اکنون شما آماده هستید که دوره آنلاین خود را شروع کنید.
برای آشنایی با اصول اولیه تهیه دوره آنلاین، ابتدا باید بخش اول این مطلب را مطالعه کنید. مطلب پیش رو، بخش دوم و ادامه مطلب فوت‌و‌فن‌های تهیه دوره آموزشی آنلاین (بخش اول) است.
در مطلب قبلی، پنج گام اساسی برای ساخت دوره را بیان کردیم. در این مطلب، از گام ششم به بعد را برای شما شرح می‌دهیم.
در این مطلب خواهید خواند:
گام ششم: ایجاد محتوای دوره
برای طراحی و تهیه یک دوره آنلاین عالی، باید بر موارد زیر تمرکز کنید:
انتخاب انواع محتوای دوره آنلاین شما
چگونه و با استفاده از چه محتوایی، دروس خود را ارائه می‌کنید؟ شما وسایل زیادی برای انتخاب دارید که هرکدام فراز و نشیب‌های خاص خود را دارند. گزینه‌های زیادی در اختیار شماست و نحوه انتخاب و انجام آن، کاملاً به شما بستگی دارد.
هر چند در اینجا یک نکته مفید وجود دارد: اگر قصد تهیه یک دوره آنلاین جذاب و مؤثر را دارید، باید از بیش از یک نوع محتوا استفاده کنید.
در اینجا سه نوع اصلی محتوای دوره آنلاین وجود دارد که آن‌ها را بررسی می‌کنیم:
ترکیبی از متن، ویدیو، تصاویر و فیلمبرداری از صفحه نمایش، جذاب‌ترین دوره‌های آنلاین را ایجاد می‌کنند. بسته به موضوع دوره، ممکن است نیازی به فیلمبرداری از صفحه نمایش نداشته باشید.
اکنون، اجازه دهید نگاهی دقیق‌تر به هر نوع محتوای دوره آنلاین داشته باشیم.
محتوای متنی
همیشه سخنرانی‌های کلاسیکی وجود دارد که صرفاً شامل متن هستند. حداقل تلاش ممکن، ارائه یک سری سخنرانی‌های متنی است که در بهترین حالت با مجموعه‌ای از توصیه‌ها برای مطالعه‌ی بیشتر، ترکیب شده است.
البته این مدل، بسیار وحشتناک خواهد بود. در واقع این گونه، گویی شما فقط یک کتاب یا مجموعه‌ای از پست‌های یک وبلاگ را نوشته‌اید.
نه این که بگویم، باید از محتوای متنی به طور کامل اجتناب کنید – محتوای متنی، بخش مهمی از اکثر دوره‌های آنلاین را تشکیل می‌دهد. با این حال، در تهیه یک دوره آنلاین، شما باید انواع محتواها را باهم ترکیب کنید؛ نه به این دلیل که محتوای متنی، خسته کننده است، بلکه به این دلیل که خواندنِ تنها، برای مخاطب مؤثر و مفید نیست و سبب کاهش یادگیری می‌شود.
در هنگام استفاده از نان متن، به راه‌های دیگری هم برای افزودن مواد مغذی ضروری به رژیم آموزشی خود نیاز داریم.
محتوای ویدیویی و تصویری
یک راه آسان برای افزایش تاثیرگذاری دوره‌های آنلاین، تحریک حواس بصری دانش‌آموز است و این به معنی استفاده از عکس و فیلم است. ساده‌ترین روش استفاده از تصویر و فیلم در یک دوره آنلاین، این است که کلاس آنلاین شما بیشتر، شبیه ارائه یک پاورپوینت باشد:
- از ویدیوهای آماده‌ی مرتبط استفاده کنید (یا حتی بهتر– خودتان، ویدیو بسازید)
- اضافه کردن تصاویر مربوط به قسمت‌های مختلف متن.
- با یک میکروفون خوب و باکیفیت، هر «اسلاید» را به خوبی توضیح دهید.
اگر همه این‌ها را انجام دهید، یک شروع خوب را آغاز کرده‌اید. با این که سخنرانی‌ها، بی‌شک جذاب‌تر از متون ساده هستند اما هنوز هم یادآور کلاس‌های خسته‌کننده مدرسه برای دانش‌آموزان هستند.
ویدیو، بخشی جدایی ناپذیر از تهیه یک دوره آنلاین است و این روزها، با کمک یک دوربین متوسط و نرم افزارهای ویرایش ویدیو، می‌توانید ویدیوهای خوبی بسازید. بنابراین، می‌توانید از سخنرانی‌های خود فیلم بگیرید و صدای خود را به عناصر بصری اضافه کنید. با نوشتار، ویدیو و صدایتان که مطالب را برای دانش‌آموزان توضیح می‌دهد، می‌توانید یک دوره آموزشی فوق‌العاده بسازید.
کلاس‌های آنلاین مبتنی بر ویدیو، برخی از محبوب‌ترین دوره‌های آموزشی در حال حاضر را تشکیل می‌دهند و دلیل خوبی هم برای این امر، وجود دارد؛ دنبال‌کردن محتوای ویدیویی، آسان و جذاب است. همچنین، این مدل از دوره‌ها، به معلمان این اجازه را می‌دهد که ارتباط قوی‌تری را با دانش‌آموزان ایجاد کنند.
فیلمبرداری از صفحه نمایش
البته، از آنجا که شما یک کامپیوتر شخصی هم دارید، یک گزینه دیگر نیز دراختیار شماست. فیلمبرداری از صفحه نمایش هنوز هم نوعی ویدیو تلقی می‌شود اما این ویدیو خود شما را نشان نمی‌دهد، بلکه فیلمی از صفحه کامپیوتر شماست.
اگر یک سری وسیله دارید که می‌خواهید به دانش‌آموزانتان نشان دهید، می‌توانید به صورت اختیاری، یک دوربین دوم را هم روی خود متمرکز کنید. در این حالت، صفحه نمایشگرِ رایانه خود را به دانش‌آموزان نشان می‌دهید؛ در حالی که یک پنجره کوچک نیز برای نشان دادن معلم وجود دارد.
ما دریافتیم که ترکیبی از فیلمبرداری از صفحه نمایش و «دوربین معلم» در تاثیرگذاری بر دانش‌آموزان، معجزه می‌کند. شما نیز آن را امتحان کنید.
فیلمبرداری از صفحه نمایش به ویژه برای دوره‌هایی که به موضوعات آنلاین می‌پردازد (به عنوان مثال «چگونه می‌توان فالوورهای بیشتری در اینستاگرام داشت») تأثیر بسیار خوبی دارد زیرا می‌توانید نشان دهید که دقیقاً در حال سخنرانی در مورد چه چیزی هستید. وقتی در مورد چگونگی تهیه یک دوره آنلاین ویدیویی فکر می‌کنید، واقعاً نمی‌توانید از فیلمبرداری از صفحه نمایش چشم‌پوشی کنید.
نوشتن، ضبط و ویرایش مطالب
هنگامی که مشخص کردید که چگونه می‌خواهید دانش خود را ارائه دهید، در نهایت آماده شروع درس‌ها و دوره هستید!
به بیان دقیق، نیازی نیست که قبل از شروع کلاس آنلاین، کل مطالب دوره را آماده کنید.
البته برخی از معلمان، صرفاً ساختار دوره خود را در ذهنشان، تصور می‌کنند و سپس در کلاس، شروع به بداهه‌پردازی می‌کنند.
اگر به نظر برسد که شما دقیقاً از گام‌های بعدی خود مطلع نیستید و با برنامه سخن نمی‌گویید، ممکن است دانش‌آموزان شما ناراضی شوند. برخی هم درصورت عدم اطمینان که درباره آگاهی کامل شما درباره مطالب دوره‌تان، شاید دوره را رها کنند.
گفته می‌شود، نیازی به تهیه همه محتوای دوره آنلاین خود، قبل از شروع کلاس‌ها را ندارید. همیشه بهتر است، کار را با بخش‌های کوچک‌تر دوره‌تان، شروع کنید زیرا به شما امکان گرفتن بازخورد از دانش‌آموزان خود و بهبود بخشیدن به دوره و پیشرفت را می‌دهد.
اغلب اوقات، مواردی را مشاهده می‌کنیم که معلمان دوره‌ها، ده‌ها ساعت از محتوای دوره را تهیه می‌کنند اما بعداً مثلاً متوجه عدم تنظیم نور دوربین به صورت مناسب یا کم بودن شدت صدایشان در فیلم، می‌شوند.
با شروع از مقیاس کوچک، می‌توانید با توجه به بازخوردها، اقدام به بهبود کارهای بعدی کنید. بازسازی و رفع نواقصِ سه ساعت از محتوای دوره‌تان نسبت به سی ساعت، بسیار آسان‌تر و سریع‌تر است.
اما یک نکته بسیار مهم، نوشتن و تألیف محتوا را به تعویق نیندازید!
در تهیه یک دوره آنلاین، برخی از معلمان بیش از حد درگیر ایجاد ساختارهای درسی می‌شوند و زمان کافی را به برنامه‌ریزی دروس و تألیف محتوا، اختصاص نمی‌دهند. تألیف محتوای دوره، می‌تواند مسیر پیش‌رویِ شما را تغییر داده و آن را یا بهبود بخشد یا از بین ببرد، بنابراین شما باید با دقت و تلاش زیاد، به این کار بپردازید. این کار برای همه، سخت و زمان‌بر است.
ایجاد روش‌های درجه بندی و ارزیابی
نمرات در مدارس معمولی به آزمون‌ها وابستگی زیادی دارد؛ زیرا سیستم آموزشی، میزان یادگیری شما را اندازه‌گیری می‌کند و سپس به آن، نمره می‌دهد.
درصورتی که به دروس توجه کرده باشید، امتحان‌هایی که بدون هماهنگی و آمادگی گرفته می‌شود (pop quiz)، همانند یک نسیم، برایتان آرام و ملایم است و درغیر این‌صورت، شما را می‌لرزاند و به شما یادآوری می‌کند که باید به دروس، توجه بیشتری نشان دهید.
ارزیابی‌ها می‌توانند اشکال مختلفی داشته باشند، از یک امتحان سریع و ناگهانی بلافاصله پس از اتمام درس تا انجام یک پروژه نهایی که نمره را در پایان تعیین می‌کند.
استفاده از انواع ارزیابی در تهیه یک دوره آنلاین، سبب افزایش کیفیت دوره می‌شود.
انتخاب نوع ارزیابی، بستگی به موضوع تدریس شما و خواسته شما درباره چگونگی اثبات یادگیری دانش‌آموزانتان، دارد. در تدریس یک درس درباره حقایق تاریخی، یک امتحان تستی از کتاب‌ها ممکن است برای شما کفایت کند؛ اما در تدریس ادبیات انگلیسی شاید نیاز به یک روش ارزیابی جذاب‌تر و درگیرکننده‌تر داشته باشید.
البته، استفاده از ارزیابی، امری اختیاری است و استفاده یا عدم استفاده شما از آنان، بستگی به سبک تدریس شما دارد؛ اما به خاطر داشته باشید که ایجاد کمی احساس پیشرفت در اوایل کار، می‌تواند باعث جلب نظر و درگیر شدن بیشتر دانش‌آموز با دوره شود.
گام هفتم: مطمئن شوید که محتوایتان خوشایند و مشغول‌کننده است
موفقیت در صنعت آموزش الکترونیکی، وابستگی بسیار زیادی به مشارکت دانش‌آموزان در دوره آنلاین شما، دارد. در تهیه یک دوره آنلاین موفق، باید به نکات ذیل، توجه کنید:
بر مطالب مهم تمرکز کنید
تدریس فراتر از انتقال دانش است. هرگز در تاریخ بشریت، برای انسان‌ها، این حجم وسیع از دانش با چنین موانع کمی برای استفاده، در دسترس نبوده است. فقط با با چند ضربه ساده به تلفن همراه خود، می‌توانید اطلاعات بسیار زیادی را در مورد فیزیک هسته‌ای به دست آورید. پنجاه سال پیش، شما باید برای به دست آوردن اطلاعات درباره یک موضوع خاص، به یک دایره المعارف قطور یا کتابی اختصاص مراجعه می‌کردید و برای به دست آوردن دیدگاه‌های دیگر، کتاب‌ها و منابع دیگر را هم مطالعه می‌کردید که این امر، کاری وقت‌گیر و سخت بود.
با تلاش و انضباط کافی، فرد می‌تواند خودآموزی کند، اما همه انسان‌ها، زمان یا اراده لازم را برای انجام این کار ندارند.
وظیفه شما به عنوان یک معلم در تهیه یک دوره آنلاین موفق، بیان و انتقال کل دانش درباره یک موضوع را برای دانش‌آموزان خود نیست، بلکه باید تمام دانش خام جمع‌آوری‌شده را بررسی و خلاصه کرده و اقدام به ارائه چکیده آن را به صورت مفید و ساختار‌یافته به دانش‌آموزان خود کنید. ارزش و برتری شما به عنوان یک معلم، این است که مطالب مفید را از مطالب به دردنخور تفکیک کنید؛ به‌مانند اینکه کاه را از گندم جدا کنید. درک کامل این موضوع، کلیدی طلایی برای موثربودن هر معلم است.
نتایج اولیه را ارائه دهید
نکته‌ای که در مورد دوره‌های آنلاین وجود دارد این است که کنارگذاشتن آن‌ها بسیار ساده‌تر از ادامه‌دادن آن‌ها است: شما با توقف دوره، با هیچ عواقبی مواجه نمی‌شوید و هیچ عاملی هم به خاطر عدم تکمیل دوره، سرزنشتان نمی‌کند. این دلایل به میزان قابل‌ملاحظه‌ای، سبب کاهش تکمیل دوره‌ها می‌شود. مطالعه‌ای که بر روی شانزده دوره آنلاین ارائه‌شده توسط دانشگاه پنسیلوانیا انجام شد، نشان داد که میانگین میزان اتمام تحصیل دوره‌های آنلاین، ۴ درصد است.
اگرچه، این عاقبت هر دوره‌ای نیست اما این یک یادآوری بسیار تلخ برای شماست که درصورت داشتن‌قصد تهیه یک دوره آنلاین موفق، باید دانش‌آموزانتان را به دوره، جذب کنید.
یکی از راه‌های جلب‌توجه دانش‌آموزان، این است که دوره برایشان مفید باشد. اگر دانش‌آموزی احساس یاد‍گرفتن مطلب مهمی را از اولین سرفصل داشته باشد، با احتمال بالاتری، دوره را ادامه خواهد داد. هیچ چیزی سریع‌تر از احساس احمق‌بودن یا غیرمفید‌بودن، فرد را به انصراف و رهاکردن دوره تشویق نمی‌کند. به دانش‌آموزان خود، بازخورد نشان دهید تا آن‌ها احساس موفقیت داشته باشند؛ اینگونه آن‌ها در کنار شما خواهند ماند.
یک سری اهداف قابل اندازه‌گیری تعیین کنید
این به آخرین نکته مربوط می‌شود. دانش‌آموز باید بتواند میزان پیشرفت خود در آموختن را اندازه‌گیری کند تا احساس کند که وقت خود را تلف نکرده است. نکته ما در مورد ساختارِ دانش را به‌خاطر می‌آورید؟
تجزیه و تحلیل دانش به بخش‌های کوچک‌تر قابل‌اندازه‌گیری، بدین معنی است که دانش‌آموزان می‌توانند به گذشته نگاه کنند و پیشرفت واقعی خود را ببینند. همچنین دلیل اینکه آزمون‌ها و آزمونک‌ها یک ابزار مفید برای یادگیری هستند، این است که آن‌ها به اندازه‌گیری میزان یادگیری و پیشرفت کمک می‌کنند.
حواستان باشد که هر درس باید در مورد آموزش یک مهارت یا بحث در مورد یک جنبه خاص از موضوع باشد. در پایان هر درس، دانش‌آموز باید چیز مفیدی را آموخته باشد.
همیشه به یاد داشته باشید که به طرح کلی دوره آنلاین خود پایبند باشید.
نرخ حفظ مشتریان را افزایش دهید
سال‌هاست که نرخ حفظ مشتریان دوره‌های آنلاین، موضوع بحث‌های بسیاری است. مطالعه‌ای توسط Techcrunch نشان داد که تنها حدود ۶٫۵ درصد از دانشجویانی که در دوره‌های آنلاین ثبت‌نام کرده‌اند، دوره خود را به پایان رسانده‌اند. مطالعه‌ای که توسط کتی جردن انجام شد، خوش‌بینانه‌تر بود، بر طبق این مطالعه، میزان میانگین اتمام دوره‌های آنلاین در حدود ۱۵ درصد بود.
با این حال، نرخ حفظ مشتریان، هرگز نباید به عنوان شاخص اصلی برای اندازه‌گیری اثربخشی یک دوره آنلاین محسوب شود. یک مطالعه توسط HarvardX نشان داده است که در واقع تنها حدود ۵۸ درصد از دانشجویان قصد داشتند، دوره‌های آنلاین خود را به پایان برسانند و گواهینامه اتمام دوره خود را بگیرند.
بسیاری از دانشجویانی که در یک دوره آنلاین ثبت‌نام می‌کنند، قصد اتمام کل دوره را ندارند. در عوض، هدف بسیاری از دانش‌آموزان برای ثبت نام در یک دوره آنلاین، تکمیل یک سری واحدهای خاص است. بنابراین، وقتی می‌بینید که دوره‌های آموزشی شما نرخ حفظ مشتری بالایی ندارند، بی‌انگیزه نشوید.
با توجه به موارد بالا، هنوز راه‌کارهای زیادی برای افزایش نرخ حفظ مشتریان در دوره‌های آنلاین وجود دارد که باید مورد توجه قرار گیرد.
گام هشتم: برای دوره آنلاین خود، انجمن‌های گفت‌وگو ایجاد کنید
ایجاد انجمن‌های گفتگو برای دانش‌آموزان در تهیه یک دوره آنلاین، باعث افزایش تعامل و کاهش انزوای اجتماعی می‌شود.
انسان‌ها، موجوداتی اجتماعی هستند و محیط‌های یادگیری نیز از این امر مستثنی نیستند؛ حتی افراد درون گرا نیز به میزانی از اجتماعی‌بودن نیاز دارند. اینجاست که تکنولوژی بار دیگر وارد عمل می‌شود. با هر شبکه اجتماعی مثل واتساپ، تلگرام و …. که فکر می‌کنید برای خودتان و دانش‌آموزانتان راحت‌تر است، اقدام به ایجاد نوعی انجمن گفتگو کنید.
این کار چه فایده‌ای دارد؟ باعث ایجاد بستری برای تعامل دانش‌اموزان درباره موضوع درس می‌شود و این خودش، مزیتی بزرگ است.
به عنوان‌مثال، فرض کنید دانش‌آموزی دارید که یک قسمت درس را کاملاً درک نکرده است. او چند راه برای حل این مشکل دارد، اما بیشتر آن‌ها برایش؛ مشکل‌ساز هستند. او ممکن است در مورد نزدیک‌شدن و پرسیدن سؤال از شما به دلایلی مردد باشد. خودآموزی، خطرات خاص خودش را دارد، چون شاید، وی انگیزه‌ای برای یاددادن دوباره به خودش نداشته باشد. اگر به این دانش‌آموز مجالی برای تعامل با دانش‌آموزان دیگر بدهید، شاید او با کمک همکلاسی‌هایش برای رفع خلاءها و اشکالات موجود در دانشش اقدام کند و دوباره به مسیر اصلی درس خود برگردد.
دلیل دیگر، امکان بررسی بازخوردها و نظرات است. به‌وسیله یک انجمن گفتگو، می‌توانید وضعیت دانش‌آموزان خود را ارزیابی کنید. متوجه افرادی که، همیشه عقب به نظر می‌رسند و یا نیاز به کمی کمک اضافی دارند؛ شوید. اگر در مورد یک درس خاص، شکایات زیادی وجود دارد، شاید باید درباره موارد مشکل از آن‌ها بپرسید و آن را تغییر دهید.
همه در حال یادگیری هستند، حتی خود معلم.
گام نهم: نظرات و بازخوردهای مخاطبین را جمع آوری کنید
تدریس همچون خیابانی دو طرفه است و برای ارزیابی میزان تأثیرگذاری خود، نیاز به ملزوماتی برای بررسی درک و فهم دانش‌آموزان از درس‌هایتان دارید. گرفتن و بررسی بازخورد و نظرات، عنصری اساسی برای طراحی یک دوره آنلاین مؤثر است.
جمع‌آوری بازخورد برای دوره آنلاینتان
اطمینان حاصل کنید که واقعاً به بازخوردی دانش‌آموزانتان، گوش دهید.
وقتی در زمینه‌ای متخصص هستید، به خاطر‌آوردن زمان‌هایی که هنوز در این زمینه تازه‌کار بودید، دشوار است. آنچه برای یک متخصص واضح و آسان است، ممکن است برای یک دانش‌آموز جدید، اینگونه نباشد. به همین دلیل است که باید همواره نظرات دیگران را بررسی کنید.
در حالت ایده آل، شما باید مایل باشید تا دو فرد مختلف به دوره شما، نگاه کنند: اول، یک متخصص در موضوع موردنظر که می‌تواند مطالب شما را بررسی کرده و در مورد رویکرد شما اظهار‌نظر کند. او باید بررسی کند که آیا مطلبی را جاانداخته‌اید، آیا به طور تصادفی اطلاعات نادرستی را ارائه کرده‌اید و در کل از این قبیل موارد.
دیگری باید فردی باشد که مشخصاتی همانند مخاطب مورد نظر شما داشته باشد. در حقیقت، شما به‌خوبی می‌توانید، دوره‌تان را با تعدادی داوطلب علاقه‌مند، بررسی کنید. یافتن گروه‌هایی در شبکه‌های اجتماعی در زمینه موردنظرتان، راهی عالی برای بررسی دوره‌ی آنلاین شماست. شما به نظر تعدادی دانش‌آموز نیاز دارید تا مطمئن شوید که دانش خود را به‌درستی منتقل می‌کنید.
اگر در ایجاد محتوا بی‌تجربه هستید، گذراندن مراحل استرس‌‌آور تولید یک دوره آنلاین، تنها راه برای و کارآزموده‌شدن است. زیاد نگران نباشید، فقط مطمئن شوید که همواره نظرات منتقدان را بررسی می‌کنید.
گام دهم: همواره دوره خود را بهبود بخشید و آن را به روز‌رسانی کنید
ایجاد یک دوره آنلاین موفق به زمان و تلاش زیادی نیاز دارد و باید انعطاف پذیر باشید. شما دائماً بسته به عوامل متعدد، باید روش‌های خود را بررسی و درصورت لزوم تغییر دهید.
اما اگر پشتکار داشته باشید و با خلاقیت و دقت، به تهیه دوره خود بپردازید، ایجاد دوره‌های آنلاین راه بسیار خوبی برای ورود به دنیای آموزش است.
کامل و بهترین بودن در اولین دوره‌ای که ایجاد می‌کنید، عملاً غیرممکن است. بنابراین، به عنوان بخشی از وظایف شما، باید همیشه به نظرات و بازخوردهای دانش‌آموزانتان توجه و براین‌اساس، محصولتان را بهبود دهید.
باید سعی کنید که از نظرات دانش‌آموزان، حداکثر استفاده را ببرید. یک معلم موفق، همه نظرات و بازخوردها را در نظر می‌گیرد و خود را با نیازهای دانش‌آموزانش، تطبیق می‌دهد. نظرات منفی، بخشی ناخوشایند اما ضروری برای بهبود دوره‌های آنلاین شما است.
همچنین لازم به ذکر است که هیچ دوره‌ای برای همیشه، کاربردی نخواهد بود. نیازهای یادگیری دانش‌آموزان دائماً تغییر می‌کند و همواره دوره‌های جدیدتری نیز به بازار عرصه می‌شود. این بدان معناست که مربیان دوره‌ها، نمی‌توانند فقط با تهیه یک دوره آنلاین با کیفیت و عدم تغییر در مطالب آن، بعد از گذر سال‌ها، انتظار راضی‌بودن دانش‌آموزانشان را داشته باشند.
آمادگی برای سازگاری، بهبود و به‌روزرسانی دوره‌های آنلاینتان به‌طور منظم، ارزشمندترین توانایی شما به عنوان یک معلم است. قدر دانش‌آموزانتان را بدانید.
اگر مدرس دوره‌های آموزشی هستید یا قصد تهیه و ارائه یک دوره آموزشی باکیفیت را دارید، به شما پیشنهاد می‌کنیم که از یک پلتفرم معتبر مانند ترجمیک استفاده کنید.
