مقاله‌نویسی مسیری است که پیچ و خم‌های مخصوص به خود را دارد. مسیری که دانشجویان تحصیلات تکمیلی حتما باید آن را طی کنند، با این‌حال دورنمای آن سخت و دشوار به نظر می‌رسد. برای این‌که مقاله خود را برای مجله‌ای معتبر ارسال کنید، باید مراحلی را طی کنید.
ابتدا باید موضوع مقاله خود را انتخاب کنید و اطلاعات کافی را جمع‌آوری کنید. سپس نوبت به انجام تحقیق و پژوهش می‌رسد. پس از پایان این مراحل، زمان نگارش و ترجمه مقاله خود فرا رسیده است. سپس زمان آن فرا می‌رسد که مجله‌ای معتبر و مطابق با موضوع پژوهش خود پیدا کنید و مقاله خود را برای آن ارسال کنید.
اکنون همه چیز به مجله مورد نظر بستگی دارد، یا مقاله شما رد می‌شود یا این‌که در نوبت انتشار قرار می‌گیرد. با این حال، در طی همین زمان مراحل مختلفی سپری می‌شود. ابتدا مقاله شما توسط ویراستاران مجله بررسی می‌شود و در صورت تایید، به ۲ یا ۴ نفر متخصص در زمینه پژوهشی شما ارسال می‌شود. به این فرایند داوری همتا می‌گویند.
فرایند داوری همتا انواع مختلفی دارد. برای مثال ممکن است که شما نام داوران را بدانید یا این‌که این اطلاعات از شما مخفی بماند. این موضوع کاملا به سیاست‌های مجله مورد نظر بستگی دارد. هر کدام از روش‌های داوری مزایا و معایب خاص خود را دارند و انتخاب آن به اهداف و اولویت‌های مجله بستگی دارد.
برای آشنایی با انواع روش‌های داوری مقالات علمی در ادامه این مقاله سایت ترجمه ترجمیک همراه ما باشید!
مطالب مرتبط:
چگونه برای چاپ مقاله، ژورنال پیدا کنیم؟
در این مطلب خواهید خواند:
داوری مقالات در مجلات آکادمیک به چه روش‌هایی انجام می‌شود؟
داوری مقالات علمی معمولا در دو مرحله انجام می‌شود. مرحله اول بدین صورت است که ابتدا مقاله شما توسط ویراستاران مجله بررسی می‌شود. در این مرحله مقاله شما از لحاظ مواردی چون ارتباط مقاله با مجله، اصول نگارشی و ویرایشی ارزیابی می‌شود.
در صورتی که این مرحله را با موفقیت پشت سر بگذرانید، مقاله شما به ۲ تا ۴ نفر که در زمینه رشته و موضوع پژوهشتان متخصص هستند، ارجاع می‌شود. این داوران مقاله را بر اساس کیفیت علمی، به روز بودن و ارتباط آن با حوزه مجله ارزیابی می‌کنند.
بررسی همتای یک سوکور (Single-blind peer review)
در بررسی همتای تک‌کور، داوران از نام و وابستگی نویسنده آگاه هستند اما نویسنده از هویت داوران اطلاعی ندارد. بررسی همتای یک سوکور معمولا در انتشارات دانشگاهی، به ویژه در زمینه‌های علمی و علوم اجتماعی استفاده می‌شود. در این فرآیند، داوران بازخوردی را در مورد مقاله ارائه می‌کنند، از جمله روش‌شناسی، تحلیل و نتیجه‌گیری آن. همچنین ممکن است که اصلاحات یا نظراتی را برای تقویت مقاله پیشنهاد دهند.
بررسی یک سو کور همتا می‌تواند سوگیری را در فرآیند بررسی کاهش دهد. با این حال، برخی استدلال می‌کنند که هویت نویسندگان نیز باید از داوران پنهان شود تا سوگیری متقابل بالقوه کاهش یابد. این حالت زمانی است که داوران تحت تأثیر روابط خود با نویسندگان قرار می‌گیرند. بررسی دوسوکور همتا، که در آن هویت نویسندگان و داوران پنهان است، فرآیند جایگزینی است که در برخی از رشته‌های دانشگاهی محبوبیت پیدا کرده است.
بررسی همتای دوسوکور (Double-blind peer review)
بررسی دوسوکور فرآیندی است که توسط مجلات دانشگاهی برای اطمینان از قضاوت منصفانه مقالات ارسال‌شده برای انتشار، مورد استفاده قرار می‌گیرد. در این فرآیند، هم هویت نویسنده و هم هویت داوران از یکدیگر پنهان می‌شود.
پنهان کردن هویت نویسندگان و داوران برای جلوگیری از سوگیری از هر دو طرف انجام می‌شود. اگر داوران هویت یا وابستگی نویسنده را بدانند، شاید بر قضاوتشان تاثیر بگذارد. نویسندگان اگر بدانند منتقدان چه کسانی هستند، شاید تمایل داشته باشند که بیشتر، مقاله خود را برای مجلاتی ارسال کنند که داورانشان را می‌شناسند.
معمولا ارزیابی همتای دوسوکور، به عنوان یکی از مؤثرترین راه‌ها برای اطمینان از کیفیت و عادلانه بودن فرآیند بررسی همتایان در نظر گرفته می‌شود. البته بررسی دوسوکور همتا معمولا زمان‌بر و پرهزینه است. از این روی که اطمینان از ناشناس بودن و محرمانه بودن اطلاعات در طول فرایند داوری، به تلاش بیشتری نیاز دارد.
مطالب مرتبط:
راهنمای جامع کاربرد علائم نگارشی در انگلیسی
بررسی همتای سهسوکور (Triple-blind peer review)
داوری همتای سهسوکور، حالت پیشرفته‌تری از از فرآیند بررسی همتای دوسوکور است. در این فرآیند، نه تنها هویت نویسندگان، بلکه هویت ویراستارانی که دست‌نوشته را مدیریت می‌کنند، از نظر داوران پنهان می‌شود. علاوه بر این، هویت داوران از دید نویسندگان نیز پنهان است.
هدف از داوری سهسوکور همتا حذف سوگیری احتمالی است که اگر هویت ویراستار برای داوران شناخته شده باشد، شاید ایجاد شود. با پنهان نگه داشتن هویت ویراستار، روند بررسی منصفانه‌تر و عینی‌تر می‌شود.
این روند بررسی، کمتر از بررسی دوسوکور رایج است. زیرا این نوع بررسی به زمان و منابع بیشتری نیاز دارد.
روش داوری باز (Open peer review)
بازبینی باز یک فرآیند بررسی همتای نسبتا جدید است. در داوری همتای باز، هویت نویسندگان و داوران فاش می‌شود. همچنین نظرات و نتایج بررسی نیز به صورت عمومی اعلام می‌شوند. در این حالت، ناشناس بودن در سیستم سنتی بررسی همتا حذف می‌شود و نویسندگان، داوران و خوانندگان می‌توانند با یکدیگر تعامل داشته باشند.
این روش داوری می‌تواند شفافیت و مسئولیت‌پذیری را در فرآیند بررسی افزایش دهد. همچنین می‌تواند با تشویق بازخورد سازنده از طیف وسیع‌تری از افراد، از جمله افراد غیرمتخصص، کیفیت بررسی و داوری مقالات را افزایش دهد. این نوع روش می‌تواند داوران را تشویق کند تا بررسی‌های متفکرانه و دقیق‌تری ارائه دهند.
بررسی باز را می‌توان به روش‌های مختلفی انجام داد. به عنوان مثال، برخی از مجلات ممکن است هویت نویسندگان و داوران را فاش کنند اما فقط نظرات بررسی را با نویسندگان به اشتراک بگذارند. بعضی دیگر شاید نظرات بررسی و پاسخ‌های نویسندگان را در کنار مقاله چاپ‌شده منتشر کنند و فضایی را برای گفت و گوی بین نویسندگان، داوران و خوانندگان ایجاد کنند.
بررسی باز را می‌توان با سایر فرآیندهای بازبینی، مانند بازبینی دوسوکور یا سه‌کور، ترکیب کرد تا کیفیت فرآیند بررسی را بهبود بخشد.
معایب روش داوری باز (Open peer review)
البته اگر نویسندگان هویت داوران را بدانند، شاید داوران بازخورد صادقانه و انتقادی کمتری ارائه دهند. این موضوع به ویژه بیشتر برای حالتی رخ دهد که داوران، پژوهشگران جوانی باشند یا نویسندگان وضعیت علمی و حرفه‌ای بالاتری داشته باشند.
همچنین اگر داوران و نویسندگان هویت یکدیگر را بدانند، خطر سوگیری و تضاد منافع بیشتر خواهد بود. برای مثال، شاید یک داور به مقاله همکار یا دوست خود نظر مثبتی دهد یا برعکس.
مطالب مرتبط:
بررسی ۲۰ سوال رایج درباره مقاله‌نویسی
بررسی پس از انتشار (Post-publication review)
بررسی پس از انتشار، پس از چاپ یک مقاله تحقیقاتی انجام می‌شود. بررسی پس از انتشار اشکال مختلفی دارد، مانند نظرات منتشر شده در مورد مقاله، پست‌های رسانه‌های اجتماعی، وبلاگ‌ها یا تالارهای گفت‌وگو. این نظرات و بررسی‌ها توسط هر فردی که اثر منتشر شده را مطالعه کرده باشد، اعم از عموم مردم، محققان و کارشناسان انجام خواهد شد.
بررسی پس از انتشار می تواند خطاها یا نقص‌های کار منتشر شده را شناسایی کند، بازخوردی را در مورد کیفیت تحقیق ارائه دهد و بحث را در بین جامعه پژوهشی تحریک کند. بازخورد ارائه شده در بررسی پس از انتشار به تصحیح خطاها، اصلاح روش‌ها یا توسعه جهت‌های تحقیقاتی جدید منجر شود.
بررسی پس از انتشار همچنین شفافیت و مسئولیت پذیری را افزایش خواهد داد و همکاری را در جامعه پژوهشی ترویج می‌کند. بحث آزاد و بازخورد در مورد تحقیقات منتشر‌شده این اطمینان را به وجود می‌آورد که یافته‌های تحقیقات را قابل اعتمادتر کند.
معایب بررسی پس از انتشار (Post-publication review)
برخلاف بررسی استاندارد همتا، که معمولاً شامل نظر کارشناسان در زمینه مرتبط می‌شود، بررسی پس از انتشار توسط هر فردی، صرف نظر از تخصص یا صلاحیت‌هایش انجام خواهد شد. این موضوع می‌تواند منجر به نقدهای مغرضانه یا ناآگاهانه شود که برای بهبود کیفیت تحقیق مفید نیستند.
بررسی پس از انتشار گاهی در معرض همان سوگیری‌ها و تضاد منافعی است که در بررسی همتای قبل از انتشار ایجاد می‌شود. شاید داوران که روابط شخصی یا حرفه‌ای با نویسنده داشته باشند یا عواملی غیر از کیفیت تحقیق بر نظر آنان تاثیر بگذارد.
در نهایت، مرور پس از انتشار اغلب فاقد استانداردها یا دستورالعمل‌های منسجم است که شاید باعث ارزیابی‌های ناعادلانه از تحقیقات شود. این امر می‌تواند برای نویسندگان دشوار باشد که بدانند چگونه کار خود را بهبود ببخشند. همچنین ممکن است که باعث شود که خوانندگان ندانند که به کدام نقدها اعتماد کنند.
بررسی همتای شخص ثالث (Third-party peer review)
در بررسی همتای شخص ثالث، یک شخص ثالث مستقل، به جای داوران داخلی یا همکاران دانشگاهی، بررسی همتا را انجام می‌دهد. این نوع بررسی اغلب در مواردی که تضاد منافع احتمالی وجود داشته باشد یا زمانی که به سطح بالایی از تخصص نیاز است، استفاده می‌شود.
داوران شخص ثالث یا وابسته به مؤسسات دانشگاهی یا تحقیقاتی هستند یا مشاوران یا متخصصان مستقل هستند.
یکی از کاربردهای داوری همتای شخص ثالث، برای زمینه‌های مهندسی است، هنگامی که بررسی شخص ثالث توسط سازمان‌های نظارتی مورد نیاز است. همچنین در زمینه‌های پزشکی نیز گاهی این نوع داوری مورد نیاز است، زیرا این زمینه‌ها مستقیما با جان و سلامتی افراد رو به رو هستند.
بررسی همتای شخص ثالث معمولا ارزیابی دقیق و بی‌طرفانه از تحقیق یا محصول ارائه می‌دهد. با استفاده از شخص ثالث مستقل برای ارزیابی پژوهش، سوگیری‌های احتمالی را می‌توان شناسایی و اصلاح و کیفیت تحقیق را بهبود بخشید.
با این حال، این نوع داوری معمولا هزینه بیشتری دارد. همچنین این امر می‌تواند باعث افزایش زمان مورد نیاز برای داوری و انتشار مقاله شود. این موضوع مخصوصا برای پژوهشگرانی که می‌خواهند، مقاله خود را در سریع‌ترین زمان ممکن منتشر کنند، چندان خوشایند نیست.
سخن پایانی
بررسی همتا (Peer Review) گامی مهم در فرآیند انتشار مقالات علمی است. فرآیند بررسی همتا و داوری مقالات به گونه‌ای طراحی شده است که از کیفیت بالا، دقت و اعتبار مقالات ارسالی برای مجله اطمینان حاصل شود. این فرایند منجر به پیشرفت علمی می‌شود.
با این حال، به فرآیند بررسی همتا، انتقادهایی وارد شده است. با این وجود، بررسی همتا بخش مهمی از فرآیند انتشار مقالات علمی است. تا به حال مقاله‌ای در مجلات معتبر بین‌المللی چاپ کرده‌اید؟ از چه نوع داوری برای مقالات شما استفاده شده بود؟ چه تجربه‌ای از داوری مقالات‌تان دارید؟
اگر قصد ثبت سفارش ترجمه مقاله، کتاب و … خود را در سایت ترجمه ترجمیک دارید، قبل از ثبت سفارش به راحتی هزینه سفارش خود را محاسبه کنید. برای اطلاع از تعرفه‌ها تنها با چند کلیک به صفحه هزینه ترجمه مراجعه کنید!
