آنچه که ما در اینجا هدف خود قرار داده‌ایم، ترجمه یک مقاله منتشر شده در ژورنال‌های معتبر علمی و آکادمیک بین‌المللی از زبانی دیگر به زبان فارسی است. این متون ممکن است در شکل یک مقاله از ده تا بیش از چهل صفحه باشند.
همچنین این متون ممکن است کتاب‌های علمی و آکادمیک منتشر شده توسط ناشران بزرگ جهان در حوزه‌های دانش را شامل شوند. به هر حال اغلب این مقالات دارای یک بنیان علمی و تحقیقاتی هستند و از زبان و توسط یک محقق آکادمیک و دانشگاهی نوشته شده‌اند و نویسندگان آنها اهدافی را دنبال می‌کرده‌اند. توجه دقیق به اهداف نویسندگان این مقالات نخستین گام در فرآیند ترجمه است.
در این مطلب خواهید خواند:
اهداف نویسندگان مقالات علمی و ISI چیست؟
گفتیم که مترجم پیش از شروع ترجمه یک مقاله علمی باید از خود بپرسد که هدف نویسنده چه بوده است و سپس مسیر ترجمه را با هدف نویسنده اصلی همسو کند. مهمترین اهداف نویسندگان مقالات علمی ISI از قرار زیر است:
- ثبت یک ایده، نکته یا یافته علمی جدید
- اشتراک‌گذاری و معرفی یک ایده و روش علمی نو با جامعه همکاران علمی
- ادامه تحصیل، دفاع پایان‌نامه، ارتقای رتبه علمی و ارتقای کیفیت رزومه شخصی
- ارائه گزارش عملکرد و ایجاد فرصت گرفتن حمایت مالی برای پروژه‌های تحقیقاتی آینده
خوب، برای یک مترجم دانستن دو دلیل آخر، فقط راهگشایی است بر اینکه به خود بگوید: «نویسندگان این مقاله هم مثل ما انسان هستند و ممکن است اشتباهاتی هم کرده باشند و یا حتی اهدافی شخصی را نیز دنبال کرده باشند.»
اما آنچه که مترجم باید به دقت زیر نظر داشته باشد، توجه به دو هدف اول است؛ یعنی ثبت یک ایده یا یافته علمی جدید و اشتراک‌گذاری آن با جامعه همکاران علمی.
پس در اینجا یک اصل اخلاقی مطرح می‌شود و آن این است: «مترجم دربرابر کلماتی که استفاده می‌کند، مسئول است». علت این مسئولیت برمی‌گردد به لزوم وفاداری به تفکر و هدف نویسنده در هنگام ترجمه یعنی همان چیزی که از آن به عنوان «دقت در ترجمه» یاد می‌شود.
یک مترجم مقاله باید دقت بالایی به خرج دهد تا متنی را به دست خوانندگان برساند که عینا اهداف متن اصلی را منتقل کند. مثلا فرض کنید یک مترجم مقاله که در حال ترجمه یک مقاله در حوزه پزشکی است،
موقع ترجمه جمله «فلان دارو نباید به بیمار داده‌شود» را «فلان قرص بهتر است به بیمار داده‌نشود» ترجمه کند. خودتان فکرش را بکنید اگر یک پزشک به این ترجمه اعتماد کند و به اهمیت عدم استفاده از دارویی خاص در زمان درمان پی‌نبرد، ممکن است چه فاجعه‌ای رخ دهد.
یا فرض کنید مترجمی که در حال ترجمه یک مقاله فلسفی است، واژه «فایده‌گرایان» را «سودجویان» ترجمه کند! شکی نیست که خواندن متن ترجمه شده چنین مترجمی، پشیزی ارزش ندارد. یا فرض کنید، یک مترجم مقاله در حوزه مهندسی زلزله، بجای جمله «تیرهای ترکیبی GFRP و فولاد آجدار نوع III، در ترکیب با بتن الیافی مقاومت‌بالا، در هنگام زلزله رفتار بهتری در خصوص پدیده خوردشدگی بتن داشته‌اند» از جمله «ترکیب بتن الیافی با فولاد پرمقاومت و GFRP، خوردشدگی بتن را نشان نداده است» استفاده کرده باشد.
فکرش را بکنید اگر این مقاله برای ارتقای آییننامه زلزله ایران مورد استناد قراربگیرد، در آینده مسئول جان مردم کیست؟ بله! گاهی مترجم مسئولیت سنگینی دارد. این مسئله بخصوص در حوزه ترجمه مقالات علمی و ISI به دلیل انتقال دانش اهمیت بالایی دارد.
ترجمه ماشینی مقالات چه مشکلاتی دارد؟
بدون‌شک، امروزه به کمک پیشرفت‌ها در یادگیری ماشین و توسعه روزافزون این دانش در جهان، شاهد پیشرفت‌های شگفت‌انگیزی در حوزه‌های مختلف از جمله ترجمه هستیم.
اما این ترجمه‌ها هنوز راه دوری را برای رسیدن به دقت مورد نظر ما در پیش دارند. شاید روزی برسد که در حوزه ترجمه نیز مانند شطرنج، ماشین به راحتی انسان را شکست دهد و مترجمان انسانی زیادی بیکار شوند.
ولی تا آن زمان بهتر است تاکید کنیم که ترجمه ماشینی نواقصی دارند که برای ترجمه مقالات علمی بسیار ضعیف هستند. اگرچه کمک گرفتن از آنها به عنوان یک ابزار برای تسریع فرآیند ترجمه، ممکن است کمک‌کننده باشد. مثلا شاید در هنگام ترجمه، ماشین بتواند پیشنهادهایی را به مترجم ارائه دهد. اما در نهایت این مترجم انسانی است که فعلا توانایی ترجمه صحیح یک مقاله را دارد.
فراموش نکنید، اگر زمان کافی برای انجام یک کار ترجمه ندارید، هرگز به عنوان یک مترجم اعتبار کاری خود را با اعتماد به ترجمه‌های ماشینی نابود نکنید.
اگر ترجمه‌های ماشینی موجود قابل رقابت با ترجمه انسانی بودند، بدون شک شرکت‌های ترجمه زیادی کارمندان مترجم خود را اخراج می‌کردند و از هزینه‌های اضافی می‌کاستند. اگرچه این تصویر جهان ترسناکی برای مترجمان فعلی است، اما حداقل تا رسیدن به آن روز راه زیادی در پیش است.
قواعد و تکنیک‌های ترجمه مقاله ISI
درست همانطور که هرکسی چیزی را به خوبی بلد باشد لزوما یک مدرس خوب برای آموزش آن به دیگران نیست، حقیقت این است که فهم یک متن به زبان مبدا، هم شاید برای برخی افراد ساده باشد ولی انتقال آن در شکل ترجمه به زبان مقصد چیزی است که پیچیدگی‌های ظریفی دارد.
توجه به این پیچیدگی‌ها سبب می‌شود که ترجمه‌های خوب و ترجمه‌های ناخوب شکل بگیرند. شاید برای تعریف یک ترجمه خوب، هرکسی بتواند خصوصیاتی را پیشنهاد دهد؛ اما به طور کلی، یک ترجمه خوب دارای خصلت‌ها و ویژگی‌های زیر است:
- وفاداری به تفکر و هدف نویسنده (ترجمه دقیق) – Must be Accurate
این مسئله اگرچه ممکن است امری واضح به نظر برسد، اما تعداد ترجمه‌های ضعیف و نادقیق نشان می‌دهد که دقت در هنگام ترجمه، همیشه اولویت مترجم نیست.
فقط کافی‌است از Google Translate یا هر یک از ابزارهای ترجمه خودکار استفاده کنید تا ببینید در هنگام ترجمه ضعیف چه اتفاقی می‌افتد.
در ترجمه غیردقیق، اغلب کلمات نادرست و بی‌ربط استفاده می‌شوند و در بدترین حالت، حتی معنی کل قطعات متن دچار تحریف شده‌است.
حقیقت این است که امروزه تعداد ترجمه‌های نادقیق بسیار هستند و متاسفانه مترجمان نادقیق هم کم نیستند. همین طور به دلیل عدم آشنایی افراد با ظرافت‌های زبانی، کاربرد نرم‌افزارهای ترجمه خودکار رو به افزایش است که سیل عظیمی از ترجمه‌های غیردقیق را روانه اجتماع کرده‌است؛ ترجمه‌هایی که حتی معنای متن اولیه را گاها تا حدود زیادی تغییر داده‌اند!
متاسفانه امروزه شاهد آن هستیم که هر کس که چند ترم زبان انگلیسی خوانده با فکر اینکه چیزی بلد است، به کمک نرم‌افزارهای ترجمه و وبسایت‌های آنلاین دستی در این حوزه افکنده‌است و سبب شده تا به دلیل عدم آگاهی مشتری از استاندارهای زبانی و اغواکردن از طریق قیمت‌های ارزان پیشنهادی، هر آنچه این افراد سودجو می‌کنند، خریدار داشته‌باشد. اما به قول بزرگان، «هر گردی گردو نیست!» و یا «میان ماه من تا ماه گردون، تفاوت از زمین تا آسمان است.»
- جملات واضح و روان و به‌دور از پیچیدگی‌های کلامی (ساده‌نویسی مترجم) – Must be Clear
این مسئله نیز اگرچه یک معیار مشخص است، اما غالباً مورد بی‌توجهی مترجمان قرار‌می‌گیرد. ترجمه‌های خوب معمولاً توسط مترجمان خوب انجام می‌شوند. متأسفانه مترجمان خوب همیشه متن خوبی برای ترجمه ندارند.
یک مترجم خوب حتی گاهی در خصوص یک متن اصلی ضعیف، روشنگری می‌کند. یکی از دلایل این امر این است که بسیاری از نویسندگان درک نمی‌کنند که چگونه به طور واضح و روشن و ساده بنویسند.
گاهی جملات و پاراگراف‌های آنها خیلی طولانی است و قابل درک نیست. گاهی فهم یک جمله یا یک پاراگراف زمان زیادی نیاز دارد. کلمات ممکن است متناسب با دانش افرادی که قصد خواندن آنچه نوشته شده‌است را دارند، نباشد.
یکی از مهارت‌های یک مترجم خوب، حفظ معنی متن اصلی است و در عین حال خواندن آن را آسان‌تر می‌کند. گویی یک مترجم خوب، یک ویراستار خوب هم هست. یک ویراستار خوب کسی است که به خواننده فکر می‌کند. خود را جای او می‌گذارد و از زاویه او متن را می‌نگرد.
ویراستار خوب از خود می‌پرسد: «آیا معنای این جمله روشن است؟ آیا افراد آن را می‌فهمند و همان معنای اصلی را از آن برداشت می‌کنند؟ آیا خواننده در نگاه اول معنای اصلی را درک خواهد‌کرد یا اینکه ممکن است گیج و سرگردان شود؟»
- مطالب ترجمه شده باید طبیعی به نظر برسند – Must seem Natural
یکی از ویژگی‌های یک مترجم خوب این است که اطمینان حاصل کند که پس از ترجمه، چندین بار متن ترجمه شده را بازخوانی کرده است. این فقط برای تأیید آنچه که نوشته شده و اطمینان از عدم وجود خطای املایی و نگارشی نیست، بلکه برای اطمینان از این است که متن دارای لحنی طبیعی باشد، به گونه‌ای که خواندن آن برای خواننده آسان به نظر برسد و وی را به سختی نیاندازد.
- انطباق با فرهنگ خوانندگان – Must be Geared Culturally to the Audience
یکی از ویژگی‌های یک مترجم خوب که باعث می شود یک حرفه‌ای از افراد مبتدی و آماتور متمایز شود، توانایی تطبیق ترجمه با فرهنگ افرادی است که قصد خواندن آن را دارند.
یک ترجمه ضعیف نه تنها نادرست، نادقیق، غیرطبیعی و نامشخص است، بلکه مخاطبان خود را متحیر یا گیج می‌کند. اگرچه این موضوع برای همه انواع محتوا اهمیت یکسانی ندارد.
برای مثال، یک ترجمه علمی بیش از سازگاری فرهنگی نیاز به دقت و وضوح نگارشی دارد. اصطلاحی که معمولاً برای تطبیق ترجمه با فرهنگ مخاطبان زبان مقصد به کار می‌رود، به این مضمون که متن برای مخاطب هدف از نظر درک مطلب مناسب باشد، «بومی‌سازی ترجمه» است. بومی‌سازی یک هنر است و به تجربه بالا نیاز دارد.
بومی‌سازی چیزی نیست که یک شبه به دست بیآید. این یکی از نقاط تمایز اساسی میان مترجمان زبده و مترجمان آماتور است.
فراموش نکنیم: یک ترجمه خوب، ویژگی‌هایی دارد که معیار سنجش آن خواهند شد و دست‌یابی به این ویژگی‌ها، تنها و تنها در سایه دانش، دقت نظر و صرف زمان کافی بدست می‌آید. درست مثل همه کارهای دیگر، اگر برای یک ترجمه ارزش کافی قائل شویم و برایش زمان بگذاریم، نتیجه ارزشمندی حاصل خواهد شد.
تفاوت ترجمه مقاله از فارسی به انگلیسی و ترجمه مقاله از انگلیسی به فارسی چیست؟
شاید در اینجا لازم باشد که تاکید کنیم ترجمه مقاله بین دو زبان یک ظرافت ظریفی دارد و آن در یک سویه‌بودن ترجمه است. بدین معنی که هدف ترجمه یک مقاله ISI از انگلیسی به فارسی، کاملا با هدف ترجمه یک مقاله از فارسی به انگلیسی برای چاپ در یک ژورنال ISI تفاوت دارد. آنچه که در ادامه به آن می‌پردازیم، ترجمه یک مقاله ISI از انگلیسی به فارسی است.
در زیر به تفاوت‌های این دو حوزه ترجمه می‌پردازیم:
| ترجمه مقاله از فارسی به انگلیسی برای چاپ در یک ژورنال ISI | ترجمه یک مقاله ISI از انگلیسی به فارسی |
| مترجم و نویسنده یکی هستند. حتی اگر کار ترجمه توسط فرد دیگری انجام شود. به این معنی که مترجم استخدام شده، ترجمه را برای نویسنده اصلی مقاله انجام می‌دهد. هدف از ترجمه: ادامه تحصیل، دفاع پایان‌نامه، ارتقای رتبه علمی و ارتقای کیفیت رزومه شخصی و اخذ فاند است. کاربرد ملی: معمولا ندارد! بیشتر مقالاتی که توسط محققان داخلی در ژورنال‌های بین‌المللی منتشر می‌شوند، کاربرد شخصی، کتابخانه‌ای و ارتقای رزومه دارند. در این موارد، محقق در پی اشتراک نتیجه کارش با افراد هم‌زبان خود نیست. | مترجم و نویسنده به احتمال زیاد به هم هیچ ارتباطی ندارند. تقریبا احتمال کمی دارد که نویسنده یک مقاله ISI، علاقه‌ای به ترجمه مقاله‌اش به زبان فارسی داشته باشد.معمولا، یک استاد دانشگاه برای تدریس به شاگردانش یا یک دانشجو برای اهداف شخصی و گاهی یک سازمان برای اهداف کاربردی، نیاز به ترجمه یک مقاله ISI دارند. هدف از ترجمه استفاده از دانش معرفی شده در حوزه مورد نظر است. بومی‌سازی دانش بین‌المللی و توسعه دانش ملی از اهداف ترجمه مقالات ISI است. کاربرد ملی: استفاده از روش و نتایج تحقیق توسط مخاطبان فارسی زبان در آن رشته علمی. |
گام‌های ترجمه مقاله ISI به فارسی کدام هستند؟
در هنگام ترجمه مقاله ISI به فارسی پیشنهاد می‌کنیم که گام‌های زیر توسط مترجم دنبال شود:
- بررسی کلی مقاله: مطالعه عنوان، چکیده و کلمات کلیدی
در این گام، مترجم باید از خود بپرسد که آیا دانش علمی و تخصص کافی در خصوص کلمات موجود در چکیده را دارد؟ اگر پاسخ این پرسش صحیح است، می‌تواند به گام بعدی برود وگرنه پیشنهاد می‌شود که برای حفط اعتبار مترجمی خود، از پذیرش کار عذرخواهی کند. فراموش نکنیم که عذرخواهی بابت عدم آشنایی با واژه‌های تخصصی در حوزه مربوطه، نشان از حرفه‌ای‌گری مترجم است نه نشان از بی‌دانشی و یا بدبودن کار ترجمه.
- ترجمه پیاپی بر اساس مراحل مقاله
در زمان ترجمه بهتر است مترجم مانند نویسنده اصلی مقاله، از ابتدا روند تحقیق را در ترجمه خود دنبال کند و به انتها و نتایج مقاله برسد.
اینکه ابتدا به سراغ هر بخشی که دلش می‌خواهد برود کار صحیحی نیست. یک مترجم مقاله، باید پس از ترجمه مقاله مانند نویسنده آن بتواند درباره تحقیق حرف بزند و گرنه احتمالا هیچ چیزی از تحقیق نفهمیده است. کسی هم که از تحقیق چیزی متوجه نشود، چطور می‌تواند آن را به زبانی دیگر برای دیگری بیان کند؟
پیشنهاد می‌شود برای اینکه فهم صحیحی از مطالب ارائه شده داشته‌باشم، در کار ترجمه گام به گام به شرح زیر پیش برویم:
- گام اول: ترجمه کلمات کلیدی و عنوان مقاله (Topic & Keywords)
- گام دوم: ترجمه بخش مقدمه و مرور ادبیات (Introduction)
- گام دوم: ترجمه بخش روش تحقیق (Methodology)
- گام سوم: ترجمه بخش مطالعه موردی یا کارهای آزمایشگاهی (در صورت وجود) (Case Study,…)
- گام چهارم: ترجمه بخش نتایج تحقیق (Results)
- گام پنجم: ترجمه بخش بحث (Discussion)
- گام ششم: ترجمه بخش نتیجه‌گیری (Conclusion)
- گام هفتم: ترجمه بخش چکیده (Abstract)
فراموش نکنید، همان طور که نویسنده مقاله اول مقاله را نوشته‌است و در نهایت چکیده آن را تهیه کرده، بهتر است شما نیز هنگام ترجمه به همین طریق پیش بروید. زیرا ممکن است در متن چکیده نکاتی باشد که تنها در صورت مطالعه متن مفهوم واقعی آن را درک کنید.
- مرور و بازخوانی
به عنوان یک مترجم مسئول در حوزه ترجمه مقالات علمی، پس از ترجمه باید چندبار متن را بازخوانی کنید. و درکنار کنترل دقیق متن ترجمه شده، از نکاتی همچون هم‌سویی با زبان مخاطب، میزان درک مخاطب، روشن بودن جملات و ساده بودن و قابل فهم بودن متن، به سادگی عبور نکنید. این کار سبب ارتقای کیفیت ترجمه و رسیدن به یک ترجمه خوب خواهدشد.
یک مترجم مقاله خوب چه کسی است؟
یک مترجم مقاله خوب کسی است که ویژگی‌های زیر را در خود ارتقا داده باشد و دایما در حال تلاش برای ارتقای این خصایل در خود باشد:
- داشتن مدرک زبان (مبدا و مقصد) – Language qualifications
برای یک مترجم، داشتن سطح بالایی از توانایی مهارت‌های زبانی، چه در خصوص استفاده ماهرانه از یک زبان خارجی و چه در ارتباط با مهارت‌های زبان مادری، از نیازهای اساسی است.
اما کار به اینجا ختم نمی‌شود – مترجم خوب به دانش کافی از هر دو فرهنگ زبانی نیاز دارد. یک مترجم خوب نه تنها باید زبان مبدا را کاملاً درک کند، بلکه باید تمام تفاوت‌های ظریف، ابهامات، طنز و… را نیز تشخیص دهد و آنها را از یک زبان به زبان دیگر منتقل کند.
- مهارت‌های پیشرفته در زمینه نگارش – Decent Writing Skills
داشتن مهارت نوشتن نیز بسیار مهم است، زیرا سهولت در شکل دادن افکار به کلمات در هنگام ترجمه متون ادبی و فنی اهمیت بالایی دارد. آمادگی برای تجربه کلمات مختلف و توانایی بیان ایده‌ها به صورت مختصر (به ویژه هنگامی که با محدودیت کلمات روبرو هستیم) از اهمیت بالایی برخوردار است. همه اینها بستگی مستقیم به توانایی‌های نگارشی مترجم دارد.
- دانش و تخصص – Specialization
نکته دیگری که نباید راحت از کنار آن بگذریم، دانش تخصصی است و این شامل داشتن دانش در یک حوزه خاص و تخصص کافی است. اینجا توانایی بالای مترجم از زبان تخصصی اهمیت شایانی دارد. برخی از پروژه‌های ترجمه نیاز به دانش دقیق درباره یک موضوع معین دارند، چیزی که هر مترجم عمومی قادر به ارائه آن نیست. مثلا موضوع ترجمه مقاله یا کتاب‌های تخصصی جزو این دسته پروژه‌ها هستند.
فراموش نکنید: در حالی که محدود کردن خدمات شما به یک یا چند حوزه تخصص ممکن است تعداد بالقوه مشتری را محدود کند، این کار در طولانی مدت می‌تواند سودمند باشد. کار ترجمه برای مترجم تخصصی، گاهی از انجام ترجمه‌های عمومی رضایت‌بخش‌تر است. بعلاوه، شما مجبور نیستید با تعداد زیادی مترجمان غیر تخصصی رقابت کنید چون هر کسی دانش حوزه تخصصی را ندارد.
- تشنه دانستن بودن – A thirst for knowledge
مهم نیست که یک مترجم خوب، چقدر موفق باشد. نباید روی دستاوردهای کوچک خود متوقف شود. درعوض، مترجمان خوب باید سعی کنند با تغییرات و نوآوری‌های موجود در صنعت و زمینه تخصصی کاری خود به‌روز باشند.
باز‌بودن در مورد دانستنی‌های جدید همچنین توانایی رقابتی شما را افزایش و شما را موفق‌تر خواهد کرد. کنجکاوی و اشتیاق به یادگیری در مورد تحولات و نوآوری‌های جدید همچنین نشان می‌دهد که شما در مورد حرفه خود جدی هستید.
ماندن در جریان دانش ممکن است به ایجاد ارتباطات و فرصت‌های شما نیز کمک کند؛ هرگز قدرت شبکه‌سازی را دست‌کم نگیرید.
- مهارت‌های شخصیتی و مدیریتی – Self-discipline and management skills
ویژگی‌های شخصیتی مترجم نیز از اهمیت کمی برخوردار نیستند؛ زیرا ارائه ترجمه اغلب شامل کار در بازه‌های زمانی سخت و تعیین‌شده است که نوعی فشار و استرس کاری را به دنبال دارد. به همین دلیل در هنگام ترجمه، داشتن مهارت‌های مدیریت زمان و ارتباط با مشتری و توانایی دنبال‌کردن یک روال کاری مشخص و نظم از امور ضروری هستند.
- توجه به لحن و بیان نویسنده مقاله
در نهایت یک مترجم خوب کسی است که لحن و بیان سخن را به خوبی بشناسد. مثلا اگر نویسنده مقاله در جایی با لحن نقادانه صحبت می‌کند، مترجم نباید لحن نگارش را به خبری تغییر دهد. یا اگر نویسنده لحنی میانه رو و معتدل داشته، مترجم نباید آن را به لحنی نقادانه یا کوبنده تبدیل کند. شناخت انواع لحن «Tone» نویسنده به عنوان یک دانش در سطوح بالای زبان‌شناختی، و پیاده‌سازی دقیق آن در ادبیات ترجمه، هنری است که تنها از مترجمین حرفه‌ای ساخته‌است. برخی از انواع لحن‌ها در مقالات علمی ISI از قرار زیر هستند:
- Descriptive
- Objective
- Persuasive
- Convincing
- Supportive
- Analytical
- Critical
- Subjective
- Narrative
- Positive
- Negative
- Neutral
نکات اخلاقی در ترجمه مقالات ISI کدام هستند؟
در خصوص نکات اخلاقی که باید از طرف مترجمین مقالات ISI رعایت شود، می‌توان به عناوین زیر اشاره کرد.
- وفاداری به متن و نویسنده
- دقت در ترجمه و آگاهی کامل به تمامی زوایای حوزه تخصصی مربوطه
- رازداری به‌خصوص در ارتباط با عدم افشای متن ترجمه شده مشتری
نهایتا، به دو نکته باید اشاره کنیم:
- یک مترجم ایده‌آل، مانند شبهی غیرقابل‌دیدنی است که در متن ترجمه ردی از خود باقی نمی‌گذارد. به این معنی که وقتی ترجمه توسط کسی مطالعه می‌شود، نویسنده مقاله در دید قرار می‌گیرد. و این همان جایی است که یک ترجمه خوب خودش را نشان می‌دهد.
- یک مترجم ایده‌آل، همچون یک ممیز حقوقی و مالیاتی است که با حضوری موقت و خارج از متن، تا حدودی مسئولیت متن ترجمه‌شده را برعهده داشته است. به این معنی که مسئولیت نظرات نویسنده و مشکلات متن بر دوش مترجم نیست.
