ويرايش به معنی کم یا زیاد کردن، تصحیح کلمات، جملات، عبارات متنی، اصلاح اشتباهات علمی (در حوزه علمی که ویراستاری انجام می‌شود)، اصلاحات ظاهری مربوطه و همچنین اصلاح علائم و نشانه‌گذاری‌های نگارشی یک متن است. ویراستاری به عنوان امری مهم در تمامی کشورهای جهان شناخته می‌شود و ویراستاران جایگاهی هم‌تراز با نویسندگان یا مترجمان اثر دارند. متاسفانه در ایران هنوز این مهم چنانکه باید جایگاه خود را نیافته و اغلب ناشران، نویسندگان، مترجمان و مولفان یک اثر از پذیرفتن ویراستار در کنار خود به دلایل گوناگون سر باز می‌زنند.
هر نوشته می‌بایست از لحاظ زبانی و ساختاری، فنی و تخصصی مورد بررسی قرار گرفته، بازبینی و ویرایش شود. پس از نگارش هر متن توسط نویسنده یا ترجمه آن توسط مترجم، وظیفه ویراستار است که آن را بر اساس تجربیات و دانش خود پالایش کند.
از آن‌جا که نویسنده و مترجم در هنگام نوشتن مطالب در زمینه تخصصی خود (کتاب، مقاله) نیاز به تمرکز بر روی کلیت محتوا دارند، طبیعی است که اشکالاتی در استفاده از علائم سجاوندی، دستورزبان، ساختار جملات و غیره روی دهد. از طرفی، برای مثال، نوشتن مقالات علمی به زبانی غیر از زبان مادری نویسنده اثر کاری دشوار است و نیازمند آن است که فردی خبره که دانش بسیار بالایی از زبان مقصد را دارد، متن را بازخوانی کرده و از اشکالات پالایش کند.
اهمیت ویرایش در مقالات و متون ترجمه شده از زبانی به زبان دیگر به اندازه نوشتجات موجود به زبان مبدا ویراستار، مهم و اساسی بوده و چه بسا هنگامی که مقالات به زبان دوم نوشته شده‌اند یا از زبان دوم به زبان فارسی ترجمه شده‌اند، به دلیل تفاوت ساختار جملات و نکات دستورزبانی، اهمیت حضور ویراستاری که اصلاحات را برای هرچه روان‌تر شدن متن موجود به انجام رساند، دو چندان می‌شود.
در این مطلب خواهید خواند:
ویرایش زبانی و ساختاری
اصلاح خطاهای دستورزبانی، حذف زواید موجود در متن، اصلاح ساختار جملات، تغییر و اصلاح واژه‌گان و کلمات است، بخش مهمی از ویراستاری می‌باشد.
ویرایش فنی
ویرایش ظاهری یک اثر شامل کتاب، مقاله یا مجلات. این موارد عبارتند از: فصل‌بندی کتب، پاراگراف‌بندی، اصلاح تیترها (بیشتر در مورد مقالات)، یکسان کردن فونت نوشتاری، استفاده از نوشتار کلمات بصورت Italic در صورت نیاز (در مقالات)، اصلاح ساختار نوشتاری منابع، تهیه فهرست مندرجات، به کارگیری قواعد رسم‌الخطی مناسب (فارسی یا زبان مقصد)، تعیین محل تصاویر، اصلاح جداول و دیاگرام‌ها، بکاربردن واژگان فنی که می‌بایست بصورت لاتین نوشته شود، بررسی واژه‌نامه، تنظیم صفحه عنوان، اعراب‌گذاری.
ویرایش تخصصی
رعایت علائم سجاوندی به شکل درست و صحیح آن که متاسفانه در سالهای اخیر در زبان فارسی و بعضا زبان‌های دیگری که ما با آنها سروکار داریم از اهمیت کمتری خصوصا در بین عموم مردم برخوردار است، بخشی از وظایف مهم یک ویراستار می‌باشد. عدم رعایت علائم سجاوندی در متن، باعث سخت خواندن آن شده و در همان ابتدای امر خواننده را خسته کرده و رابطه او با متن را می‌گسلد؛ بدون بکاربردن علائم نگارشی، متن به اشکال مختلفی می‌تواند خوانده شود بنابراین منظور و مقصود اصلی نویسنده یا مترجم منتقل نشده و از اعتبار متن می‌کاهد. علائم نگارشی به متن کمک می‌کند تا مفهوم مورد نظر را به راحتی به خواننده منتقل کند. نشان دادن فراز و فرود نوشته، مکث‌ها و دنباله ها، آهنگ نوشته، نقل قول از افراد مختلف و آشنایی خواننده با سایر منابع استفاده شده در متن، از طریق استفاده از علائم سجاوندی به راحتی امکان‌پذیر است.
بر این اساس، فرهنگستان زبان فارسی مدت‌ها شیوه‌نامه ای را برای یک‌دست کردن شیوه نوشتار خط فارسی ارائه داده که ویراستاران در هنگام ویرایش متن شما آن را اجرا خواهند کرد.
همانطور که در بالا به آن اشاره کردیم، ویراستاری بخش مهمی از نوشتن، ترجمه و تالیف کتاب، مقاله و مجلات را در تمام جهان به خود اختصاص داده و ویراستاران در دنیا جایگاه خاص و ویژه‌ای در کنار نویسنده اثر دارند. امید آن است که در ایران عزیز ما نیز روزی برسد که فرهنگ ویراستاری آنچنان رواج یابد تا دیگر شاهد خطاهای معمول در روند نوشتار یک متن و اثر علمی، ادبی، تاریخی و غیره نباشیم.
سایت ترجمه تخصصی ترجمیک، با استفاده از متخصصان حرفه‌ای در زمینه ترجمه و ویراستاری پایان‌نامه‌های شما عزیزان، تمامی مراحل ویرایش را برعهده گرفته تا شما عزیزان با ذهنی آرام و بدون دغدغه از مسائل تخصصی مربوط به حوزه ویرایش متون خود، به تحقیقات علمی و عملی خود بپردازید.
