معمولا برای نگارش یک مقاله زمان زیادی صرف می‌شود. ابتدا باید یک ایده و موضوع خوب پیدا کنید و پیرامون آن به تحقیق بپردازید. پس از اتمام تحقیقات و ثبت اطلاعات باید برای تحلیل و بررسی آن اقدام کنید. سپس نوبت به مقاله‌نویسی می‌رسد. پس از اتمام نگارش مقاله هم نوبت به چاپ و انتشار می‌رسد. اما چگونه باید بهترین مجله را برای چاپ مقاله‌مان پیدا کنیم؟ اجازه دهید با یک مثال ساده به این سوال پاسخ بدهیم.
فرض کنید میخواهید به سینما بروید. از چند نفر از دوستانتان می‌پرسید که آیا فیلمی که هفته پیش دیده‌اند جذاب بوده است یا نه. بررسی می کنید تا ببینید چند نفر آن فیلم را دیده‌اند. در واقع از این طریق فیلم در نظر شما ارزش پیدا می‌کند. روشی مشابه نیز برای بررسی اعتبار یک مقاله و ژورنال وجود دارد که در دنیای آکادمیک به ایمپکت فاکتور یا ضریب تاثیر نامیده می‌شود. در ادامه همراه سایت ترجمه مقاله تخصصی ترجمیک باشید تا با هم به این سوال پاسخ دهیم.
مطالب مرتبط:
معرفی ۵۰+ مجله برتر روانشناسی برای چاپ مقاله
در این مطلب خواهید خواند:
بررسی مفهوم ایمپکت فاکتور یا ضریب تاثیر
ایمپکت فاکتور یا همان ضریب اطمینان همانطور که از اسمش پیداست، میزان اطمینان افراد به مقالات را نشان می‌دهد. این ضریب با محاسبه نسبت تعداد مقالاتی که به یک مقاله خاص رفرنس‌دهی شده‌اند به کل مقالاتی که در طی دو سال چاپ شده، محاسبه می‌شود.
این عدد فقط برای مقالات ISI محاسبه می شد و هر دو سال نیز منتشر می‌گردد. در واقع ضریب تاثیر به‌نوعی نشان می‌دهد که یک مقاله چه‌قدر بر مقالات بعدی خود تاثیر می‌گذارد.
نکته مهم: ایمپکت فاکتور مقالات یک زمینه تخصصی با ایمپکت فاکتور مقاله‌ای دیگر در همان زمینه تخصصی مقایسه می‌شود.
ضریب تاثیر و ایمپکت فاکتور چه اهمیتی دارد؟
کسانی که به فکر اپلای کردن هستند بدانند که برای بعضی از اساتید، ضریب تاثیر بالای یک مقاله اهمیت بیشتری دارد تا این که تعداد مقالات بیشتری داشته باشید. اگر به درستی تحقیق کرده باشید، متوجه خواهید شد که کدام یک برای استاد مد نظرتان اهمیت بیشتری دارد.
در یک ژورنال ممکن است تعداد مقالاتی که به آن ها ارجاع داده می شود یک چهارم یا مثلا یک دوم مقالات باشد و بقیه مقالات پذیرفته شده خیلی مورد توجه قرار نگیرد. پس اگر می خواهید ارزش یک مجله را تعیین کنیم، بررسی ضریب تاثیر تک تک مقالات کار درستی نیست. چون ممکن است برخی مقالات تعداد ارجاعات بالا و بعضی بسیار پایین باشد و حال این که هیچ کدامشان بیان کننده ارزش واقعی مجله نیستند.
چه گزینه ای برای دانستن ارزش یک مجله پیشنهاد می شود؟ چند سایت معتبر برای اعتبارسنجی مقالات وجود دارد؟ شما با رجوع کردن به برخی سایت های معتبر می توانید ضریب تاثیر ژورنال ها را متوجه شوید. سایت هایی از قبیل www.bioxbio.com و www.scimagojr.com و www.citefactor.com . این سایت ها اطلاعات اضافی دیگری راجع به مقاله نیز در اختیار شما می گذارند. برای دستیابی به برخی از این اطلاعات لازم است حق عضویتی پرداخت کنید که معمولا هقسمت های رایگان این سایت ها نیاز شما را بر طرف می کند.
وقتی برای خرید یک خانه میخواهید تصمیم گیری کنید، حداقل چند معیار را در نظر می گیرید. مثلا علاوه بر این که آفتاب گیر باشد، سالن بزرگی داشته باشد و دیوارهایش سالم باشد. این سه معیار، تصمیم شما را شکل می دهد. مثلا اگر می خواستید فقط به دنبال خانه هایی بگردید که سالن بزرگ دارند، مسلما بخش بزرگی از خواسته هایتان را رها کرده اید و به آن ها نمیرسید. برای سنجش یک مقاله نیز تنها نمی شود به یک معیار تکیه کرد. هر فاکتوری را که در نظر بگیرید، به تنهایی اشکالاتی دارد. ایمپکت فاکتور نیز با داشتن مزیت های فراوان، محدودیت هایی نیز دارد که بسیاری از اساتید را بر این داشته است علاوه بر تاثیر دادن شاخص ایمپکت فاکتور، به معیار های دیگری نیز توجه کنند.
چه ایمپکت فاکتوری خوب محسوب می‌شود؟
پاسخ کوتاه این است: بستگی دارد. در واقع، نمی‌توان یک عدد مشخص را برای تمام رشته‌ها به عنوان «ایمپکت فاکتور خوب» تعیین کرد، چون میانگین ارجاعات در هر حوزه علمی متفاوت است. برای مثال، مجلات حوزه پزشکی یا علوم زیستی ممکن است که ایمپکت فاکتورهای بالای ۱۰ یا حتی ۲۰ داشته باشند، در حالی که در رشته‌هایی مانند علوم انسانی یا برخی شاخه‌های مهندسی، ایمپکت فاکتور ۲ یا ۳ می‌تواند بسیار بالا و قابل‌توجه تلقی شود.
در یک نگاه کلی:
- ایمپکت فاکتور زیر ۱: معمولاً متعلق به مجلات کمتر شناخته‌شده یا تازه‌تأسیس است.
- بین ۱ تا ۳: در بسیاری از رشته‌ها، این بازه برای مجلات معتبر و میان‌رده قابل قبول است.
- بین ۳ تا ۷: نشانه‌ای از یک مجله با تأثیرگذاری بالا در رشته خود است.
- بیش از ۷: معمولاً متعلق به نشریات برجسته، شناخته‌شده و بسیار معتبر است.
در کنار عدد ایمپکت فاکتور، بهتر است پژوهشگر موارد زیر را نیز بررسی کند:
- مجله در چه پایگاه‌هایی نمایه شده است (مثل Scopus، Web of Science)؟
- مجله داوری تخصصی (peer review) دارد؟
- آیا مجله در فهرست مجلات معتبر وزارت علوم یا وزارت بهداشت قرار دارد؟
- نسبت به رشته و موضوع مقاله، چقدر تناسب دارد؟
در نتیجه، ایمپکت فاکتور خوب، عددی است که با شرایط رشته، هدف پژوهشی و سطح مقاله شما همخوانی داشته باشد. به جای تمرکز صرف بر عدد، باید مجموعه‌ای از معیارها را در نظر گرفت تا تصمیمی آگاهانه برای انتخاب مجله گرفته شود.
سخن پایانی
ایمپکت فاکتور (Impact Factor) یکی از شاخص‌های شناخته‌شده برای سنجش اعتبار و میزان تأثیرگذاری یک نشریه علمی در جامعه پژوهشی است. این شاخص با محاسبه میانگین تعداد ارجاعات به مقالات منتشرشده در یک ژورنال در یک بازه زمانی مشخص، تصویری کلی از نفوذ علمی آن نشریه ارائه می‌دهد.
هرچند ایمپکت فاکتور می‌تواند معیار مفیدی برای انتخاب مجله جهت انتشار مقاله باشد، اما نباید تنها ملاک ارزیابی کیفیت علمی یا اعتبار پژوهش‌ها قرار گیرد. عوامل دیگری مانند داوری تخصصی، شاخص‌های مکمل (مانند CiteScore، H-index و SJR) و تناسب موضوعی نیز در ارزیابی یک مجله باید در نظر گرفته شوند. به‌طور کلی، درک صحیح از ایمپکت فاکتور به پژوهشگران کمک می‌کند تصمیمات آگاهانه‌تری در مسیر انتشار علمی خود اتخاذ کنند.
