راه‌های ترجمه «as» به فارسی

وقتی پای ترجمه انگلیسی به فارسی مقاله وسط باشد، بی‌شک «as» یکی از چالش‌برانگیزترین کلمات است. این واژه‌ی کوچکِ دو حرفی به دلیل کاربردهای مختلف و معانی متفاوتی که دارد شاید برای خیلی از مترجم‌ها دردسر درست کرده باشد. اما دیگر نگران نباشید، امروز در این مقاله حسابِ این کوچولوی دردسرساز را می‌رسیم. اگر «as» برای شما هم دردسر درست کرده و موقع ترجمه، بازی‌اش می­‌گیرد با این مطلب از سایت ترجمه کتاب ترجمیک همراه شوید تا رازهای ترجمه‌ این کلمه به‌ظاهر ساده را فاش کنیم.

مطالب مرتبط:

ترجمه کتاب چقدر طول می‌کشد؟

راه دم‌دستی، ترجمه as به «به عنوان»

بسیاری از ما مترجم‌ها، در اولین رویارویی با واژه‌ی «as»، راه ساده را پیش می‌گیریم و آن را «به‌عنوان» ترجمه می‌کنیم. البته از نظر بسیاری از صاحب‌نظرانِ زبان فارسی و پیشکسوتانِ ترجمه ساختاری‌ست وارداتی­، تا آنجا که برخی معتقدند، «به‌عنوان» برابرنهاده‌ی نامناسبی‌ست و باید از کاربردِ آن در ترجمه «as» پرهیز کرد.  اما اینکه به‌جای «به‌عنوان» چه باید بنویسیم و چگونه برای این واژه‌ی چِغِر معادل‌یابی کنیم موضوعی‌ست که در این مقاله به آن می‌پردازیم.

هنگام ترجمه متون as را چگونه ترجمه کنیم؟

شاید برای اینکه راه‌های ترجمه «as» را پیدا کنیم و مفاهیم مختلف آن را درک کنیم اول باید به این نکته کلی و مهم در ترجمه توجه کنیم:

هنگام ترجمه حتما باید بافت (context) متن را در نظر گرفت.

اینکه «بافت» چیست و انواع آن کدام است و در ترجمه چه‌کاره است و اصلا سرِ پیاز است یا تهِ پیاز، حتما در مقاله‌ای دیگر به آن خواهیم پرداخت اما برای اینکه فعلا کارمان راه بیافتد این تعریف ساده را در ذهن داشته باشید. «بافت» همان فضای متن است که جملات در آن تولید می‌شوند (خان­جان:۱۳۹۴) و مثلا اگر بدون توجه به بافتِ متن، واژه یا واژگانی را ترجمه کنیم شاید معنای جمله را منتقل نکنند یا حتی نسبت به موضوع متن خنده‌دار به‌نظر برسند. مثلا ترجمه واژه «دست» در عبارات «دست شما درد نکند»، «دستت بشکند»، «دستم شکسته» و «دستم نمک ندارد» زمین تا آسمان با هم فرق می‌کند.

خب حالا برگردیم سراغ موضوعِ اصلی‌مان، ترجمه «as». دو راه ساده و پرکاربرد برای ترجمه «as» وجود دارد: یکی حذف (!) و دیگری نوشتن «به» به‌جای «به‌عنوان».

as را حذف کنید!

ابوالحسن نجفی (۱۳۶۶/۱۳۹۱) در کتاب «غلط ننویسیم» روشِ «حذف» را پیشنهاد می‌کند. گاهی با حذف این واژه هیچ اتفاقی برای جمله و معنای آن نمی­افتد، به مثال‌های زیر که در همین کتاب (نجفی، ۱۳۹۱، صفحه ۸۳) آمده توجه کنید(در جملات زیر  می‌توان بخش‌های پررنگ را بدون آسیب زدن به محتوا حذف کرد):

• «خود را به‌عنوان یک شخص مهم تلقی می‌کند.
• من جواب او را به‌عنوان ردِ پیشنهادم تلقی می‌کنم.
• می­توان اینکار را به‌عنوان تمام­ شده تلقی کرد.
• زبان را دانشمندان به‌عنوان یک نهاد اجتماعی می‌شناسند.
• از هم اکنون خبرنگار مفقودالاثر را به‌عنوان مرده می‌انگارند».

پس در چنین مواردی مترجم باید شجاعت به‌خرج بدهد و «as» را کلا از صفحه‌ی روزگار پاک کند!

as را «به» ترجمه کنید

حالا به کاربردِ «به» به‌جای «به‌عنوان» در این جملات توجه کنید:

I said that as a joke.

به عنوان شوخی گفتم. > به شوخی گفتم.

The period is known as renaissance.

این دوره به‌عنوان رنسانس شناخته می‌­شود. > این دوره به رنسانس معروف است./ این دوره رنسانس شناخته می‌­شود.

البته مشکل همیشه هم اینقدر راحت حل نمی­‌شود. مثلا در جمله‌های زیر اگر «به‌عنوان» را حذف کنیم، معنای جمله ناقص می‌­شود و این هنر مترجم است که جمله‌ را طوری وصله و پینه کند که معنی بدهد. به ترجمه جملات زیر توجه کنید.

I work as a salesman.

من به‌­عنوان یک فروشنده کار می‌کنم. > فروشنده هستم.

Tom acted as my guide.

تام به‌­عنوان راهنمای من بود. > تام نقش راهنمای مرا داشت. / تام راهنمایم شد.

معادل‌های فارسی مناسب دیگر برای ترجمه as

همان‌طور که پیش‌تر هم گفتیم باید «as» را در جمله‌های مختلف و با کاربردهای مختلفش بررسی کنیم تا برای ترجمه‌اش راه‌های دیگری پیدا کنیم. برای این منظور به کاربردهای «as» در جمله‌های زیر و راه ترجمه هر یک، توجه کنید:

از جمله، مثلِ، مانندِ

Various tress, as oak or pine

درخت‌های مختلفی از جمله/مثل/مانندِ بلوط و کاج

Cold as ice

سرد مثل یخ

انگار / انگار که

He looks as he had seen a ghost.

قیافه‌اش جوری‌ست انگار روح دیده.

شاید

Impossible as it seems, it’s true.

شاید غیرممکن به‌نظر برسد اما حقیقت دارد.

آن‌طور که، همان‌طور که

Do as I say.

همان‌طور که می‌گویم انجام بده.

As I said before, you must leave.

همان‌طور که قبلا گفتم، باید بروی.

از آن‌جایی که/ چون/ به‌­دلیل اینکه

I stayed home, as I had no car.

از آن‌جایی که/ چون ماشین نداشتم، خانه ماندم.

با اینکه

Try as he might, he failed to pull it off.

با اینکه (خیلی) تلاش کرد نتوانست موفق شود/کار را تمام کند.

در

He had often been ill as a child.

در دوران کودکی اغلب بیمار بود.

مطالب مرتبط:

معرفی و آشنایی با سایت Goodreads برای دوستداران کتاب

سخن پایانی

همان‌طور که در ابتدای این مقاله گفتیم، «as» کاربردهای بسیاری دارد، اگر فکر می‌کنید نکته‌ای از قلم افتاده یا راه‌های دیگری برای ترجمه «as» می‌دانید، آن‌ها را در بخش نظرات با ما به اشتراک بگذارید تا به این مطلب اضافه کنیم تا شاید «as» واژه‌ای سربه‌راه‌تر بشود.

ما در وبلاگ سایت ترجمه ترجمیک سعی کرده‌ایم تا نکات و قوانین ترجمه را به شما مخاطبان گرامی آموزش دهیم. از این مطالب بهره ببرید و ما را با دوستان‌تان نیز آشنا کنید.

مهسا ریاحی

منابع:

خانجان، علیرضا (۱۳۹۴). «مسئله بافت در ترجمه». فصلنامه مترجم، سال ۲۴ ،شمارۀ ۵۸٫

نجفی، ابوالحسن (۱۳۶۶/۱۳۹۱). غلط ننویسیم. تهران: مرکز نشر دانشگاهی.

https://dictionary.cambridge.org/dictionary/english/as

https://www.merriam-webster.com/dictionary/as

https://www.lexico.com/en/definition/as