امروز ۲۷ شهریور بزرگداشت استاد شهریار است، به مناسبت گرامیداشت این شاعر بزرگ در تقویم شمسی این روز، روز شعر و ادب فارسی نامگذاری شده است.
به مناسبت بزرگداشت ایشان نگاهی به زندگی ایشان انداخته تا دریابیم چرا بزرگداشت شهریار روز شعر و ادب فارسی نام گرفت.
در این مطلب خواهید خواند:
شهریار شاعری برای همگانی
استاد شهریار شاعری‌ست که علاوه بر قدرت شعری بالا توانسته با ذوق و طبع هنری که در وی اندوخته شده، با اقشار مختلفی از جامعه ارتباط برقرار کند. وی با ارادتی که به اهل بیت به ویژه امام علی (ع) داشته توانسته عاشقان و عارفان اهل بیت را به دنبال اشعار خود بکشاند و اشعارش را به زبان آن‌ها جاری کند نمونه‌ای از آن را می‌توان غرل «علی ای همای رحمت» را نام برد که کمتر کسی پیدا می‌شود بیتی از آن به گوش او نخورده باشد. شهریار همچنان با دایره‌ای از واژگان غنی و نکته سنجی و طبع بالایی که در سرودن غزل داشته توانسته سالخوردگان و افراد جوان‌تر را نیز شیفته خود کند.
شعر شهریار آیینه فرهنگ و واژگان فارسی است
بسیاری از افراد ممکن است این نقد را داشته باشند که چرا روز بزگداشت یک شاعر فارسی و آذری‌زبان باید روز شعر و ادب فارسی نامگذاری شده باشد.
در پاسخ این سوال کافی‌ست نگاهی به اشعار این شاعر داشته باشیم. شهریار علاوه بر اینکه از بسیاری اصول ادبی همچون استعارات و آرایه‌های ادبی در شعر خود استفاده می‌کند برای رساندن مفهوم و منظور خود به ضرب‌المثل‌ها و کنایات فارسی که در زندگی روزمره اشاره به آن می‌شود بهره جسته است.
برای مثال می‌توان به مثل «پدر عشق بسوز» اشاره کرد، شهریار با جسارت، طوری از آن و یا دیگر مثل‌ها استفاده کرده که نه تنها شعر وی جنبه کوچه بازاری به خود نگرفته چه بسا، بر شکوه شعر وی افزوده و موجبات شهرت بیشتر اشعار وی را به همراه داشته است.
شهریار شاعری پرعاطفه و محافظ
شهریار نیز همچون بسیاری از شاعران زندگی پر فراز و نشیبی را داشته است. عشق ناکامی که در دوران جوانی از وصال به آن بازماند، ترک تحصیل در مقطع دکتری به دلیل شکستی که در عشق خود تجربه کرده بود، تا شغلی که برای امرار معاش برگزیده بود و به آن علاقه‌ای نداشت. همه این‌ها دلیلی بر آن نشد که وی گرفتار غم و اندوهی گردد که در آن لطفی نیست و خواننده با خواندن شعرش دچار دلگیری بی‌حاصل گردد.
زمانی که شهریار در دیدار عشق دوران جوانی خویش در وانفسای آخر خویش غزل:
آمدی، جانم به قربانت ولی حالا چرا؟ بی‌وفا، حالا که من افتاده‌ام از پا چرا
نمی‌توان با غم و درد عشق وی همدلی و همراهی نکرد. این بیت غزل نمونه‌ای از اشعار وی است. با خواندن اشعار و دیوان غزل شهریار می‌توان عاطفه و مهری که در تاروپود دیوان اشعار وی اندوخته شده را احساس کرد.
ترجمه شعر شهریار
همانطور که پیش‌تر نیز اشاره شد، شهریار شاعری دو زبانه بوده است. بسیاری از آثار وی به زبان ترکی آذری از وی به جا مانده، یک نمونه از اشعار معروف آذری وی شعر «حیدربابایه سلام» است که کمتر کسی را می‌توان یافت این شعر به گوش وی نرسیده باشد.
در اینجا دو نمونه ترجمه از ترکی به فارسی این اثر را آورده‌ایم:
نمونه‌ای از ترجمه اثر کریم مشروطه‌چی (سونمز):
حیدر بابا به گاه چکاچک رعد و برق کامواج سیل غرد و کوبد به صخره فرق
صف بسته دختران، به تماشا شوند غرق از من درود بر شرف و دودمانتان
باشد که نام من گذرد بر زبانتان
نمونه ای از ترجمهٔ بهروز ثروتیان به زبان فارسی:
حیدربابا چو ابر شَخَد، غُرّد آسمان سیلابهای تُند و خروشان شود روان
صف بسته دختران به تماشایش آن زمان بر شوکت و تبارِ تو بادا سلام من
گاهی رَوَد مگر به زبانِ تو نامِ من
زمانی که یک متن به زبان‌های دیگر ترجمه می‌گردد آن اثر ادبی از تعلق به یک ملت و کشور خارج شده و در اختیار مردم مختلف در اقصی نقاط جهان قرار می‌گیرد.
ترجمیک نیز این نکته را به خوبی دریافته که یک اثر والای ادبی باید در اختیار جهانیان قرار گیرد، از این رو مسابقه کشوری ترجمه متون ادبی در فصل گذشته برگزار شد و با توجه به استقبال گسترده مترجمان، این مسابقه سال‌های بعدی نیز به اجرا خواهد آمد.
ادبیات یک ملت آیینه فرهنگ ملت
گاهی ممکن است آنقدر درگیر زندگی روزمره و دشواری‌های روزگار شویم که نتوانیم با ادبیات و شعر و شاعری آنطور که باید خوی گرفته و از آن استفاده کنیم.
ادبیات را می‌توان جزئی از زندگی یک ملت و حتی نما و آیینه‌ای از آن دانست. ادبیات پیوند‌زننده تفکرات و زندگی بشر با حد اعلای هنر کلامی است. همین نکته سبب نامیرایی و ماندگاری ادبیات از قرون اولیه در زندگی ملت می‌گردد.
شعر؛ حد اعلای هنر کلامی
چیزی که جاودانگی یک اثر ادبی را در میان جوامع به‌وجود می‌آورد، روح و معنای والایی است که در قالب مفاهیم ذهنی و عینی نمود پیدا می‌کند. از بین شاخه‌های مختلف شعر دارای فراگیری و گستردگی بیشتری است. علت این جاذبه را می‌توان آهنگین بودن و ظرایفی که شاعر با سخنانی که در زندگی روزمره ممکن است بسیار معمول به‌نظر برسد به مخاطبان انتقال می‌دهد.
استفاده از شعر و نظم بین افراد به دلیل آهنگین بودن کلمات و استفاده از صنایع خاص ادبی جایگاه والاتری نسبت به یک متن دارد و همین سبب رواج بیشتری در استفاده بین افراد شده است. مواعظ و تاریخ بشر نیز هنگامی که در این قالب قرار می‌گیرند بیشتر در دل می‌نشیند و در روح ما جاری می‌شود.
شاید بتوان ۲۷ شهریور را روزی به شهرت شاعرانی پیشگام چون فردوسی، مولانا، حافظ و شاعران شعر نو مانند: نیما، شاملو، اخوان و دیگر مفاخر ادب فارسی معرفی کرد. شاعرانی که بى‌شک بدون آن‌ها زبان فارسی از مهلکه‌های تاریخی به سلامت عبور نمى‌کرد.
این روز بر همه ایرانیان و فارسی‌زبانان گرامی باد!
یک دیدگاه در «به مناسبت بزرگداشت استاد شهریار؛ روز شعر و ادب فارسی»;