زبان و زبان شناسی و پیدا کردن ریشه زبان‌های مختلف همیشه برای انسان جالب بوده است زیرا زبان یکی از زیباترین و پیچیده‌ترین پدیده‌هایی است که توسط انسان خلق شده است و دائماً در حال تغییر و گذار از حالتی به حالت دیگر است.
اگر مترجم یا ویراستار هستید، باید تا حدی با زبان شناسی و زبان‌های مختلف در دنیا آشنا باشید. این مطلب برای افرادی که قصد مهاجرات دارند نیز کاربردی است. با مطالعه این مطلب می‌توانید زبان کشور مبداتان را بشناسید و کمی از ریشه آن و تعداد گویشوران آن در دنیا و اروپا اطلاعات کسب می‌کنید.
در این مطلب از وبلاگ ترجمیک، با بهره گیری از مطالب وبلاگ سایت ITI به بررسی منشأ و شکل گیری زبان‌های اروپا پرداخته‌ایم.
در این مطلب خواهید خواند:
تاریخچه مختصری از زبان‌های اروپایی
اروپا خاستگاه ۲۴ زبان رسمی است، با این حال بالغ‌بر ۲۰۰ زبان در سراسر قاره صحبت می‌شود. این تعداد در مقایسه با بعضی قاره‌ها احتمالاً زیاد به نظر نرسد. برای مثال آفریقا خاستگاه ۱۵۰۰ تا ۲۰۰۰ زبان است. هرچند در حدود ۲۰۰ زبان اروپا هنوز تنوع بسیار زیادی به چشم می‌خورد. ما با نگاهی به منشأ آن‌ها می‌توانیم به دلیل آن پی ببریم.
چگونگی تکامل زبان‌های اروپایی
بر اساس گزارش انتشارات دانشگاه کمبریج، در حال حاضر ۹۴ درصد گویشوران زبان اروپایی به زبانی صحبت می‌کنند که از نیاهندواروپایی منشأ گرفته است. نیاهندواروپایی زبانی است که به خانواده بزرگ زبان هندواروپایی جان بخشید.
هرچند نیاهندواروپایی قدیمی‌ترین زبان در اروپا نبود، بسیاری از زبان‌های قدیمی این قاره به دلیل عدم ثبت آن‌ها پیش از انقراض از بین رفته‌اند. زبان باسک تنها استثنا است، زبانی که به‌تنهایی از ریشه زبانی پیش‌هندواروپایی نشات گرفته است.
اعتقاد بر این است که مرکز آسیای غربی منشأ زبان‌های هندواروپایی است. با وجود این، به دلیل گذر زمان به‌سختی می‌توان در این مورد اظهارنظر کرد.
خانواده‌های اصلی زبان‌های اروپایی
زبان‌های اروپا به سه زیرگروه اصلی تقسیم می‌شوند: هندواروپایی، اورالیک و باسک. بیایید این زبان‌ها را بررسی کنیم.
هندواروپایی
هندواروپایی که با اختلاف بزرگ‌ترین زیرگروه زبان اروپایی به شمار می‌رود، شامل زبان‌های رومانی، ژرمنی، اسلاوی، بالتی، سلتی، هلنی، آلبانیایی و ارمنی است. در میان این زیرگروه‌ها گویشوران اروپایی زیادی به این زبان‌ها صحبت می‌کنند.
زبان‌های رومی
اسپانیایی، پرتقالی، فرانسوی و ایتالیایی رایج‌ترین زبان‌های رومی هستند. اسپانیایی ازنظر تعداد گویشوران بومی با تعداد ۴۷۱ میلیون گویشور پس از چین در رده دوم قرار می‌گیرد. بیشتر آن‌ها در آمریکای مرکزی مستقرشده‌اند، درحالی‌که اسپانیا میزبان ۴۳٫۳ میلیون گویشور اسپانیایی و آمریکا میزبان ۴۱٫۵ میلیون نفر است.
ازنظر تعداد کل گویشوران (گویشوران بومی به‌علاوه گویشوران زبان دوم)، با ۵۴۳ میلیون گویشور در سراسر جهان، در رده چهارم جهانی قرار می‌گیرد. شما از طریق لینک زیر می‌توانید اطلاعات بیشتری در مورد کشورهای اسپانیایی‌زبان کسب کنید.
در ضمن پرتقالی با ۲۳۲ میلیون گویشور بومی در جهان، در رده ششم تعداد گویشوران بومی در جهان قرار می‌گیرد. ازنظر تعداد کل گویشوران ۲۵۸ میلیون نفر در رده نهم جهانی قرار می‌گیرد.
سایر مثال‌های زبان‌های رومی شامل کاتالونیایی، اکیستان و رومانی می‌شود.
زبان‌های ژرمنی
انگلیسی رایج‌ترین زبانی است که در شاخه زبان‌های ژرمنی در شجره‌نامه زبان اروپایی صحبت می‌شود. این زبان با ۳۷۰ میلیون گویشور بومی در رده سوم ازنظر تعداد گویشوران بومی قرار می‌گیرد، درحالی‌که اگر زبان دوم را هم در نظر بگیریم زبانی است که با تعداد کل ۱ میلیارد و ۳۳۸ میلیون گویشور بیشترین تعداد را در جهان دارد.
از دیگر زبان‌های رایج ژرمنی می‌توان به آلمانی، هلندی، باواریایی، سوئدی، دانمارکی، نروژی، فلاندری و آفریکانز اشاره کرد.
زبان‌های اسلاوی
شاخه اسلاوی زبان‌های اروپایی شامل روسی، اوکراینی، لهستانی، بلاروسی، چک، کرواتی، صربی، اسلواکی و دیگر زبان‌ها می‌شود. در این میان روسی بیشترین تعداد گویشوران را دارد که با ۱۴۵ میلیون گویشور ازنظر تعداد گویشوران بومی در رده هشتم جهان قرار می‌گیرد. همچنین با تعداد کل ۲۵۸ میلیون گویشور در رده هشتم قرار می‌گیرد.
زبان‌های بالتیک
زبان بالتیک گروه کوچک‌تری از زبان‌های هندواروپایی است که شامل لیتوانی و لتونیایی می‌شود.
سلتی
زبان‌های سلتی در اروپا شامل ولزی، کورنی، گیلیک و برتون است. این زبان‌ها از زبان مشترک بریتونی منشأ گرفته‌اند که این زبان در عصر آهن در بریتانیای کبیر صحبت می‌شد. بنابراین آن‌ها قدیمی‌ترین زبان‌های اروپا محسوب می‌شوند.
هلنی
یونان با ۱۳٫۵ میلیون گویشور تنها زبان هلنی از خانواده هندواروپایی است.
آلبانیایی
آلبانیایی نیز مانند یونانی دارای شاخه مخصوص به خود در نقشه زبان اروپا است. حدود شش میلیون گویشور بومی آلبانیایی وجود دارد که در بالکان زندگی می‌کنند.
ارمنی
ارمنی آخرین زبان اروپا در خانواده هندواروپایی است که حدود ۶٫۷ میلیون گویشور بومی دارد.
زبان‌های اورالی در اروپا
زبان اورالی یکی دیگر از خانواده‌های زبان اروپایی از دو گروه مجزا تشکیل‌شده است. گروه زبان‌های فینیک از فنلاندی، استونی، ماری، موکشا، ارزیا، کومی و اودمورت تشکیل‌شده است. درعین‌حال گروه اوگری متشکل از مجارستانی، کنتی و منسی است. ساموئیدیک نیز در یکی از زبان‌های اورالی اروپا طبقه‌بندی می‌شود.
باسک
خانواده زبان اروپایی دیگر باسک است. هرچند به‌عنوان زبانی مجزا دارای پنج گویش اصلی است، این خانواده فقط از باسک تشکیل‌شده است مردم سرزمین باسک به زبان باسک صحبت می‌کنند که شامل بخش‌های غربی پیرنه اسپانیای جنوبی و جنوب غربی فرانسه می‌شود.
دستور زبان باسک به دلیل منشأ متفاوت آن به‌طور قابل‌توجهی با بیشتر زبان‌های اروپایی تفاوت دارد. بااین‌حال زبان‌های رومی که در مناطق اطراف صحبت می‌شد، تأثیر زیادی روی زبان باسک گذاشته بود و باسک حدود ۴۰ درصد از واژه‌های خود را از زبان‌های رومی وام گرفته است.
رایج‌ترین زبان‌ها در اروپا
با توجه به تعداد گویشوران بومی نتایج ممکن است تعجب شما را برانگیزد.
روسی
درحالی‌که ازنظر جهانی روسیه در رده هشتم قرار می‌گیرد، ازنظر تعداد گویشوران بومی در رده اول قرار می‌گیرد. روسی که رایج‌ترین زبان در اروپای شرقی است ۱۵۰ میلیون گویشور بومی دارد. در این زبان برخلاف بیشتر زبان‌های اروپایی به‌جای الفبای لاتین از سیریلیک استفاده می‌شود.
آلمانی
آلمانی با حدود ۱۰۰ میلیون گویشور بومی یکی از رایج‌ترین زبان‌ها در اروپا است. آلمان، اتریش، سوئیس، بلژیک و لوکزامبورگ به این زبان صحبت می‌کنند. آلمانی به‌طور رایج زبان دوم کشورهای دانمارک، هلند، اسلوونی، سوئد، لهستان، فنلاند و مجارستان است. آلمانی در کنار انگلیسی و فرانسوی یکی از زبان‌های رویه‌ای اتحادیه اروپا به شمار می‌رود.
فرانسوی
فرانسوی حدود ۸۰ میلیون گویشور بومی دارد که یکی دیگر از رایج‌ترین زبان‌های اروپا به شمار می‌رود. فرانسوی مانند آلمانی‌زبان دوم بسیاری از اروپایی‌ها است؛ بیش از ۳۰ درصد جمعیت اروپا این زبان را تا حدی بلدند. فرانسوی علاوه بر این‌که زبان رسمی فرانسه و زبان مشترک رسمی سوئیس، بلژیک و لوکزامبورگ محسوب می‌شود، یکی از زبان‌های رویه‌ای اتحادیه اروپا، سازمان تجارت جهانی و سازمان ملل به شمار می‌رود.
ترکی
اروپا میزبان حدود ۷۸ میلیون گویشور بومی ترکی است. بیشتر آن‌ها در ترکیه قرار دارند اما مقدونیه، یونان، صربستان و آلمان نیز میزبان تعداد قابل‌توجهی گویشور ترکی است.
ایتالیایی
ایتالیایی زبان مادری ۶۹ میلیون نفر در اروپا است. ساکنان ایتالیا تنها گویشوران ایتالیایی نیستند، آن‌ها ساکن سوئیس، واتیکان، سن مارینو، کرواسی و اسلوونی نیز هستند.
انگلیسی
علی رقم این‌که انگلیسی یکی از زبان‌هایی است که بیشترین گویشور را در جهان دارد، فقط حدود ۶۰ میلیون گویشور بومی در اروپا دارد (کم‌تر از نیمی از تعداد گویشوران بومی روسی).
بااین‌حال انگلیسی یکی از زبان‌های رویه‌ای اتحادیه اروپا است (جایگاهی که اتحادیه اروپا باوجود خروج بریتانیا از اتحادیه حفظ آن را تائید کرده است). انگلیسی هم چنین یکی زبان‌هایی است که بالاترین سرعت رشد را در جهان دارد.
اسپانیایی
همان‌طور که در بالا اشاره شد، اسپانیایی یکی دیگر از زبان‌های رایج به شمار می‌رود. این زبان ۱۴۳ میلیون گویشور در داخل اروپا دارد.
اوکراینی
اوکراینی با حدود ۴۰ میلیون گویشور یکی دیگر از زبان‌های اصلی در اروپا محسوب می‌شود. زبان اوکراینی دارای سابقه سیاسی متلاطمی است که تا به امروز در اوکراین بر سر اولویت با روسیه رقابت می‌کند. این زبان از سال ۱۹۹۱ زبان رسمی اوکراین تازه تأسیس است.
لهستانی
اروپا میزبان ۳۶ میلیون گویشور بومی لهستانی است. آن‌ها بیشتر در لهستان، جمهوری چک، مجارستان، بلاروس و اوکراین زندگی می‌کنند. باوجود این‌که زبان لهستانی زبان اسلاوی غربی است، زبان‌های ژرمنی و ایتالیک مانند آلمانی، لاتین و فرانسوی به‌شدت روی آن تأثیر گذاشته‌اند.
رومانی
در رومانی، مولداوی و ترانس‌نیستریا ۲۳ میلیون گویشور بومی به زبان رومانی صحبت می‌کنند. این زبان برای انگلیسی‌زبان‌ها راحت‌ترین زبان برای یادگیری است.
زبان‌های اتحادیه اروپا
هریک از کشورهای عضو اتحادیه اروپا دارای زبانی رسمی است، که اتحادیه اروپا برای آن‌ها خدماتی از قبیل مستندسازی، ترجمه مکتوب، ترجمه شفاهی و خدمات دیگری ارائه می‌دهد. ۲۴ زبان رسمی اتحادیه اروپا عبارت‌اند از:
- بلغاری
- کرواتی
- چک
- دانمارکی
- هلندی
- انگلیسی
- استونیایی
- فنلاندی
- فرانسوی
- آلمانی
- یونانی
- مجارستانی
- ایرلندی
- ایتالیایی
- لتونیایی
- لیتوانی
- مالتی
- لهستانی
- پرتقالی
- رومانی
- اسلواکی
- اسلوونیایی
- اسپانیایی
- سوئدی
فهرست کامل زبان‌های اروپا بر اساس منطقه:
اگر شما به دنبال فهرست کاملی از زبان‌های رسمی اروپا هستید، در اینجا آن را پیدا می‌کنید. به جهت سهولت استفاده آن را بر اساس منطقه تقسیم کرده‌ام. توجه داشته باشید که تعداد زیادی زبان مشترک رسمی، منطقه‌ای، اقلیت و زبان‌های دیگری در داخل اروپا وجود دارد که همه آن‌ها در ساختار زبانی قاره دخیل هستند.
اروپای شمالی
اروپای شمالی از کشورهای متعددی تشکیل‌شده است که زبان رسمی آن‌ها به شرح زیر است:
- دانمارک: دانمارکی
- استونی: استونیایی
- فنلاند: فنلاندی و سوئدی
- ایسلند: ایسلندی
- نروژ: نروژی و سامی
- سوئد: سوئدی
اروپای جنوبی
تعداد کشورهای اروپای جنوبی دو برابر کشورهای اروپای شمالی است. این کشورها همراه با زبان رسمی خود عبارت‌اند از:
- اتریش: آلمانی
- آندورا: کاتالان
- قبرس: یونانی و ترکی
- جبل الطارق: انگلیسی
- یونان: یونانی
- ایتالیا: ایتالیایی
- مالت: مالتی و انگلیسی
- پرتقال: پرتقالی
- سن مارینو: ایتالیایی
- اسپانیا: اسپانیایی (کاستیل)
- ترکیه: ترکی
- واتیکان: ایتالیایی و لاتین
اروپای غربی
اگر سری به اروپای غربی بزنید، تعدادی دیگر از زبان‌های رسمی را می‌یابید. این زبان‌ها عبارت‌اند از:
- بلژیک: هلندی، آلمانی و فرانسوی
- فرانسه: فرانسوی
- ایرلند: ایرلندی و انگلیسی
- لوکزامبورگ: لوکزامبورگی، آلمانی و فرانسوی
- موناکو: فرانسوی
- هلند: هلندی
- انگلستان: انگلیسی
اروپای شرقی
زبان رسمی کشورهای اروپای شرقی تعداد و تنوع زیادی دارد. آن‌ها شامل:
- آلبانی: آلبانیایی
- بلاروس: بلاروسی و روسی
- بوسنی و هرزگوین: بوسنیایی، کرواتی و سربی
- بلغارستان: بلغاری
- کرواسی: کرواتی
- جمهوری چک: چک
- استونی: استونیایی
- مجارستان: مجارستانی
- کوزوو: آلبانیایی و سربی
- لتونی: لتونیایی
- لیتوان: لیتوانیایی
- مولداوی: رومانی
- مونته‌نگرو: مونته‌نگرویی
- مقدونیه شمالی: مقدونی و آلبانیایی
- لهستان: لهستانی
- رومانی: رومانی
- روسیه: روسی
- صربستان: صربی
- اسلواکی: اسلواکی
- اسلوونی: اسلوونیایی
- اوکراین: اوکراینی
زبان‌های اروپایی چگونه در سراسر دنیا گسترش یافت؟
زبان‌ها به‌طور عمده از طریق مهاجرت در اثر کشورگشایی، اکتشاف یا الگوهای مهاجرت اقتصادی اخیر گسترش می‌یابند. ما می‌توانیم نمونه این امر را در گسترش زبان لاتین در اروپا ببینیم. ازآنجاکه رومیان کشورها را یکی پس از دیگری فتح می‌کردند، زبانشان غالب یا جایگزین شد و یا در این مدت تغییراتی در تعداد زیادی از زبان‌های بومی ایجاد کرد. ما می‌توانیم تأثیر این زبان را در ایتالیایی، فرانسوی، پرتقالی، اسپانیایی، رومانی، کاتالان، رومانش و سایر زبان‌های رومی‌تبار تا به امروز ببینیم.
دریانوردان در عصر کاوش نقش عمده‌ای در گسترش زبان‌های اروپایی در خارج از مرزهای قاره داشته‌اند. زبان مادری آن‌ها نیز مانند کشتی‌های بزرگشان از اقیانوس‌ها عبور می‌کرد. به همین دلیل است که زبان‌های اروپایی مانند اسپانیایی و پرتقالی در مکان‌هایی مانند آمریکای جنوبی رایج هستند.
اینترنت به‌تازگی نقش مهمی در گسترش زبان‌های اروپایی، به‌خصوص انگلیسی، در خارج از اروپا ایفا کرده است.
پیوند میان فرهنگ‌ها و زبان‌های اروپا
درست مثل همه قاره‌ها پیوندهای محکمی میان فرهنگ‌ها و زبان‌های اروپا وجود دارد. زبان می‌تواند باعث ایجاد تفرقه شود؛ به‌خصوص وقتی پای سیاست به میدان می‌آید. ما این مسئله را بارها در اروپا و سایر نقاط در سراسر دنیا دیده‌ایم.
درک یک فرهنگ به معنی درک زبان و ریشه آن زبان است. همچنین این امر به معنی ایجاد درکی از چگونگی و دلیل اهمیت زبان است. این قضیه به‌ویژه در مواردی صدق می‌کند که افراد احساس می‌کنند زبانشان در معرض خطر قرارگرفته است یا اقلیتی به زبان آن‌ها صحبت می‌کنند. در چنین مواردی اختلافات مربوط به زبان رایج است و به مسائل مربوط به زبان و فرهنگ باید با دقت رسیدگی شود.
ترجمیک، با بهره گیری از بهترین مترجمان، ویراستاران و نویسندگان کشور، خدمات زبانی مختلف را با معقول‌ترین کیفیت به شما ارائه می‌دهد. برای ثبت سفارش یا آشنایی بیشتر با خدمات، به وب سایت ترجمیک مراجعه کنید.
