نگاهی نزدیک‌تر به لغت نامه دهخدا

مطمئنا بارها پیش آمده برای یافتن معنای کلمه‌ای دست به دامن لغت‌نامه‌های مختلف و به ویژه لغت‌نامه دهخدا شده‌ایم؛ به ویژه این روزها که امکان جستجوی آنلاین آن در چندین سایت فراهم آمده است. اما چقدر درباره این اثر گرانقدر اطلاعات داریم؟

در این مطلب کوتاه به مناسبت سالروز درگذشت علامه دهخدا، قدری به این اثر گرانقدر می‌پردازیم.

برای مطالعه مطالب بیشتر، به وبلاگ ترجمیک مراجعه کنید.

لغت‌نامه دهخدا

لغت‌نامه مهم‌ترین اثر دهخدا است که وی قریب به چهل و سه سال از عمرش را صرف نگارش آن کرد و به گفته خودش ونزدیکانش فقط دو روز از این چهل و سه سال را به خاطر فوت مادرش و دو روز را به علت بیماری سختی که داشت دست از کار کشید. دهخدا کلمه لغت‌نامه را به پاسداشت اسدی طوسی که برای نخستین بار از این کلمه استفاده کرد روی این اثر خود گذاشت.

مطالب مرتبط:

به مناسبت زادروز آقای رمانِ ایران

ویژگی‌های لغت‌نامه دهخدا

لغت‌نامه دهخدا ویژگی‌های مهمی دارد که از آن میان می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

• بخش بزرگی از واژگان ادبی زبان فارسی با معنای آن و کاربردشان در شعرها در لغت‌نامه بزرگ دهخدا وجود دارد.
• کلیه لغات فرهنگ‌های خطی و چاپی زبان فارسی در این اثر دیده می‌شود و بسیاری از اشتباهات گذشتگان در نقل آن‌ها تصحیح شده است. 
• بسیاری از لغات ترکی، مغولی، هندی، عربی، فرانسوی، روسی، انگلیسی، المانی و زبان‌های متداول دیگر در زبان فارسی نیز در این فرهنگ آمده است.
• از دیگر ویژگی‌های این لغت‌نامه، این است که حروف حرکت‌دار در جلوی هر کلمه برای تلفظ صحیح کلمه در لغت نامه دهخدا وجود دارد.
• یک دوره مفصل دستور زبان فارسی هم در این اثر آمده است. انواع لغات فارسی و محلی، نام شهرها و روستاها، کلمات علمی و شاخص و حتی لغات عربی را می‌توان در لغت‌نامه دهخدا پیدا کرد.

چاپ لغت‌نامه دهخدا

لغت‌نامه دهخدا نخستین بار در سال ۱۳۱۹ در چاپخانه بانک ملی منتشر شد. این اثر در ۴۸۶ صفحه به چاپ رسید. دهخدا در سال ۱۳۲۴ میلیون‌ها فیشی را که برای نگارش لغت‌نامه تهیه کرده بود به وسیله مجلس شورای ملی به مردم ایران هدیه کرد. سپس مجلس شورای ملی در اوایل بهمن ماه ۱۳۲۴ تصمیم گرفت انتشار لغت نامه دهخدا را برعهده بگیرد. هم‌اکنون موسسه لغت‌نامه دهخدا متولی نگهداشت و انتشار این لغت‌نامه عظیم است.

مطالب مرتبط:

کتاب‌هایی که باید خوانده شود | بهترین کتاب‌های دنیا

سخن پایانی

پوشیده نیست که فرهنگ هر جامعه‌ای از کلمات آن آغاز می‌گردد. بنابراین شایسته است هر ایرانی قدر این نعمت ارزشمند را بداند و در جهت حفظ و انتقال آن به نسل‌های بعد تلاش خود را به کار ببرد. چرا که هرچه دایره لغات آدمی غنی‌تر باشد، موفقیت او در عرصه‌های مختلف زندگی بیشتر و قدم‌های وی برای کسب جایگاه بالاتر قوی‌تر می‌گردد.

با توجه به تغییرات بسیار زیاد زبان فارسی در طی دهه‌ها اخیر، باید گروهی با تلاش بیشتر و همت بالا، به طور مداوم به اصلاح و تکمیل این واژه‌نامه بپردازند. آن‌ها باید هر هفته و هر ماه واژگان جدید را به آن بیفزاید یا واژگان موجود را پالایش کنند.

این کار در حفظ و نگهداری فرهنگ بزرگ ایران و زبان فارسی مسلما نقش بسیار مهمی خواهد داشت و شور و شوق فراوانی در میان پژوهشگران و علاقمندان به زبان فارسی ایجاد خواهد کرد.

برای سفارش ترجمه کتاب ‏و آگاهی درباره جزئیات و هزینه آن در ترجمیک به سایت ترجمیک مراجعه کنید یا با شماره تلفن‌ صفحه تماس با ما، تماس بگیرید.

ترجمیک همواره آماده همکاری با مترجمان، نویسندگان یا ویراستاران است. برای اطلاع از جزئیات به صفحه استخدام مترجم مراجعه کنید.