آیا دانشجویان و پژوهشگران می‌توانند به مطالب ویکی‌پدیا در مقالات علمی استناد کنند؟ هنگامی که تصمیم می‌گیرید که مقاله یا پایان‌نامه خود را بنویسید، کسب اطلاعات کافی و جمعآوری منابع یکی از اولین اقداماتی است که باید انجام دهید.
در بسیاری از مواقع هنگامی‌که واژه‌ای را جست و جو می‌کنید، اولین منبعی که نشان داده می‌شود، ویکی‌پدیا است. ترجیح اولیه بسیاری، این است که از همان مطالب ویکی‌پدیا استفاده کنند تا دیگر نخواهند به دنبال مقالات دیگر باشند. همه می‌دانیم که جمعآوری اطلاعات، نگارش و ترجمه مقاله و سپس ارسال آن به مجلات معتبر علمی تا حدودی زمان‌بر است. به خاطر همین ترجیح می‌دهیم که تا جای ممکن این فرایند را کوتاه‌تر کنیم.
با این حال، نظر دانشگاه‌ها و مجلات درباره استفاده از مطالب ویکی‌پدیا چیست؟ بسیاری از دانشگاه‌ها و مجلات، سیاست‌های سخت‌گیرانه‌ای درباره ویکی‌پدیا دارند. با این حال، در سال‌های اخیر با بهبود کیفیت مطالب ویکی‌پدیا و استفاده از منابع مطمئن‌تر، ویکی‌پدیا می‌تواند نقطه شروع خوبی برای تحقیق باشد، اگرچه هرگز نباید به عنوان منبعی در مقالات و پایان‌نامه شما استفاده شود.
در ادامه این مقاله وبلاگ ترجمیک به قوانین استفاده و استناد به ویکی‌پدیا در مقالات علمی می‌پردازیم، پس همراه ما باشید!
مطالب مرتبط:
۵ نکته ضروری برای چاپ مقالات علمی در ۱۴۰۳
در این مطلب خواهید خواند:
آیا استفاده و رفرنس‌دهی به صفحات ویکی‌پدیا در مقالات علمی مجاز است؟
بیشتر دانشگاهیان موافقند که شما نباید ویکی‌پدیا را به عنوان منبعی در نوشته‌ها و مقالات دانشگاهی خود ذکر کنید. هم‌چنین معمولا دانشگاه‌ها و مجلات قوانینی دارند که بر طبق آنها شما نباید از اطلاعات مطالب ویکی‌پدیا استفاده کنید.
این تا حدی به دلیل نگرانی در مورد قابلیت اطمینان آن است و تا حدی به این دلیل که ویکی‌پدیا یک منبع درجه سوم است. منابع سوم چیزهایی مانند دایره المعارف‌ها و پایگاه‌های اطلاعاتی هستند که به جای ارائه شواهد یا تحلیل خود، اطلاعات را از منابع دیگر جمعآوری می‌کنند. معمولاً در مقالات دانشگاهی فقط منابع اولیه و ثانویه ذکر می‌شود.
توجه داشته باشید که منابعی که در مقاله و پایان‌نامه خود استفاده می‌کنید، نشان‌دهنده اعتبار اطلاعات مورد استفاده در مقالات شما است. بسیاری از اطلاعاتی را که در ویکی‌پدیا وجود دارد، به راحتی می‌توانید در مقالات مروری معتبر پیدا کنید.
در ادامه به دلایلی اشاره می‌کنیم که به موجب آنها استفاده از مقالات ویکی‌پدیا گزینه خوبی برای دانشجویان و پژوهشگران محسوب نمی‌شود.
دقت اطلاعات
هنگامی که بخشی به مقالات ویکی‌پدیا اضافه می‌شود، ممکن است که نظرات شخصی ویرایشگر هم به آن اضافه شود. هم‌چنین برای افراد غیر متخصص، ارزیابی صحت یک مدخل ویکی‌پدیا می‌تواند چالش برانگیز باشد. معمولا منابع نکاتی که در مطالب ویکی‌پدیا اضافه می‌شود، در پایین صفحه وجود دارد.
از همین روی بهتر است که به منبع اصلی آن مراجعه کنید. این‌گونه می‌توانید صحت اطلاعات مورد استفاده و اعتبار منبع اولیه را تایید کنید. هم‌چنین منبع اصلی ممکن است که سرنخ‌ها و شواهد بیشتری برای ارزیابی اطلاعات ارائه دهند.
مطالب مرتبط:
راهنمای تغییر شیوه رفرنس‌دهی در اندنوت
اصالت اطلاعات
مانند هر دایره‌المعارف دیگری، محتوای ویکی پدیا ایده یا خلقت اصلی یک نویسنده یا پژوهشگر نیست. صرفا این اطلاعات از منابع دیگری جمعآوری شده‌اند. منصفانه نیست که به ویکی‌پدیا فقط برای جمعآوری حقایق یا یافته‌های موجود در آن رفرنس دهیم.
عدم ثبات محتوا
هر فردی می‌تواند که هر محتوای ویکی پدیا را در هر زمانی ویرایش کند. بنابراین، استناد به یک URL ساده ویکی‌پدیا برای اینکه مردم دقیقاً آنچه را شما به آن استناد کرده‌اید، ببینند، کافی نیست. البته به لطف برگه تاریخچه هر ورودی، افراد می‌توانند نسخه خاصی از یک مدخل را ذکر کنند. البته این احتمال هم وجود دارد که صفحات حذف هم شوند.
در هر صورت بهتر نیست که از همان منبع اولیه استفاده کنید؟ در این صورت نگرانی شما بابت تغییر یا حذف اطلاعات آن کمتر خواهد بود.
عدم اطمینان درباره هویت نویسندگان ویکی‌پدیا
نام کاربری که مردم در ویکی‌پدیا استفاده می‌کنند، اغلب ارتباطی با نام و اعتبار آنها ندارد. هر مقاله ممکن است که توسط صدها ویرایشگر ویکی‌پدیا ویرایش شده باشد. بنابراین نمی‌توان مقاله‌ای را به هیچ فردی نسبت داد، حتی اگر اعتبار آنها را تأیید کنیم. بنابراین، استفاده از اطلاعات ویکی‌پدیا مستلزم ارزیابی انتقادی اطلاعات به صورت دقیق و کامل است.
چه منابعی معتبر و قابل اطمینان محسوب می‌شوند؟
به صورت کلی یک منبع معتبر باید ویژگی‌های زیر را داشته باشد:
- اطلاعات آن باید به روز باشد.
- نویسنده و نشریه باید یک مرجع قابل اعتماد در مورد موضوعی باشند که شما در حال تحقیق درباره آن هستید.
- منابعی که نویسنده به آنها اشاره کرده است باید به راحتی یافت شوند. هم‌چنین این منابع باید واضح و بی طرف باشند.
- برای یک منبع وب، URL و طرح‌بندی باید نشان دهنده قابل اعتماد بودن آن باشد. برای مثال منابعی مانند وبلاگ‌‌های شخصی، ویکی‌پدیا و … منابع معتبری محسوب نمی‌شوند.
مطالب مرتبط:
۵ تخلف علمی رایج در مقاله‌نویسی و پژوهش
سخن پایانی
وقتی یک مقاله تحقیقاتی را شروع می‌کنید، احتمالا خیلی با موضوع خود آشنا نیستید. در این مواقع معمولا ابتدا می‌‌خواهید که سریعا مروی بر آن داشته باشید و با برخی از اصطلاحات مرتبط آشنا شوید. در این مواقع اولین گزینه‌ای که به چشم می‌آید، ویکی‌پدیا است.
ویکی‌پدیا می‌تواند که نقطه شروعی برای آغاز تحقیقات شما باشد. با این حال، شما نباید به آن استناد کنید یا از مطالب آن استفاده کنید. اگر مطلبی نظر شما را جلب کرد، بهتر است که منبع اولیه آن را بررسی کنید. فراموش نکنید که شما مسئول هر اطلاعاتی هستید که در مقاله‌تان ذکر می‌شود. پس حتما از منابع معتبر (اولیه یا ثانویه)، استفاده کنید.
از ترجمه مقاله و ترجمه رسمی مدارک گرفته تا ویرایش نیتیو و پارافریز تخصصی، همه این موارد را به سایت ترجمه ترجمیک بسپارید! همراه با ۲۵هزار مترجم، ویراستار و نویسنده حرفه‌ای بهترین کیفیت خدمات را به شما ارائه می‌دهیم.
یک دیدگاه در «آیا در مقالات علمی می‌توان از ویکی‌پدیا استفاده کرد؟»;