مهم‌ترین دغدغه‌ی شما به عنوان یک پژوهشگر چیست؟ اگر شما هم از دسته پژوهشگران کشورمان باشید، بطور حتم سؤال من را چندان جدی نخواهید گرفت، اینطور نیست؟ در واقع، دغدغه‌ی پذیرش و چاپ مقاله را می‌تواند بزرگترین چالش پژوهشگران نامید.
شاید زیاد این ضرب‌المثل را شنیده باشید که می‌گویند «بگذار کارت بجات حرف بزنه». مقاله‌ی نگارش‌شده توسط شما همان کاریست که دقت، ظرافت و نوآورانه بودن کار تحقیقاتی شما را نمایان و شاید گاهی ضعف در آن را آشکار می‌سازد.
در این بین سرقت ادبی مقاله شغل حرفه‌ای شما را در معرض خطر قرار می‌دهد. آیا می‌دانید سرقت ادبی چیست و انواع سرقت ادبی کدامند؟ افراد زیادی بوده‌اند که بخاطر سرقت ادبی پایان نامه و مقاله برای همیشه با دنیای پژوهش خداحافظی کرده‌اند. آیا می‌دانید مصادیق سرقت ادبی چیست؟ تنها در صورت درک حدود و ثغور سرقت ادبی است که می‌توانید از آن جلوگیری کنید.
از آنجایی که این سرقت ادبی مقاله و دیگر متون هم‌چون پایان نامه گریبان‌گیر بسیاری از محققان شده است، برآنیم تا شما را با مصادیق سرقت ادبی آشنا کرده تا خود را ناخودآگاه در مظان اتهام قرار ندهید. ابتدا برایتان روشن خواهیم کرد سرقت ادبی چیست؟ و سپس مصادیق یا همان انواع سرقت ادبی را یک به یک بازگو خواهیم کرد. پس با ما همراه باشید. به آن امید که هیچگاه متهم به سرقت ادبی نشوید.
در این مطلب خواهید خواند:
سرقت ادبی چیست؟
شاید سرقت ادبی آنطور که از اسمش به نظر می‌رسد چندان واضح نباشید. منظور اینکه تصور نکنید باید با طرح و نقشه قبلی نسبت به سرقت ادبی اقدام کنید. در موارد متعددی، محققان از شنیدن اینکه در متن منتسب به ایشان سرقت ادبی ردیابی شده است شوکه می‌شوند.
به همین دلیل است که باید با دقت با انواع سرقت ادبی آشنا شویم. برای مثال در مواردی پیش آمده است که ردیابی سرقت ادبی پایان نامه منجر به تعلیق دفاع دکتری یا کارشناسی ارشد دانشجویان شده تا موضوع رفع رجوع گردد. در ادامه نگاهی خواهیم داشت به مصادیق سرقت ادبی. توجه داشته باشید این طبقه‌بندی ممکن است با دیگر طبقه‌های موجود در اینترنت متفاوت باشد، اما از دیدگاه ما یکی از کامل‌ترین‌هاست.
سرقت ادبی کامل
در این سرقت که از جمله شدیدترین موارد سرقت ادبی بشمار می‌رود، شخص متخلف قصد دارد متن یا مطالعه فردی دیگر را با نام خود به انتشار برساند.
سرقت ادبی مبتنی بر ارجاع
در این نوع، فرد متخلف سعی دارد به منابعی در مقاله یا پایان نامه خود ارجاع دهد که یا ارتباطی به موضوع مقاله ندارند و یا از پایه وجود ندارند. علاوه بر این، ممکن است بجای منابع دست اول از منابع دست چندمی جهت ارجاع‌دهی استفاده شود که نوعی از سرقت ادبی مبتنی بر ارجاع در نظر گرفته می‌شود.
سرقت ادبی مستقیم
اگر نویسنده یک مقاله جمله یا بخشی را از یک مقاله دیگر در متن خود وارد کند بدون آنکه بدان ارجاع داده باشد، متخلف شناخته می‌شود. مراقب باشید، بهانه‌ی «من حواسم نبود» به هیچ عنوان قانع کننده نیست.
سرقت ادبی از خود
استفاده بیش از حد از متون بکار رفته در مقالات قبلی یک فرد در مقاله جدید مستوجب سرقت ادبی از خود می‌شود. از نظر اخلاقی نیز ارجاع بی مورد به مقالات قبلی خود شخص متخلف نوعی سرقت ادبی از خود می‌باشد.
سرقت ادبی با استفاده از پارافریز کردن
وقتی شما نوشته‌ای متعلق به شخصی دیگر را با اصلاحات جزیی به عنوان متن اصیل جا بزنید مرتکب سرقت ادبی با پارافریز کردن شده‌اید. در صورتی که قصد ندارید به این نوع از سرقت متهم نشوید هیچگاه نوشته‌ای را، هرچند که تغییراتی در آن اعمال کرده باشید، بدون ارجاع نگذارید.
سرقت ادبی از طریق انتساب غیرقانونی نویسندگان است. این نوع از سرقت ادبی به دو شکل رخ می‌دهد. در نوع اول، شما در یک مقاله مشارکت نکرده‌اید اما به هر دلیل اسمتان به عنوان مقاله درج می‌شود. در نوع دیگر که به اندازه نوع اول غیرقانونی است زمانی رخ می‌دهد که اسم شما از مقاله‌ای که در آن مشارکت داشته‌اید حذف می‌شود.
سرقت ادبی موزاییکی
ردیابی این نوع از سرقت ادبی چندان راحت نیست، چراکه شخص متخلف سعی می‌کند متن شخص دیگری را تکه‌پاره کرده و در جای جای مقاله یا پایان نامه خود به کار گیرد. هرچند ردیابی این سرقت بسیار دشوار است، اصل اخلاقی را رعایت کنید و به متن ارجاع دهید.
سرقت ادبی از منابع غیرعلمی
چنانچه از منبعی برای مطلب خود استفاده کردید باید حتما به آن ارجاع دهید. حتی اگر از منابع غیر علمی که مغایر با ادبیات پژوهشی تحقیق‌تان است مثل کتاب‌ها، وبسایت‌ها، وبلاگ‌ها، سخنرانی‌ها و مکالمات یا مصاحبات شخصی در متن تحقیق استفاده کردید، بدانید که مرتکب یک سرقت ادبی شده‌اید.
سرقت ادبی از نوع تصادفی
هرگاه شما متهم به سرقت ادبی از هر نوعی شوید، اولین واکنش شما این است که خواهید گفت «من اشتباه کردم یا متوجه نبودم یا نمی‌دانستم…». مراقب باشید. هرچند حق با شما باشد و ندانسته مرتکب سرقت علمی شده باشید، از داوران انتظار نداشته باشید با نگاه مثبتی مقاله شما را داوری کنند.
کاهش سرقت ادبی، هیچ راهکار معجزه‌آسایی در کار نیست
چطور می‌توان سرقت ادبی را کاهش داد؟ به هیچ وجه انتظار یک فرمول جادویی را نداشته باشید. هیچ طبقه‌بندی یا روش شناخته شده‌ای که بتوان به شما بگوید چطور سرقت ادبی را کاهش دهید وجود ندارد. در ادامه به برخی از موضوعاتی که می‌بایست جهت کاهش سرقت ادبی در نوشته خود رعایت کنید اشاره خواهید کرد.
ارجاع‌دهی صحیح
اولین و مهم‌ترین کار ارجاع‌دهی صحیح است. ارجاع‌دهی نیازمند سرمایه‌گذاری زمانی بالا و حساسیت به خرج دادن در بکارگیری تک تک کلمات و جملات است. بنابراین، توصیه می‌کنم متن خود را با صبر و تأمل کافی به رشته تحریر دربیاورید. هم‌چنین، از جملات، ایده‌ها و مطالعات دیگر نویسندگان حفاظت کنید، چطور؟
تنها کافیست خود را جای کسی بگذارید که در تلاش است به کار یا مطالعه شما ارجاع دهد. بدون شکل از او انتظار خواهید داشت بدون نقص عمل کند.
آشنایی با اصول پارافریز کردن
سعی کنید با اصول صحیح پارافریز متون انگلیسی و فارسی کردن جملات آشنا شوید. بدون شک استفاده از واژگان هم‌معنی و بدون تغییر نگاه داشتن دیگر موارد متن شما را در چشم داوران و ناظران حساس خواهد کرد. بدین منظور می‌بایست با ساختارهای مهم دستور زبانی انگلیسی آشنا شوید. به عنوان مثال گاه می‌بایست جمله‌ای که با فاعل شروع شده است را با مفعول آغاز کنید.
شاید نیاز باشد بجای استفاده مکرر از یک فعل آن را در ساختاری دیگر به عنوان اسم استفاده کنید. این موارد نیازمند دانش متوسط در حوزه دستور زبان است. هم‌چنین، با افزودن قیود نگرش مخاطب به جملات را تغییر خواهید داد.
یادداشت‌برداری صحیح از تمامی منابع
از این موضوع اطمینان حاصل کنید که منبع اصلی تمامی جملات استفاده شده در متن خود را دارید. چراکه گاهی ممکن است استاد راهنما از شما درخواست کند تغییرات جملات را گسترده‌تر کنید تا احتمال بروز سرقت ادبی را به صفر برسانید. شما تنها در زمانی قادر خواهید بود دامنه تغییرات در جملات اصلی را بازتر کنید که آن‌ها را تمام و کمال درک کرده باشید.
می‌پرسید چطور؟ خب! با دانستن جملات قبل و بعد آن جمله و درک بافت متن خواهید فهمید چطور تغییرات را عمیق‌تر کرده و در عین حال به مفهوم وفادار مانده باشید. مراجعه به منبع اصلی تنها راه جهت این امر است. حالا اگر شما در میان صدها منبعی که در پوشه‌ای ذخیره کرده‌اید منبع مورد نظر خود را پیدا نکنید چه اتفاقی خواهد اُفتاد؟ پاسخ روشن است. بنابراین، همواره منابع را با ذکر جزئیات تمام در جایی به شکل کاغذی یا الکترونیکی برای خود نگاه دارید.
وفادار ماندن به منابع
کمتر بنویسید، بیشتر وفادار بمانید. در طول نوشتن یک متن علمی فراوان پیش می‌آید که با مقالاتی روبرو می‌شوید که فقدان‌های مقاله شما را تکمیل می‌کنند. اما مراقب باشید حرص و طمع شما را اسیر نکند. ممکن است بگویید چه اشکالی دارد که از ایده‌های مقالات دیگر در راستای محکم‌تر شدن استدلال‌های مقاله‌ی خود استفاده کرد؟
این موضوع هیچ اشکالی ندارد، مادامی که به منبع اولیه آن ایده وفادار بمانید و بدان ارجاع دهید. مراقب باشید! داوران و ناظران احمق نیستند. آن‌ها بخوبی فرق ایده‌ای اجاره‌ای را از ایده اصیل خواهند فهمید.
اندازه گیری سرقت ادبی
اندازه‌گیری سرقت ادبی نیز از جمله موضوعاتی است که نمی‌توان با قاطعیت در مورد آن نظر داد. به یاد داشته باشید که نرم افزارهای مختلفی جهت اندازه گیری سرقت ادبی استفاده می‌شود. هر کدام الگوریتم و معیارهای متفاوتی دارند و بر همان مبنی سرقت ادبی را اندازه گیری می‌کنند. اما، ویراستاران حرفه‌ای نیز می‌توانند با دقت در ساختارهای گرامی و میزان یکدستی متن آن را طبقه‌بندی کنند. خلاصه آنکه هیچ راهی جهت اطمینان از صفر بودن سرقت ادبی نخواهید یافت.
یک راه ساده جهت اندازه‌گیری سرقت ادبی بکارگیری نرم‌افزارهای ردیابی سرقت علمی است.
از جمله این نرم‌افزارها می‌توان به Plagiarism Checker، iThenticate، Unicheck، PlagScan و Dupli Checker اشاره کرد. با توجه به اینکه این نرم‌افزارها به کدام یک از پایگاه‌های داده‌ای دسترسی داشته باشند، عملکرد متفاوتی از خود نشان می‌دهند.
به عنوان مثال، نرم‌افزارهایی که به متون علمی از جمله مقالات و پایان‌نامه‌های منتشرشده دسترسی دارند می‌توانند به دانشجویان جهت نوشتن مقاله خود کمک کنند. یا گروهی دیگر از این نرم‌افزارها جهت بررسی سرقت علمی در تکالیف مدرسه دانش‌آموزان، یا پیشنهاد‌های پژوهشی تخصصی شده‌اند چراکه به پایگاه‌های اطلاعاتی متفاوتی دسترسی دارند.
نمره مشابهت
یکی از مهم‌ترین پارامترها یا شاخص‌هایی که جهت اندازه‌گیری میزان سرقت ادبی استفاده می‌شود نمره مشابهت یا similarity score نامیده می‌شود. هرچقدر درصد نمره مشابهت بالاتر باشد، احتمال آنکه متن دارای سرقت ادبی باشد نیز بالاتر خواهد رفت. اما باید به چند نکته توجه کرد. اول آنکه درصد نمره مشابهت به چه معناست.
برای مثال وقتی گفته می‌شود یک مقاله دارای درصد نمره مشابهت ۳۰ است دو معنی دارد. اول آنکه ممکن است ۳۰ درصد از این مقاله در یک مقاله منتشرشده دیگر چاپ شده است. دوم آنکه، ممکن است یک درصد از مقاله مورد نظر با ۳۰ مقاله چاپ‌شده یکسان باشد. علاوه بر آن، این درصد نباید شما را دچار اشتباه کند. به عنوان مثال، این درصد نمره مشابهت در بخش‌هایی از مقاله مثل موادوروش‌ها بطور معمول بالاست چراکه در مقالات متعدد دیگر نیز به یک شکل عنوان شده است. هر مؤسسه یا ژورنالی درصد نمره مشابهت متفاوتی را قابل قبول می‌داند که این موارد بطور معمول در بخش راهنمای نویسندگان عنوان شده است.
ترجمیک، فراتر از نرم افزارهای سرقت ادبی، تخصصی‌تر از هر پلتفرم دیگر
همانطور که مشاهده کردید اما و اگرهای فراوانی در مورد سرقت ادبی وجود دارد. شاید دلتان نخواهد خطر متهم شدن به سرقت ادبی مقاله یا سرقت ادبی پایان نامه را به جان بخرید. شاید قصد دارید کار را از پایبست محکم کنید اما شاید محدودیت‌های زبانی و .دانشیتان این اجازه را به شما نمی‌دهد. به دنبال راه حل می‌گردید؟ پلتفرم ترجمیک راه حل نهایی شماست
شما می‌توانید متن اولیه مقاله خود را به ما سپرده تا طی چند مرحله و با نظم کامل ردیابی انواع سرقت ادبی در مقاله یا پایان نامه شما به صفر برسد. وبسایت ترجمیک با همکاری حرفه‌ای با جمعی از بهترین‌های بازار ترجمه و ویراستاری به ارائه خدمات، بطور ویژه در حوزه ویراستاری و پارافریز تخصصی می‌پردازد.
ترکیب یک مترجم و ویراستار حرفه‌ای شاید خیال شما را از بابت سؤال «مصادیق سرقت ادبی چیست؟» راحت کند. کافی است به وبسایت ما سر بزنید و دیگر به سرقت ادبی فکر نکنید.
10 دیدگاه در «بایدها و نبایدهای سرقت ادبی | اندازه گیری سرقت ادبی و انواع آن»