۳ نوع خطای مهم در ترجمه و جلوگیری از آن

اگر یک روز در دانشگاه یا محل کار حوصله‌تان سر رفت و می‌خواستید مطب جذاب و خنده‌داری مطالعه کنید، عبارت «خطاهای ترجمه عجیب» را در گوگل جستجو کنید. مطمئنا از مطالعه صفحاتی که گوگل به عنوان نتیجه ترجمه به شما ارائه می‌کند، لذت خواهید برد؛ ممکن است مواردی از قبیل منوهای پر از اشتباه رستوران، علائم راهنمایی رانندگی عجیب یا حتی پیراهن‌هایی با نوشته‌های عجیب و حتی توهین‌آمیز مشاهده کنید.

این اشتباهات زبانی تا زمانی خنده‌دار است که شما برند، شرکت یا سازمانی که این خطا در حوزه شما رخ داده است نباشید! بنابراین برای کاهش خطا در ترجمه متون و مدارک خود به زبان دیگر، مخصوصا وقتی قصد گسترش بازار خود به کشوری با فرهنگ و زبان متفاوت دارید، دقت نظر بیشتری لازم است. در این مطلب در کنار شما هستیم تا اصلی‌ترین علل بروز خطاهای ترجمه را مرور کنیم و روش‌هایی برای ارتقای کیفیت ترجمه محتواهای گوناگون بیابیم.

از کوزه همان برون تراود که در اوست!

مترجمان تخصصی را می‌توان یک گروه ویژه از افراد دانست که توجه فوق‌العاده بالایی به جزئیات دارند. اما متاسفانه باید گفت این خاصیت آنقدر در مترجمان بالاست که نمی‌توان از آن‌ها انتظار داشت کیفیت پایین متن ورودی شما را جبران نمایند. پس بهتر است متنی که برای ترجمه به مترجمان می‌سپارید، خالی از خطاهای مختلف باشد.

یک پیشنهاد ساده و بدیهی مسلماً این است که نسخه‌ای تمیز و خوانا از متن خود را در اختیار مترجمان قرار دهید؛ اما در عمل بسیاری از پروژه‌ها و سفارش‌های ترجمه که این مترجمان دریافت می‌کنند سرشار از خطاهای ناشی از بی‌دقتی هستند. نتیجه این کار خارج از این دو حالت نیست: یا مترجمان و ویراستاران ناچارا وقت بسیار زیادی را صرف اصلاح خطاهای ساده و پرتعداد می‌کنند یا همین خطاها عینا خود را در متن خروجی نشان خواهند داد.

علاوه بر خطاهای گرامری که ممکن است مترجمان را به دشواری بیندازد، دسته‌ی دیگری از خطاها نیز لازم است مورد توجه قرار گیرد؛ زیرا حتی متن‌هایی که ساختار گرامری مناسبی دارند ممکن است به دلیل ارجاعات فرهنگی و محیطی خاص یا اصطلاحات گیج‌کننده برای مخاطب به سادگی قابل درک نباشند. به عنوان مثال، تایلندی‌ها به سادگی نمی‌توانند با متون و محتوایی که در آن از اصطلاحات و تعابیر مورد استفاده در فوتبال آمریکایی استفاده شده باشد، ارتباط برقرار کنند.

راه‌حل‌های پیشنهادی:

• با نگاهی نقادانه، محتوای اصلی که باید ترجمه شود را بازبینی کنید.
• خطاهایی که قبل از تحویل متن به مترجمان قابل اصلاح هستند را اصلاح کنید.
• پیامی که انتقال می‌دهید را تا حد امکان ساده کنید و از عباراتی که به سادگی در فرهنگ‌های مختلف قابل انتقال نیستند پرهیز کنید.

نداشتن مخاطب مشخص در متن

برای ارائه یک ترجمه خوب، چیزی بیشتر از در اختیار داشتن یک واژه‌نامه با کیفیت، مورد نیاز است. به عنوان مثال مترجم باید بداند که معنای مد نظر شما و هدفی که از نوشتن جمله یا متن دارید چه بوده است. اگر مترجم از این روال بسیار مهم غفلت کند، ترجمه‌ی او در معرض خطاهای متعدد ترجمه خواهد بود.

اولین نکته این است که در ترجمه باید زبان مخصوص شرکت شما، به خوبی منتقل شود. منظور از زبان شرکت، همان زبانی است که شما عادت دارید با آن لحن و روش با مخاطبانتان گفتگو کنید و حسی که از طریق به کار بردن عبارات و اصطلاحات و جمله‌بندی‌ها به مشتریان و همه مخاطبانتان منتقل می‌کنید. این توقع از مترجمان که این زبان را بدانند و کشف کنند، واقع‌بینانه نیست. در بهینه‌ترین حالت آن‌ها از شما سوالات متعددی در این خصوص خواهند پرسید و این باعث طولانی شدن فرآیند ترجمه خواهد شد. حالت بدتری نیز ممکن است که در آن مترجمان با استفاده نادرست از کلماتی که ارتباطی با منظور شما ندارند، آسیب جدی به برند شما خواهند زد.

علاوه بر این که به اصل محتوایی که به مترجم تحویل می‌دهید توجه می‌کنید می‌بایست به سبک و روشی که آن را بیان می‌کنید نیز دقت کنید. لحنی که مترجم در ترجمه متن به کار می‌برد تاثیر به سزایی در کیفیت و موثر بودن محتوا دارد. به عنوان مثال استفاده از یک بیان و لحن بسیار رسمی در متنی که انتظار دارید مخاطب را درگیر کند، همانقدر مخرب خواهد بود که استفاده از یک لحن صمیمی در یک موضوع جدی.

در نهایت باید گفت که مهمترین اطلاعاتی که شما می‌توانید در اختیار مترجمان قرار دهید، این است که بگویید نتیجه کار آن‌ها در نهایت برای چه کاری استفاده خواهد شد. در این صورت آن‌ها با در نظر داشتن این موارد کاربرد، قادر به ارائه ترجمه بسیار بهتری به شما خواهند بود.

راه‌حل‌های پیشنهادی:

• یک واژه‌نامه از واژگان مدنظر در زبان شرکت خودتان را تهیه کنید.
• اگر از خدمات ترجمیک استفاده می‌کنید، این واژه‌نامه را در سایت تعریف نموده و در اختیار مترجم قرار دهید.
• دقیقا برای مترجم مشخص کنید که چه لحن و بیانی برای متن نهایی مد نظر دارید.
• به کمک ابزارهایی از قبیل حافظه ترجمه، عبارات و اصطلاحات پرکاربرد را به صورت استاندارد ترجمه کنید.

استفاده نامناسب از ابزارها و منابع

در هر فرآیند ترجمه، داشتن محتوای تمیز و فکر شده می‌بایست اولین اولویت قرار گیرد. اما وقتی علی رغم همه این تلاش‌ها همچنان خطاهای ترجمه باقی می‌مانند، احتمالا مشکل در منابع یا استفاده شما از منابع خواهد بود.

به عنوان مثال ممکن است شما به جای استفاده از توان مترجمان متخصص از ترجمه ماشینی استفاده کرده باشید. ماشین‌های ترجمه مناسب متعددی وجود دارد. مسلما از گوگل ترنسلیت یا موتور ترجمه گوگل بی‌خبر نیستید. یا شاید اسم نرم‌افزارهای ترجمه از قبیل ترادوس یا memQ را شنیده باشید. اما همه این ابزارها بیشتر از آن که به کیفیت ترجمه اهمیت بدهند، به سرعت توجه می‌کنند. در نهایت وجود انسان‌هایی ماهر و متخصص برای داشتن ترجمه‌ای بدون خطا ضروری است.

یک دلیل دیگر که علت بسیاری از خطاهای ترجمه است، به فرآیند بازخوانی ترجمه برمی‌گردد. حتی باتجربه‌ترین مترجمان در اولین تلاش خود، نمی‌توانند یک متن بدون خطا را تحویل دهند. به همین دلیل لازم است یک مترجم متخصص دیگر مجددا متن نهایی را بازخوانی کند تا بتوان با خیال راحت از ترجمه نهایی در کاربردهای حساس از قبیل مقالات و قراردادها استفاده کرد. ترجمیک این فرآیند را در قالب سفارش‌های طلایی+بازخوانی به مخاطبان خود ارائه می‌دهد.

یک مورد استثنایی نیز وجود دارد؛ اگر شما به استخدام مترجم پرداخته باشید، مطمئنا در ابتدای استخدام کیفیت ترجمه و مهارت او را سنجیده‌اید. اما پیشنهاد می‌کنیم فرآیند پایش کیفیت ترجمه مترجمان خود را به صورت مداوم چک کنید تا از این نظر مشکلی وجود نداشته باشد. اگر از خدمات موسسات ترجمه تخصصی از قبیل ترجمیک استفاده می‌کنید، می‌توانید از این بابت راحت باشید زیرا معمولا در این موسسات مهارت مترجمان به طور مداوم پایش می‌شود.

راه‌حل‌های پیشنهادی

• نوع ترجمه‌ای که می‌خواهید داشته باشید را دقیقا مشخص کنید.
• از مترجمان متخصص یا موسسات ترجمه با سابقه از قبیل ترجمیک استفاده کنید.
• آماده همکاری با مترجمان در خصوص فرآیند بازخوانی و واژگان تخصصی باشید.

سایت ترجمه تخصصی ترجمیک، توسعه یافته تحت نظر مرکز کارآفرینی دانشگاه صنعتی شریف، در زمینه‌ی انواع خدمات تخصصی ترجمه با همراهی بهترین مترجمان و فارغ التحصیلان دانشگاه‌های کشور آماده ارائه خدمات است. ترجمه مقاله، ترجمه کتاب، ترجمه تخصصی مقاله فارسی به انگلیسی برای چاپ در ژورنال‌های بین‌المللی، اعزام مترجم همزمان و … از جمله خدمات سایت ترجمه تخصصی ترجمیک است.