همیشه بیشتر تلاش‌های آموزگار زبان فارسی ما در دوران تحصیل، صرف آموزش طرز صحیح نوشتن و از بین بردن غلط‌های املایی رایج بوده است. به همان میزان که درست‌نویسی به شخصیت و اعتبار علمی و شغلی ما می‌افزاید، غلط‌نویسی از درجه اهمیت و اعتبار متن ما کم می‌کند.
یکی از مشکلاتی که در نگارش متن‌های فارسی وجود دارد، ازدیاد حروف هم آوا در زبان فارسی است. گاهی اوقات به دلیل دشواری صحیح نوشتن املای واژه‌ها، برخی از افراد غلط‌های املایی رایج را نادیده می‌گیرند. اما مطمئن باشید که به کار بردن املای غلط، حتی در گفت و گوهای روزمره دوستانه هم کار درستی نیست و به مرور زمان به اعتبار علمی شما آسیب خواهد زد.
نیازی به یادآوری نیست که داشتن غلط املایی در مقالات دانشگاهی، پایان‌نامه و از همه مهم‌تر ترجمه کتاب باعث از بین رفتن زحمات شما خواهد شد. اگر شما هم دنبال نکاتی هستید که به نگارش درست‌تر متون فارسی مقاله شما کمک کند، پس این مقاله را از دست ندهید!
مطالب مرتبط:
۷+ کتاب کاربردی برای آموزش ویرایش فارسی
آخرین به روزرسانی: ۱۴۰۳/۰۵/۲۲
در این مطلب خواهید خواند:
فارسی بودن نوشته‌ها
طبق قانون اساسی، زبان گفتار و نوشتار رسمی کشور فارسی است. پس طبق این قانون استفاده نابه‌جا از واژه‌های عربی، انگلیسی و فرانسه درست نیست و باعث فرسایش زبان کشورمان می‌شود.
برخی افراد به دلایل غیر منطقی از واژه‌های انگلیسی و عربی استفاده می‌کنند تا اعتبار بیشتری کسب کنند. در مطالب بعدی وبلاگ ترجمیک به این عادت نادرست خواهیم پرداخت. استفاده از واژه‌های بیگانه در جایی که جایگزین فارسی وجود ندارد، مانعی ندارد اما نباید از آن طرف بام افتاد.
از طرف دیگر، عده دیگری اصرار نا به جایی برای استفاده کامل از واژه‌های فارسی دارند. وام گرفتن واژه‌ها در بین تمام زبان‌ها رایج است و باعث غنی شدن زبان وام گیرنده می‌شود. به عنوان مثال، هیچ‌گاه جایگزین بهتری برای واژه «تلویزیون» نخواهید یافت. برای بسیاری از کلمات انگلیسی می‌توانید از معادل‌های مصوب فرهنگستان استفاده کنید.
پس دفعه بعد که خواستید از واژه «کوئیز» استفاده کنید، کمی صبر کنید و از معادل آن یعنی «آزمونک» استفاده کنید.
مطالب مرتبط
متن‌های کپی شده را قابل ویرایش کنید!
تعدادی از واژه‌های مصوب فرهنگستان برای وام‌واژه‌های خارجی
برای مشاهده فهرست کامل واژه‌های مصوب فرهنگستان می‌توانید از سامانه واژه‌یار استفاده کنید. در ادامه تعدادی از این واژه‌ها را برای شما قرار داده‌ایم.
| واژه | معادل فارسی مصوب فرهنگستان |
| تست | آزمون |
| کوئيز | آزمونک |
| بیلبورد | آگهی‌نما |
| مگامال | اَبَربازار |
| کابین | اتاقک |
| هیتر | اجاقک |
| تراکت | اعلامیه |
| اسپری | افشانه |
| چک‌لیست | بازبینه |
| روف گاردن | باغ‌بام |
| هلی‌کوپتر | بالگرد |
| لیبل | برچسب |
فاصله‌گذاری صحیح
یکی از اعضای جدانشدنی از خط فارسی، فاصله‌گذاری صحیح است. فاصله‌گذاری در نگارش واژه‌های ساده و مرکب و فعل‌های دوبخشی، اهمیت بسیاری دارد. مثلا شما هنگامی که واژه «می‌خواهم» را بر روی کاغذ می‌نویسید، بین «می» و «خواهم» یک فاصله کمی می‌گذارید، به گونه‌ای که نه به هم چسبیده است و نه کاملا از هم جداست. اما هنگام تایپ این واژه و واژه‌های مشابه چگونه باید این فاصله نیمه را نشان دهید. این‌جاست که نیم‌فاصله وارد میدان می‌شود.
با استفاده روزافزون از رایانه در نگارش متن‌های فارسی، استفاده از نیم‌فاصله هم بسیار فراگیر و اجباری شده است. نیم‌فاصله باعث آراستگی متن شما خواهد شد و در نگارش متن‌های دانشگاهی، علمی و اداری حتماً باید مورد استفاده قرار بگیرد.
در مطالب پیشین وبلاگ ترجمیک به نیم‌فاصله و روش‌های تایپ آن در ویندوز و تلفن همراه پرداخته‌ایم.
فاصله و نیم‌فاصله باعث آراستگی متن و مشخص شدن نقطه جدایی واژه‌ها می‌شود. به عبارت دیگر، اگر فاصله و نیم‌فاصله در خط فارسی وجود نداشته باشد، متن‌ها غیر قابل خواندن و واژه‌ها غیرقابل تفکیک می‌شوند.
غلط‌های املایی رایج در متون اداری و علمی
اکثر افراد برای معتبر کردن متن‌های خود از کلمات دشوار و کم کاربردی استفاده می‌کنند و خود را تحت فشار قرار می‌دهند تا متنشان به اصطلاح اداری شود؛ اما هیچ یک از این واژه‌های دشوار و نابه‌جا نباید در متن ما قرار داشته باشند. در ادامه مثال‌هایی را آورده‌ایم.
مثال: استفاده نادرست از فعل‌های می‌نماید، می‌گرداند، می‌باشد و می‌بایست.
غلط: همکار بخش روابط عمومی شما را راهنمایی می‌نماید.
صحیح: همکار بخش روابط عمومی شما را راهنمایی می‌کند.
مصدر نماییدن به معنی نشان دادن است و در جمله اول کاربردی ندارد.
غلط: وجود این مشکل شخص شما را آزرده‌خاطر می‌گرداند.
صحیح: وجود این مشکل شخص شما را آزرده‌خاطر می‌کند.
مطالب مرتبط
گردانیدن به معنی چرخیدن است و در این جمله اشتباه به کار رفته است.
غلط: به دستور وزارت بهداشت و درمان استفاده از ماسک در این مجموعه تفریحی الزامی می‌باشد.
صحیح: به دستور وزارت بهداشت و درمان استفاده از ماسک در این مجموعه تفریحی الزامی است.
یکی از رایج‌ترین این غلط‌ها استفاده نا به جا از می‌باشد است. می‌باشد در این جمله و جمله‌های شبیه به آن کاربردی ندارد. متاسفانه این غلط املایی به حدی رایج شده است که در خبرگزاری‌ها، رسانه‌ها، ادارات و حتی در برخی قوانین هم به اشتباه استفاده می‌شود.
علائم نگارشی و سجاوندی
علائم سجاوندی فارسی بسیار قابل اهمیت هستند و برای نوشتن هر متنی باید در صورت لزوم از آنها استفاده کرد. یعنی استفاده از این علائم و نشانه‌ها مختص متون رسمی و علمی نیست و شما باید حتی در گفتگوهای دوستانه خود نیز از این نشانه‌ها استفاده کنید تا از نوشته شما منظور اشتباهی برداشت نشود.
به عنوان مثال استفاده از “” برای نقل قول و تاکید غلط است و این نشانه مختص زبان انگلیسی است و در فارسی به جای آن از گیومه «» استفاده می‌شود.
کاربرد علائم نگارشی (نشانه گذاری) را در این مقاله بخوانید.
جلوگیری از غلط نویسی
زمانی که روی املای صحیح یک واژه شک دارید آن را در گوگل جستجو کنید. در اغلب اوقات خود گوگل به صورت پیشنهادی املای درست را برای شما نمایش می‌دهد؛ اگر هم نمایش نداد از روی تعداد مطالب موجود در گوگل می‌توانید از درست بودن واژه اطمینان حاصل کنید.
همانطور که در تصویر مشاهده می‌کنید، با جستجوی املای غلط ذیق وقت، گوگل به ما املای صحیح ضیق وقت را پیشنهاد داده است.
نصب نرم افزارهای غلط یاب
یکی دیگر از روش‌های پیدا کردن غلط‌های املایی یک متن نصب کردن نرم افزارهایی مثل ویراستیار و پاک نویس است. این راه بسیار سریع و دقیق‌تر است.
کمک گرفتن از فرهنگ‌های لغت
فرهنگ‌های لغت تمام واژه‌های فارسی را در بر می‌گیرند و با استفاده از آنها به راحتی می‌توانید واژه‌های مورد نظر خود را پیدا کنید؛ اما امروزه دیگر کمتر کسی به سراغ فرهنگ‌های فیزیکی می‌رود و همه از فرهنگ‌های آنلاین استفاده می‌کنند.
مطالب مرتبط
«می‌باشد» معضل تازه‌ای برای زبان فارسی «است»
در آخر و از همه مهم‌تر اینکه، برای با کیفیت شدن متن‌های خود باید همواره بکوشیم تا از غلط‌های رایج جلوگیری کنیم؛ اما در این روش در متن‌های روزمره و کم اهمیت صادق است. حال اگر بخواهیم برای یک اداره نامه یا مقاله‌ای مهم را ارسال کنیم چه؟ خودمان حوصله و وقت داریم تا پایان نامه چندین صفحه‌ای را تماماً بررسی کنیم؟ اگر به مقاله‌ای که چند سال روی آن تحقیق کرده‌ایم به دلیل ایرادهای نگارشی مورد توجه قرار نگیرد چه کنیم؟
سخن پایانی
ما تا اندازه زیادی می‌توانیم در بدون غلط بودن متن‌هایمان تأثیر داشته باشیم. این کار به دانش و اطلاعات کافی در این حوزه و البته کمی دقت نیاز دارد. همچنین مطالعه و دقت در متون غنی ادبیات فارسی‌زبان، در ارتقای دانش و مهارت نگارشی و ویرایشی ما بسیار مؤثر است. بنابراین برای بدون غلط نوشتن متن‌های فارسی، تمرین، تمرکز، دقت، مطالعه مداوم و ارتقای دانش کمک بزرگی است.
اگر شما هم در زمینه ویرایش و نگارش تخصص دارید، می‌توانید به‌عنوان ویراستار در ترجمیک فعالیت کنید. برای این کار به استخدام مترجم وارد شوید.
نویسنده: محمد نظمی
سلام ممنون بابت مطلب خوبتان. این وبگاه برای بررسی رسم‌الخط مصوب فرهنگستان، کارراه‌انداز است، با امکان جست‌وجوی خوب: emla.virastaran.net