در دومین دوره جشنواره ادبی ترجمیک، برای بخش نثر، بخش کوتاهی از یک کتاب برجسته و مشهور در سطح جهان انتخاب شده است. این اثر علی رغم کسب جوایز متعدد و پرداختن به یک موضوع جهانی، هنوز به فارسی ترجمه نشده است.
به موضوع کتاب «Citizen: An American Lyric» نوشته Caudia Rankine نویسنده و شاعر آمریکایی-جامائیکایی خواهیم پرداخت.
در این مطلب خواهید خواند:
شرح حالی از نویسنده کتاب
او در سال ۲۰۰۴ با انتشار کتاب مرا تنها رها نکن، موردتوجه بسیاری قرار گرفت. در سال ۲۰۱۴ کتاب Citizen: An American Lyric را منتشر کرد. کلادیا رنکین به همراه همسر خود، جان لوکاس، به ساخت مستند هم می‌پردازد. همسر او یک فیلم‌ساز و عکاس است. نام مجموعه ویدیوهایی که این زوج هنری می‌سازند، Situations است.
رنکین موسسه نژادی مجازی را تأسیس کرده است. در این موسسه به کارهای هنری و امور خیریه به نفع افراد نیازمند و رنگین‌پوستان به پرداخته می‌شود.
خلاصه‌ای در مورد کتاب Citizen: An American Lyric
کتاب Citizen: An American Lyric در سال ۲۰۱۴ منتشرشده است. این کتاب شعر بلند نوشته کلادیا رنکین است. نویسنده، با درآمیختن اشکال متن و رسانه، مجموعه‌ای روابط نژادی در آمریکا را شرح می‌دهد. از این کتاب تاکنون ۱۵۰ هزار نسخه به فروش رفته است.
رنکین در نقد نژادپرستی، به جزییات ریزتعرضات در زندگی زورمره آفریقایی-آمریکایی‌ها می‌پردازد. ازجمله این موضوعات می‌توان این موارد اشاره کرد: ماجرای بازیکن تنیس، سرینا ویلیامز، اتفاقات متعاقب تیراندازی به تریوون مارتین و جیمز اندرسون. او آثار خود را با آثار هنری دیگری کامل می‌کند و در کنار آثار شعر و نثر خود از هنرهای رسانه دیجیتال، مجسمه، نقاشی، عکس و تصویر استفاده می‌کند.
این کتاب از هفت فصل همراه با تصاویر هنری تشکیل‌شده است. در فصل اول شامل ریزتعرضات به رنکین و دوستان او است. فصل دوم به سرینا ویلیامز، بازیکن تنیس زن آمریکایی، اختصاص دارد و فصل سوم در مورد ماهیت زبان تعرض‌آمیز و پرخاشگرانه بحث می‌کند.
در فصل چهارم مشکلات موقتی در ذهن شاعر به درد‌های دائمی تبدیل می‌شوند و به این موضوع می‌پردازد که چرا ما همه این درد‌ها را می‌بینیم و سکوت می‌کنیم. در فصل پنجم به طور پیچیده‌تر و جدی‌تر به ریزتعرضات روزمره می‌پردازد.
فصل ششم به فیلم‌نامه مستندهای شرایط مرتبط است و موضوعاتی مانند طوفان کارترینا، تیراندازی به تریوون مارتین و جیمز اندرسون و کله زدن زین‌الدین زیدان در فینال جام جهانی ۲۰۰۶ و برخی از تپق‌های باراک اوباما در مراسم سوگند ریاست جمهوری آمریکا.
در فصل هفتم نیز این شاعر ما را به آرامش و اندیشیدن به سخنان و رفتارمان در مقابل نژاد‌های دیگر دعوت می‌کند.
در سراسر این اثر هنری رنکین در قالب راوی داستان احوال آشفته‌ای دارد و دائماً با خود صحبت می‌کند در تک‌تک لحظات به مشکلات رنگین پوستان فکر می‌کند.
رنکین در بخشی از کتاب می‌نویسد:
«نمی‌توانی گذشته را فراموش کنی. گذشته همیشه با تو خواهد بود. گذشته در درون کالبد ما دفن شده است».
افتخارات و جوایز کتاب Citizen: An American Lyric
در روزهای اولیه انتشار، این کتاب با نظراتی مثبت و استقبال ویژه‌ای رو به رو شد. دان چیاسون از نیویورکر نوشت: «Citizen یکی از حیاتی‌ترین کتاب‌های حال حاضر است».
تعدادی از جوایز کتاب
- برنده جایزه منتقدان کتاب ملی
- نامزد جایزه کتاب کالیفرنیا
- فهرست کتاب‌های پرفروش نیویورک‌تایمز
- صد کتاب برتر قرن گاردین
داستان تریوون مارتین
تریوون مارتین یک نوجوان ۱۷ ساله آفریقایی آمریکایی بود که در فوریه ۲۰۱۲ در سنفورد کالیفورنیا، هنگامی‌که به محل سکونتش می‌رفت مورد تیراندازی قرار گرفت. جورج زیمرمن یک نگهبان محلی ۲۸ ساله اسپانیایی بود که به دلیل مشکوک شدن به مارتین، از فاصله ۶۵ متری به او شلیک کرد.
مرگ تریوون مارتین در این تیراندازی بازتاب رسانه‌ای بسیار شدیدی را در برداشت و در سراسر آمریکا تظاهرات‌هایی علیه نژادپرستی شکل گرفت و دو میلیون و دویست هزار نفر برای محکوم کردن و پیگرد قانونی زیمرمن تومار امضا کردند. این جنبش به حدی ادامه یافت که باراک اوباما، رئیس‌جمهور وقت آمریکا، در سخنرانی در سال ۲۰۱۳ مرگ این نوجوان سیاه‌پوست را نکوهش کرد و به احترام تریوون چند دقیقه در جلوی دوربین سکوت کرد.
هجمه بی‌بدیل ادبیات بر نژادپرستی
ادبیات، شعر و هنر از دیرباز ازجمله راه‌های عصیان، دادخواهی، شکوه و تفریح انسان بوده است. قدرت قلم، شعر و ادبیات بر هیچ‌کس پنهان نیست. از ابتدا، ادبیات و هنر زینت‌بخش زندگی دنیوی و جوامع انسانی بوده است. در بسیاری از شرایط شاعران و نویسندگان منتقد و معترض، فریاد دادخواهی خود را با قلم خودسر داده‌اند و در برخی موارد اتفاقات تاریخ‌سازی را رقم‌زده‌اند.
کتابی که این مطلب به آن اختصاص دارد ازجمله ادبیات شعرگونه با بیان ساده، اما منتقدانه و معترضانه است. این انتقاد و اعتراض از ضمیر همواره تحقیرشده شاعر ریشه می‌گیرد. در این کتاب کلادیا رنکین در نکوهش تمام تبعیض‌های اجتماعی علیه سیاه‌پوستان در جامعه آمریکا، تعدادی از حوادث تعرض‌آمیز به سیاه‌پوستان را در قالب داستان شعرگونه آورده است.
اظهارنظر واشنگتن‌پست در مورد کتاب Citizen: An American Lyric:
«Citizen آینه تمام‌نمای تحسین‌برانگیزی از واقعیت دردناک زندگی سیاه‌پوستان آمریکا است».
گرامی‌داشت یادِ تریوون مارتین
در فصل ششم کتاب Citizen: An American Lyric، شاعر با شعری داستان گونه چندین حادثه ضدنژادی را به رشته تحریر درآورده است که ما نیز همین بخش از کتاب را برای آزمون جشنواره ترجمه ادبی انتخاب کرده‌ایم. در ادامه به توضیح مختصری از نوع روایت داستان مرگ تریوون مارتین پرداخته‌ایم.
راوی داستان در این بخش از شعر مارتین می‌گوید که برادرانش به خاطر انجام کارهایی مثل نشستن در جشن تولد راوی و صدا زدن اسم او به زندان افتاده‌اند؛ برادرانی که همیشه انگشت‌نما بوده‌اند. او واقعیت بین سخن‌راندن و زندان را از یکدیگر تمییز می‌دهد. سپیده‌ای سرخ، مسیر متفاوتی از تاریخ وحشتناک تبعیض، فقر، جنایت، به دار آویختن و استعاره از درختِ دار به‌عنوان ریشه در تن را پدید می‌آورد. این آسمان آبی است. راوی با برادرش تلفنی صحبت می‌کند و به حرف زدن ادامه می‌دهد اگرچه برادرش کشته شده است. در عکس سیاه و سفیدی، تعداد زیادی سفیدپوست زیر درخت جمع شده‌اند، مردی در وسط تصویر دیده می‌شود که در سیاهی توجه را جلب می‌کند و انگار در لبه عکس قطع شده است.
اگر به جلد کتاب دقت کنید، تصویر یک کلاه (Hood) را مشاهده می‌کنید. کلاه خالی است، کلادیا رنکین با خاطرات دردناک آن را پر می‌کند. خاطرات آمریکایی‌هایی که تنها به خاطر رنگ پوستشان نادیده گرفته می‌شوند.
این کلاه نشان‌دهنده وجود یک پوشش میان سفید پوستان و سیاه‌پوستان در آمریکاست و درنهایت این کلاه متعلق به تریوون مارتین است.
کتاب Citizen: An American Lyric برای همیشه یاد تریوون مارتین را زنده نگه داشت.
یکی از نکات جالب این کتاب این است که باوجود محبوبیت در دنیا، هنوز در ایران ترجمه نشده است.اگر کمی بیشتر به این مسئله دقت کنیم، متوجه خواهیم شد که کمتر کسی این کتاب را ایران می‌شناسد. دلیل آن هم این است که ترجمه افراد و ملت‌ها را با یکدیگر پیوند می‌زند. اگر این کتاب به فارسی ترجمه‌شده بود، ما نیز با تریوون مارتین و سیاه‌پوستان آمریکا همدردی می‌کردیم.
ترجمه یکی از بزرگ‌ترین و مهم‌ترین وسایل ارتباطی اولیه بین انسان‌ها بوده است. فرهنگ بین جوامع را به یکدیگر انتقال می‌دهد و از همه مهم‌تر اینکه با استفاده از ترجمه می‌توان تجربیات دیگران را از آنان آموخت. تجربیاتی که به دست آوردنشان بسیار مفید واقع خواهد شد. به‌عنوان‌مثال این کتاب با ارائه چندین تجربه در دنیای بیگانه، درس مبارزه با نژادپرستی را به ما نشان می‌دهد.
جشنواره ترجمه ادبی ترجمیک
جشنواره ادبی ترجمیک هرسال، از یکم تا هفتم اردیبهشت همزمان با بزرگداشت سعدی برگزار می‌شود. افراد علاقه‌مند به ترجمه می‌توانند بخش کوتاهی از شعر یا نثر را ترجمه کنند و برنده جایزه نقدی شوند. برای اطلاعات بیشتر به صفحه جشنواره ترجمه ادبی ترجمیک مراجعه کنید.
