بررسی مهم‌ترین چالش‌های ترجمه عربی به فارسی

اگر به زبان‌ها علاقه داشته باشید، احتمالا به ترجمه هم علاقه دارید. شاید هم تصمیم گرفته‌اید که در زمینه ترجمه مشغول فعالیت شوید. در این مواقع، بسیاری از افراد یادگیری زبانی را که با آن تا حدودی آشنایی دارند، ترجیح می‌دهند. زبان عربی زبانی است که مقدمات آن را در مدرسه می‌آموزیم. هم‌چنین از نظر واژگان، وام‌واژ‌ه‌های عربی بسیاری در زبان فارسی وارد شده‌اند.

اما آیا این موضوعات باعث می‌شود که یادگیری اصول ترجمه عربی به فارسی آسان باشد؟ متاسفانه این‌گونه نیست. هر دو زبان فارسی و عربی (بر خلاف انگلیسی) زبان‌هایی شاعرانه هستند که در آن‌ها از استعاره‌ها و انواع آرایه‌های ادبی به فراوانی استفاده می‌شود. هم‌چنین عربی گویش‌های متفاوتی دارد که حتی بین بعضی از این گویش‌ها، قابلیت درک متقابل کمی وجود دارد.

نکته دیگر هم این است که در بسیاری از وام‌واژه‌های عربی در فارسی، دچار تغییر و تحول معنایی شده‌اند. هم‌چنین بعضی از این کلمات، دیگر در زبان عربی استفاده نمی‌شوند و با کلمات دیگری جایگزین شده‌اند. این‌ها تله‌هایی هستند که معمولا مترجمان تازه‌کار و مبتدی را اسیر خود می‌کنند.

برای آشنایی با مهم‌ترین چالش‌های ترجمه متون عربی به فارسی و فارسی به عربی در ادامه این مقاله وبلاگ ترجمیک همراه ما باشید!

مطالب مرتبط:

کلمات و اصطلاحات پرکاربرد زبان عربی

اگر به زبان عربی مسلطید و توانایی ترجمه متون عربی را دارید، موسسه ترجمیک از شما برای همکاری دعوت می‌کند. برای ثبت درخواست همکاری و تکمیل اطلاعات به صفحه استخدام مترجم مراجعه کنید.

کلماتی با املای مشابه ولی با معنی متفاوت

یکی از چالش‌های مهمی که در ترجمه عربی به فارسی وجود دارد، وجود کلماتی با املای یکسان است که در هر دو زبان معنای کاملا متفاوتی دارند. فارسی و عربی در طی قرن‌ها و سال‌ها تاثیرات متقابل بسیاری بر هم گذاشته‌اند. با این حال این بدین معنا نیست که هر کلمه عربی در فارسی دقیقا معنایش در عربی هم یکسان است. هم‌چنین گاهی بعضی کلمات عربی که در فارسی استفاده می‌شوند، دیگر کاربرد چندانی در عربی فصیح معاصر ندارند و با کلمات دیگری جایگزین شده‌اند.

یکی از این واژه‌ها، واژه‌ی حریص است. بر طبق مقاله «واژگان تحول‌یافتة عربی در فارسی و چالش‌های فراروی مترجمان»، واژه «حریص» در زبان فارسی بار منفی دارد و معادل و مترادف «آز و طمع» قرار می‌گیرد، اما در زبان عربی جدید، بار معنایی مثبت دارد و اشتیاق و گرایش درونی به چیزی یا کسی را نشان می‌دهد. بنابراین اگر مترجمی به این کلمه در متون عربی برخورد و آن را طمع داشتن ترجمه کند، مفهوم متن را به اشتباه منتقل می‌کند.

جمله عربی	ترجمه نادرست	ترجمه درست
لما دخلنا غرفة الضیوف و تحدثنا أدرکت أن العمدة کان حریصا علی شراء مایملکه والدی.	وقتی وارد اتاق پذیرایی شدیم و از هر دری سخن گفتیم، دریافتم که کدخدا طمع داشته دارایی‌های پدرم را بخرد.	وقتی وارد اتاق پذیرایی شدیم و از هر دری سخن گفتیم، دریافتم که کدخدا دوست داشته (مشتاق بوده، علاقه داشته) دارایی‌های پدرم را بخرد.

در ترجمه تخصصی متون فارسی به عربی هم چنین مشکلاتی وجود خواهد داشت. برای مثال عبارت «انقلاب اسلامی ایران (منظور انقلاب سال ۱۳۵۷ ایران است)» را در نظر بگیرید. همه می‌دانیم که انقلاب واژه‌ای عربی است. با این حال اگر بخواهید این عبارت را به عربی برگردانید، نباید از خود واژه انقلاب استفاده کنید. (در زبان عربی امروز، از واژه ثورة استفاده می‌شود، البته کلا این دو واژه از لحاظ مفهومی هم تا حدودی با هم متفاوت هستند)

در واقع ترجمه درست این عبارت برابر است با «الثورة الإسلامية في إيران» نه «الانقلاب الإسلامية في إيران».

نمونه‌هایی از کلماتی عربی و فارسی با معنای متفاوت

واژه	معنی در عربی	معنی در فارسی
جریمه	جنایت	غرامت
عکس	متضاد	واژگون
تخلّف	عقب‌ماندگی	خلاف، اشتباه
جامعة	دانشگاه	اجتماع
شعور	احساس	ادراک
حریص	مشتاق	طمع‌کار
أصول	اصل‌ها	سنت‌ها

گویش‌های متفاوت عربی

مساله دیگر در ترجمه فارسی به عربی، بحث گویش‌ها است. همان‌گونه که حتما هم می‌دانید، گویش‌های گوناگون زبان عربی با هم تفاوت‌های بسیاری دارند. می‌توانیم این گویش‌ها را به سه دسته عربی قرآنی، عربی فصیح معاصر (زبان رسمی کشورهای عرب‌زبان) و عربی محاوره‌ای تقسیم کنیم.

عربی محاوره‌ای خود به گویش‌های متفاوتی مانند عربی عراقی، شامی، مراکشی، مصری و … تقسیم می‌شود که خود این گویش‌ها هر کدام لهجه‌های متفاوتی را شامل می‌شوند. برای مثال در کشور عراق انواع مختلف لهجه‌های موصلی (المصلاویة)، کربلایی، بغدادی و … وجود دارد.

برای بررسی تفاوت گویش‌های عربی به مثال مقابل توجه کنید:

جمله	عربی فصیح معاصر	عربی مصری	عربی شامی	عربی یمنی
نامت چیست؟	مَا اِسْمُك؟	اِسْمَك إِيْه؟	شُوْ اِسْمَك؟	مِسْمَك؟

زبان رسمی و مورد استفاده در متون علمی، رسانه‌ها و مکالمات سیاسی، عربی فصیح معاصر است. بنابراین برای ترجمه متون به عربی، معمولا از همین گویش استفاده می‌کنید (مگر این‌که شرایطی خاص وجود داشته باشد). با این حال اگر قصد ترجمه فیلم یا ترجمه همزمان برای تورهای گردشگری را دارید، شاید نیاز باشد که به گویش موردنظر (مثلا عراقی یا شامی) مسلط شوید.

مطالب مرتبط:

عربی فصیح یاد بگیریم یا گویش‌های عربی را؟

عربی زبانی شاعرانه و سرشار از استعاره

خبر خوب این است که فارسی نیز مانند عربی سرشاره از استعاره و مجاز است. با این حال، مسلما نوع این استعاره‌ها با هم متفاوت خواهد بود. بنابراین، اتخاذ رویکرد ترجمه کلمه به کلمه یا تحت‌اللفظی در حین انجام ترجمه عربی، احساس و پیام متن مبدأ را منتقل نخواهد کرد. از آنجایی که عرب‌زبانان اغلب از جملات طولانی استفاده می‌کنند، ترجمه چنین جملات طولانی که آرایه‌های ادبی نیز دارند، برای مترجمی مبتدی چالش برانگیز خواهد بود.

هم چنین فرهنگ عربی، فرهنگی با قدمتی طولانی است. متون ادبی عربی مانند اشعار، رمان‌ها و دیگر آثار ادبی، به دلیل نویسندگان و شاعرانی که بر هنر زبان خود تسلط دارند، در سطح جهانی شهرت دارد. قلم این نویسندگان و شاعران با استعاره، تشبیه، تمثیل، عبارات چند معنایی و عناصر فرهنگی آمیخته شده است.

بنابراین مخصوصا مترجم عربی مخصوصا برای ترجمه کتاب و متون ادبی، علاوه بر آشنایی به زبان مبدا و مقصد، باید با فرهنگ جامعه مورد نظر هم آشنا باشد.

گستردگی دامنه واژگان زبان عربی

اگر مترجم عربی هستید و در ایران زندگی‌ می‌کنید، احتمالا به انگلیسی هم مسلط هستید. بنابراین شاید تصمیم گرفته باشید که در زمینه ترجمه عربی به انگلیسی هم فعالیت کنید.

عربی زبانی است که بیش از ۱۲ میلیون واژه دارد. این موضوع چندان مشکلی در ترجمه متون عربی به فارسی ایجاد نمی‌کند، چون زبان فارسی نیز دامنه واژگانی گسترده‌ای دارد. با این حال اگر بخواهید که در زمینه ترجمه عربی به انگلیسی و ترجمه انگلیسی به عربی فعالیت کنید، این موضوع برای شما چالش برانگیز خواهد شد.

می‌توان گفت که انگلیسی زبانی است که به رساندن مفهوم به صورت مستقیم و با واضح‌ترین کلمات علاقه دارد. این موضوع در متون تجاری و علمی نمود بیشتری دارد. بر طبق بعضی از منابع، یک سند عربی ۲۰۰۰ کلمه‌ای را می‌توان تنها به ۱۵۰۰ کلمه انگلیسی ترجمه کرد. این امر به این دلیل اتفاق می‌افتد که زبان عربی راه‌های زیادی برای انتقال معانی دارد.

سخن پایانی

اگر می‌خواهید به ترجمه عربی به فارسی مشغول شوید، بهتر است که به خوبی با چالش‌‌های ترجمه آشنا باشید. با وجود این‌که واژگان بسیاری در این دو زبان مشابه به نظر می‌رسند، با این حال، لزوما این واژگان معنی یکسانی ندارند. یکی از راه‌های مناسب برای تقویت مهارت‌های ترجمه عربی، مطالعه کتاب‌ها، روزنامه‌ها و مجلات و تماشای شبکه‌های خبری عربی مانند الجزیره و العالم است.

اگر به انواع مختلف خدمات ترجمه عربی مانند ترجمه متون، ترجمه کتاب، ترجمه همزمان، ترجمه فیلم و … نیاز دارید، خدمات سایت ترجمه تخصصی ترجمیک گزینه‌ای مناسب برای شما به شمار می‌آید. این موسسه خدمات خود را با بالاترین کیفیت و مناسب‌ترین هزینه در سریع‌‌ترین زمان ممکن ارائه می‌دهد.