شعر خود را در سن ۱۰ سالگی نوشت. او مشهور به آل مالاییکا است و اولین شاعر عرب است که از بیت آزاد استفاده می‌کند. در اواخر عمر، مالاییکا از تعدادی از بیماری پارکینسون رنج می‌برد. از جمله آثار معروف او می‌توان به عاشق شب، اخگرها و خاکسترها و ژرفای موج اشاره کرد.
نمونه اشعار
شب آرام گرفت
در ژرفای ظلمت
گوش می‌سپارم به پژواک ناله‌ها
بر مردگان، زیر این سکوت
فریادهایی که نگران اوج می‌گیرند،
اندوهی که به جوش می‌آید،
زبانه می‌کشد
شعر وبا، ترجمۀ ستار جلیل زاده
نجیب محفوظ
نجیب محفوظ (۱۹۱۱ قاهره – ۲۰۰۶ قاهره) نویسنده مصری بود که برنده جایزه نوبل ادبیات سال ۱۹۸۸ شد. وی بیش از ۵۰ رمان، بیش از ۳۵۰ داستان کوتاه، ده‌ها فیلم نامه و پنج نمایشنامه در طول ۷۰ سال فعالیت حرفه‌ای منتشر کرد. بسیاری از آثار وی در فیلم‌های مصری و خارجی ساخته شده است. مصر باستان، نجوای زندگی، بلدرچین و پاییز و دنیای خدا از جمله آثار او می‌باشد.
نمونه آثار
مصطفی خندید و گفت:
و چون در روزگار ما وحی و الهامی در کار نیست، امثال تو چاره ای جز گدایی ندارند!
گدایی! در شب و روز، در مطالعۀ بیهوده و شعر بی حاصل در نمازهای بت پرستانه میان عشرتکده های شبانه. در برانگیختن دل افسرده با خاخار ماجراهای دوزخین.
ایلیا ابوماضی
ایلیا ابوماضی ( ۱۸۸۹ لبنان – ۱۹۵۷ نیویورک) شاعر لبنانی-آمریکایی بود. در سال ۱۹۱۶ به نیویورک نقل مکان کرد و کار روزنامه نگاری را آغاز کرد. او اولین مجموعه شعر خود را با نام تذکر المدی منتشر کرد.ابوماضی در نیویورک با تعدادی از شاعران عرب-آمریکایی از جمله خلیل جبران دیدار و همکاری کرد. دیوان ایلیا، الجدویلریال، الخامعیل از جمله آثار معروف ایلیا ابوماضی هستند.
نمونه اشعار
روزی از دریا پرسیدم آیا من از جنس تو هستم؟
آیا آنچه درباره‌ی من و تو می‌گویند درست است؟
یا ادعای آنان دروغ و تهمت و بهتان است؟
امواج دریا به من خندید و گفت:
نمی‌دانم!
از قصیده‌الطلاسم، ترجمۀ زهرا ابومعاش
محمد ماغوط
محمد ماغوط ( ۱۹۳۰ سوریه – ۲۰۰۷ سوریه) نویسنده و شاعر سوری بود. محمد ماغوط به عنوان پدر شعر شعر آزاد عربی به حساب می‌آمد و شعرهای عربی را از شکل سنتی آزاد می‌کرد و ساختار شعر را متحول می‌کرد. وی برای تئاتر، تلویزیون و سینما فیلم‌نامه می‌نوشت. ماغوط همچنین با کتاب “من به میهنم خیانت خواهم کرد” و مجموعه مقالات، شناخته شد.
نمونه اشعار
برهنه زاده شدم و برهنه بزرگ گشتم
همچو نیزه
همچو انسان اولیه
پوست دگران را از جا می‌کَنم و برخود می‌نهم.
از کتاب مجموعه اشعار محمد الماغوط، ترجمۀ سید سعید خجسته نام و اعظم صادقیان‌نژاد
جشنواره ترجمه ادبی ترجمیک
جشنواره ترجمه ادبی ترجمیک، یک رویداد سالانه در حوزه ترجمه و ادبیات است. این جشنواره هر ساله از ۱ تا ۷ اردیبهشت به مناسبت روز بزرگداشت سعدی برگزار می‌شود. برگزاری این جشنواره به همت موسسه فرهنگی هنری ترجمیک برگزار می‌شود و هدف از آن کشف استعدادهای حوزه ترجمه و تقویت ارتباط بین ملت‌هاست. برای کسب اطلاعات بیشتر به صفحه جشنواره ترجمه ادبی ترجمیک مراجعه کنید.
یک دیدگاه در «ادبیات معاصر عربی (بخش دوم: ناشنیده‌ها)»;