تا به حال مقالات زیادی به دو راهیِ معلوم-مجهول در ساختار مقالات علمی پرداخته‌اند. برخی معتقدند به هیچ‌وجه نباید از ساختار مجهول استفاده کرد و برخی دیگر بر این باورند که استفاده از ساختار مجهول اختیاری است. به نظر شما کدام درست است؟
بر همین اساس، تصمیم گرفتیم در تیم پایش کیفیت ترجمیک این مساله را به طور دقیق بررسی کنیم، با ساختار مجهول و معلوم آشنا شده و ببینیم که آیا استفاده از ساختار مجهول در مقالات درست است یا نه. جواب درست چیزی بین افراط و تفریط است. جملات با ساختار معلوم، کوتاه‌تر و واضح‌تر هستند اما در برخی موارد، استفاده از ساختار مجهول هم مفید است. ایراداتی که در جملات مجهول دیده می‌شود، عمدتا ناشی از عدم استفاده صحیحعده‌ای از نویسنده‌‌‌ها و مترجمان از این ساختار است؛ بعضی از روی عادت از ساختار مجهول استفاده می‌کنند و بعضی دیگر می‌خواهند خود را از لحاظ علمی دقیق و پیچیده نشان دهند. اما مانند ساختار معلوم، می‌توان از ساختار مجهول هم درست استفاده کرد.
مراجع زیادی وجود دارد که کاملا مخالف استفاده از ساختار مجهول در مقالات علمی هستند. ما در این مقاله قصد داریم کاملا بی‌طرفانه این مورد را بررسی کنیم و به نتیجه‌ای مناسب برای استفاده از ساختار معلوم و مجهول در مقالات علمی برسیم.
ساختار مجهول
جملات دارای ساختار مجهول، یا به زبان ساده‌تر جملات مجهول، جملاتی هستند که فاعل (یا کننده کار) در آنها مشخص نیست و صرفاً اتفاقی را که رخ داده بیان می‌کند. بهتر است ابتدا، ساختار مجهول را در زبان انگلیسی بشناسیم.
فرمول ساختار مجهول به شرح زیر است:
to be + p.p (قسمت سوم فعل)
البته توجه داشته باشید که فعل to be بسته به زمان جمله تغییر می‌کند.
اگر زمان حال باشد از am, is, are و اگر زمان گذشته باشد از was یا were استفاده می‌کنیم. همچنین لازم به ذکر است که به تناسب زمانِ جمله، شکل آن تغییر می‌کند.
نکته: در صورت لزوم می‌توان فاعل را به انتهای جمله اضافه کرد.
برخلاف جملات مجهول، در جملاتی که ساختار معلوم دارند دقیقا مشخص است که چه کسی، چه کاری را انجام داده است، به عبارت دیگر، فاعل یا کننده کار معلوم است. به طور کلی، استفاده از ساختار معلوم باعث خوانایی بیشتر متن می‌شود و تا حد امکان بهتر است از ساختار معلوم استفاده کنید. در پاراگرف بعد به نحوه نگارش این ساختار و استفاده از آن در متون علمی می‌پردازیم.
چرا معلوم بنویسیم؟!
استفاده از ساختار معلوم در نگارش دلایل بسیاری دارد اما در ادامه مهم‌ترینِ آنها را مرور می‌کنیم:
- جملات معلوم از جملات مجهول کوتاه‌تر هستند. شاید چندان مهم به‌نظر نرسد اما استفاده از ساختار معلوم در نگارش متون علمی و به ویژه در ترجمه تاثیر زیادی در روانی متن و انتقال مفهوم به مخاطب دارد.
- گاهی استفاده از ساختار مجهول سبب ایجاد ساختار معلق در متن می‌شود، در چنین مواقعی بهتر است از ساختار معلوم استفاده کنیم.
- یکی از مشکلات اساسی استفاده از ساختار مجهول، ایجاد ابهام در جمله است. در برخی موارد ممکن است در مقالات علمی کنار گذاشتن فاعل باعث ایجاد ابهام و پیچیدگی در متن شود و منظور را به طور دقیق به مخاطب نرساند.
- گاهی استفاده از ساختار مجهول باعث اسمی‌سازی ساختار جمله می‌شود. که این امر منجر به طولانی شدن و محاوره‌ای شدن جملات می‌شود و باعث می‌شود منظور اصلی جمله به درستی بیان نشود.
- جملات معلوم مفهوم را به طور واضح و ساده بیان می‌کند و کار انجام شده توسط محققین و دانشمندان را به شکل مناسبی بیان می‌کند. این استدلال خلاصه‌ای از ۳ مورد اول است. این سه مورد شدیداً باعث ایجاد سردرگمی در متن می‌شود. لازم به ذکر است که نوشتن جملات واضح و صریح در ساختار مجهول کاری بسیار سخت و تقریبا غیرممکن است.
- مجلات علمی اغلب ساختار معلوم را ترجیح می‌دهند. البته ممکن است این امر درباره تمامی مجلات صدق نکند، اما براساس برخی بررسی‌های انجام شده اکثر مجلات، ساختار معلوم را به دلیل بیان صریح و ساده و همچنین کوتاه‌تر بودن ترجیح می‌دهند.
دلایل استفاده از ساختار مجهول
با همه این تفاسیر، نمی‌توان مزایای استفاده از جملات مجهول را نادیده گرفت. در ادامه به بخشی از دلایل استفاده از ساختار مجهول در متون علمی می‌پردازیم:
- ساختار مجهول بر کار انجام شده تاکید دارد نه بر کسی که کار را انجام داده است. در برخی موارد لازم است صرفا بر کار انجام شده تاکید کرد تا به طور دقیق هدف اصلی بیان شود.
- ساختار مجهول باعث حذف ضمایر شخصی از متن مقاله می‌شوند، در اصول نگارش مقاله‌ی علمی بهتر است برای رفع ابهام و پیچیدگی جمله کم‌تر از ضمیر شخصی استفاده کنیم( البته دراین‌باره نیز اختلاف نظرهایی میان محققان و نویسندگان وجود دارد).
- براساس برخی از استدلال‌ها، ساختار مجهول ذاتاً دقیق‌تر و علمی‌تراست. به بیان دیگر، ساختار مجهول دقت و صداقت بیشتری دارد و همچنین، فارغ از اینکه چه کسی کار را انجام داده است، به نتایج بدست آمده اعتبار بیشتری می‌بخشد.
- ساختار مجهول باعث به وجود آمدن ساختار کنترل شده و منسجم‌تری در متون علمی می‌شود.
استفاده کامل از ساختار مجهول در متون علمی مناسب و قابل قبول نیست، اما یک ابزار ضروری برای کنترل کامل و جامع نویسنده برروی ساختار کلی متن علمی است.
در استفاده از ساختار مجهول لازم است اطلاعات صحیح و کاملی درباره ابتدا و انتهای جمله داشته باشید.
به طورکلی، براساس بررسی‌های انجام شده می‌توان نتیجه گرفت که استفاده از ساختار معلوم مناسب‌تر است و بیشتر ترجیح داده می‌شود. اما نمی‌توان منکر این امر شد که در مقالات علمی استفاده از ساختار مجهول هم موردنیاز است. در ادامه به جایگاه ساختار مجهول در مقالات علمی می‌پردازیم.
جمله مجهول، آری یا خیر: مسئله این است!
پیش‌تر به مزایای استفاده از جملات مجهول در جملات پرداختیم اما اینکه در چه مواردی باید از ساختار مجهول استفاده کرد، مسئله دیگری است که در ادامه به آن اشاره می‌کنیم.
در موارد زیر می‌توان از ساختار مجهول استفاده کرد:
- زمانی که نمی‌دانیم و یا برای ما مهم نیست چه کسی این کار را انجام داده است، و صرفا نتایج بدست آمده از آن تحقیق برای ما مهم است. به عنوان مثال:
Glass is classified as a solid.
The cave paintings of Lascaux were made in the Upper Old Stone Age.
- گاهی اوقات در برخی از جملات مشخص نیست که چه کسی این کار را انجام داده است یا بیان آن بی‌ربط یا تکراری است. در این مواقع استفاده از ساختار مجهول بسیار مناسب است و همچنین مانع استفاده از ضمایر شخصی می‌شود.
One type of work group, the semi-autonomous work group, is discussed in a section later in this chapter.
An experimental solar power plant will be built in the Australian desert.
The group was designed to last for only the lifetime of a particular project.
The handwashing practices of staff were observed by 4 members of the nursing staff during rostered shifts. Handwashing, or failure to handwash, following patient contact was recorded. Leaving the area without handwashing was considered failure to wash.
The number of seeds found in ant nests were counted.
- زمانی که به عمد می‌خواهید فاعل مبهم باشد. این مورد بیشتر در متون علوم انسانی به ویژه مقالات حقوقی، سیاسی و روانشناسی کاربرد دارد.
Mistakes were made.
زمانی که درباره یک حقیقت کلی صحبت می‌کنید.
Rules are made to be broken.
- در برخی موارد برای تمرکز بر پیام اصلی جمله و یا کار انجام شده است و استفاده از ساختار معلوم در این جملات مارا از بیان هدف اصلی دور می‌کند. از این رو از ساختار مجهول استفاده می‌شود. مثلا:
Insulin was first discovered in 1921 by researchers at the University of Toronto. It is still the only treatment available for diabetes.
در بیان فرآیندها، نتایج مطالعه و سایر مواردی که ماهیت عینی دارند، از ساختار مجهول استفاده می‌شود. در بیان روش و فرآیند مقاله حاضر استفاده از ساختار مجهول مناسب‌ترین راه است و برعکس بخش مرور کارهای گذشته یا مقدمه باعث بیان صریح و آسان‌تر مفهوم می‌شود. اما برای بیان اقدامات، لحن معلوم ارجحیت دارد.
This study statistically analyzes how CBU influences display quality.
The interviews were conducted by two people who had no relationship with New York City.
کجاها از ساختار مجهول استفاده نکنیم؟
در این بخش به مواردی اشاره می‌کنیم که استفاده از ساختار مجهول در آنها چندان پذیرفته نیست:
- در برخی موارد، جملات مجهول می‌توانند خواننده را در ابهام بدی نسبت به کار انجام شده بگذارند. به مثال زیر توجه کنید:
Both Othello and Iago desire Desdemona. She is courted.
چه کسی در دادگاه قضاوت می‌کند؟ Othello یا Iago؟ یا هردو؟
- گاهی اوقات، در مقالات علمی برروی تفاوت بین دو ایده یا تحقیق، یا تفاوت تحقیق شما با کار دیگران تمرکز شده است. در این موارد استفاده بیش از حد از جملات مجهول می‌تواند گیج‌کننده باشد. به عنوان مثال:
Research has been done to discredit this theory.
در این مثال، چه کسی تحقیق را انجام داده است؟ شما؟ استادتان؟ یا نویسنده‌ای دیگر؟
- برخی از محققان برای پوشاندن ضعف‌های تحقیق خود از ساختار مجهول استفاده می‌کنند.
The telephone was invented in the nineteenth century.
در این مثال نمی‌توان تشخیص داد که چه کسی تلفن را اختراع کرده است.
درنتیجه، گاهی استفاده از جملات مجهول نوعی افزونگی است و در بیان مفهوم باعث ایجاد ابهام می‌شود و درک مطلب را برای خواننده متن سخت می‌کند. از آنجاییکه جملات مجهول معمولا طولانی‌تر از جملات معلوم هستند، فضای زیادی را در مقاله شما اشغال می‌کنند.
