تکنیک‌های ترجمه کتاب کودک و نوجوان

قبل از اینکه به بررسی تکنیک‌ها و روش‌های ترجمه کتاب کودک و نوجوان بپردازیم، قصد داریم که ذهنیت شما مترجمین عزیز را در مورد ترجمه کتاب در حوزه کودک تغییر دهیم. بسیاری از مترجمین حرفه‌ای که در حوزه کتاب‌های بزرگسالان یا کتاب‌هایی که با هر موضوعی مناسب رده سنی بزرگسالان فعالیت دارند، تصور می‌کنند که در این حیطه موفق‌تر خواهند بود. چون در نظر آنها این حیطه راحت‌تر است، در صورتی که اصلا اینگونه نیست.

در صورت عدم رعایت نکات و تکنیک‌هایی که در ادامه بیان خواهیم کرد، با چالش‌ مواجه خواهید شد. در واقع در این صورت، کودکان و البته بزرگسالانی که این کتاب‌ها را می‌خوانند، امکان دریافت مضمون محتوا و پیام آموزشی آن را نخواهند داشت. این امر باعث می‌شود که اصولا آن‌ها با ترجمه کتاب شما ارتباط برقرار نکنند.

به همین دلیل مترجم باید سطح درک و فهم، دایره واژگان و شناخت خود نسبت به پدیده‌ها و دنیای اطراف را به اندازه یک کودک پایین بیاورد. این‌گونه او خواهد دانست که چگونه باید ترجمه را انجام دهد. در ادامه این مقاله سایت ترجمه ترجمیک به ذکر تکنیک و نکات بسیار مهم در زمینه ترجمه کتاب در حوزه کودک خواهیم پرداخت. توجه به این نکات قطعا در انجام ترجمه‌ای راحت‌تر و متناسب با درک و فهم و ساختار و چارچوب معنایی رده سنی کودکان کمک خواهد کرد.

مطالب مرتبط:

۷+ کتاب کاربردی برای آموزش ویرایش فارسی

آخرین به روزرسانی:

۱۴۰۳/۰۸/۱۶

اصول و تکنیک‌های ترجمه کتاب کودک و نوجوان

تا اینجای مطلب متوجه شدید که ترجمه کتاب در حوزه کودکان و نوجوانان دنیای کاملا متفاوتی با حوزه بزرگسالان دارد. پس هر فردی توانایی فعالیت در این زمینه را ندارد و تنها باید مترجمان حرفه‌ای در این زمینه فعالیت کنند. به همین دلیل در ادامه به بیان مجموعه‌ای از نکات، تکنیک‌ها و اصول ترجمه کتاب کودک برای مترجمان تازه‌کار می‌پردازیم. این امر قطعا در ادامه این مسیر به شما کمک خواهد کرد.

تطبیق زمینه‌های فرهنگی و متناسب با معیار خواننده

با توجه به اینکه، کودکان چندان نسبت به محتوای آموزشی و نکات نهفته در کتاب‌های کودک درکی ندارند، کتاب کودکان را بزرگسالان هم می‌خوانند. بنابراین باید برای هر دو مخاطب، ترجمه به گونه‌ای انجام شود که معیارها و زمینه‌های فرهنگی آن ملموس باشند.

سانسور یا تغییرات ایدئولوژیک

به عنوان مثال اگر کتاب انتخاب شده برای ترجمه از هر لحاظ مورد تأیید است ولی تصاویر آن متناسب با ارزش‌های ما نیستند، طبق اصول و تکنیک‌های ترجمه، باید این مورد تغییر کنند مثل پوشش نامناسب دخترانی که در کتاب‌های تصویری آمریکا، چاپ اسکاندیناوی، وجود دارد.

در جاهایی که لازم است حتی باید سبک و نوع متن تغییر کند تا در دایره واژگان کودکان بگنجد و باورهای آنها را در مسیر غلط تغییر ندهد، در غیر این صورت نکات آموزشی کتاب گم می‌شوند.

مطالب مرتبط:

معرفی کتاب‌های برنده جایزه نیوبری (۲۰ سال اخیر)

دو خوانندگی

مورد بسیار مهمی که باید در ترجمه کتاب‌های کودک به آن توجهکرد، دو خوانندگی یا دو مخاطبی بودن این نوع کتاب‌هاست. یعنی برخلاف اسم این حوزه، این کتاب‌ها فقط مختص کودکان نیست. بلکه بزرگسالان نیز واسطه اصلی ادبیات کودکان هستند و در اکثر موارد چون آنها کتاب را برای کودکان می‌خوانند، باید برای آنها هم جذاب و روان تلقی شود.

مثلا در این زمینه می‌توان به ترجمه کتاب‌های پینوکیو و آلیس در سرزمین عجایب اشاره کرد. این کتاب‌ها به گونه‌ای ترجمه شده‌اند که انگار مخاطب آن تمامی رده‌های سنی است. به همین دلیل کتاب باید به گونه‌ای ترجمه شود که انتقال مفاهیم متناسب با درک کودکان باشد و در عین حال بزرگسالان را هم جذب کند.

روان بودن متن و تا حدی امانتداری

یکی دیگر از تکنیک‌ها و اصولی که به افزایش کیفیت ترجمه کتاب کودک اضافه می‌کند، روان بودن متن ترجمه است. این روانی متن هم خواندن کلمات و هم فهم آنها را راحت کند. این رده سنی با هدف درک معنا و مفهوم، کتاب را نمی‌خوانند. کودکان اگر کتابی را راحت و جذاب نبینند، به جای کتاب به سراغ تفریحات دیگر و حتی ناسالم خواهند رفت. برای روانی متن مثلا به جای افعال و کلماتی که کودکان درکی از آن ندارند، باید از معادل کودکانه آنها استفاده شود.

از طرف دیگر نیز باید تا حد امکان امانتداری رعایت شود. به جز در مواردی که متن مورد نظر دارای تطابق فرهنگی، تاریخی و اجتماعی با جامعه ما نیست. در این موارد، کلمات و مفاهیم باید متناسب با آن و بدون ضربه زدن به مفهوم داستان تغییر کند که در موارد قبلی توضیح دادیم.

خلق کلمات و عبارات

گاهی اوقات در کتاب های کودکان، از عبارات یا جملاتی استفاده شده که اصلا نمونه یا معادل فارسی آن وجود ندارد. در این مواقع مترجمین کتاب کودک باید از تکنیک خلق کلمات و عبارات استفاده کنند که شاید حتی منجر به فرهنگ‌سازی یک بازی جدید نیز بشود.

به عنوان مثال برای بازی که در جمع بازی‌های کودکانه کشور ما استفاده نشده، نامی مناسب و قابل فهم انتخاب کند. مثل «مخفی شو، بگرد» که ما در زبان فارسی به قایم موشک ترجمه می کنیم. یا برای برخی اصطلاحات و واژگان معادل‌هایی انتخاب کند که هم از لحاظ فرهنگی و روایی تناسب دارد و هم درک آن برای کودکان سخت نیست.

ضمنا در کنار واژه سازی یا معادل سازی قدرتمند باید از تکنیک جایگذاری کلمات به شکلی صحیح و هوشمندانه استفاده کند. چون در برخی موارد، کلمات معادل سازی شده در ترکیب با سایر کلمات و قرارگیری درست در متن قابل فهم می‌شوند.

مطالب مرتبط:

معرفی ۲۰+ سبک ادبی به همراه مثال

پرهیز از ترجمه لغت به لغت

از تکنیک‌های بسیار مهم و نکات طلایی در مورد ترجمه کتاب کودک، پرهیز از ترجمه لغت به لغت است. البته این تکنیک به طور مشترک در تمامی انواع پروژه‌های ترجمه باید رعایت گردد. در ترجمه باید فهم خود را از متن، متناسب با رده سنی و روحیات مخاطب خود بنویسید. به نحوی که به هیچ وجه به ساختار اصلی متن ضربه وارد نشود و محتوای آن را از بین نبرد.

اسامی خاص اصلا نباید ترجمه شوند. در مواردی که رابطه موصوف و صفتی یا ارتباطات مشابه بین چندین کلمه وجود دارد، ترجمه لغت به لغت، ضربه زیادی به کیفیت متن خواهد زد.

نکات مهمی که باید در مورد ترجمه کتاب کودک و نوجوان رعایت کرد!

نکات دیگری هم هستند که توجه به آنها در کیفیت نهایی ترجمه و پیاده سازی مواردی که آموزش دادیم، کمک خواهد کرد. در غیر این صورت امیدی به ترجمه درست کتاب انتخاب شده نخواهد بود. در ادامه به تعدادی از این ترفندها و نکات می‌پردازیم.

قبل از شروع به ترجمه کتاب، ابتدا در وب‌ سایت‌هایی مثل BookBub، Read.Gov، Goodreads یا حتی ویکی پدیا در مورد آن کتاب بخوانید. این‌گونه در مورد نویسنده، لحن بیان، مفهوم و غیره اطلاعات لازم را کسب خواهید کرد.

پس از آن، کل کتاب یک دور خوانده شود تا دید کلی نسبت به کتاب پیدا کنید. سپس براساس آن از همان ابتدا ترجمه انجام شود.

اصول ویرایشی بسیار مهم هستند. ضمنا با توجه به اینکه کودکان نسبت به معنا و مفهوم علائم نگارشی آشنایی ندارند، بهتر است که ترجمه گونه‌ای انجام شود که عدم استفاده از آنها، در درک کلی متن اختلالی به وجود نیاورد.

درج تصاویر متن اصلی در صورت امکان انجام گیرد. در غیر این صورت طراحی تصویر متناسب با فرهنگ داخلی صورت گیرد. اگر متن اصلی همراه با تصویر کامل می‌شود و قرار است که تصویر کتاب تغییر کند، باید ترجمه همراه با تصویر نهایی و هماهنگ با آن انجام گیرد. مثل ترجمه کتاب‌های کمیک (Comic) که متن در داخل تصاویر قرار دارد.

دیالوگ‌ها به شکل محاوره‌ای ترجمه شوند و لحن و شیوه بیان کلی کتاب حفظ شود.

به جای استفاده از اسامی سخت و نامفهوم خارجی، معادل فارسی آنها انتخاب شود. در صورت نیاز واژه سازی انجام گیرد. به جز در مواردی که کلمات مورد نظر، در کتاب‌ها، انیمیشن‌ها و سایر محصولات داخلی، آشنایی کامل صورت گرفته باشد مثل بتمن.

مطالب مرتبط:

۹ نکته مهم برای انتشار پایان‌نامه در قالب کتاب

جمع‌بندی مطالب

ترجمه کتاب کودک کاملا متفاوت با ترجمه کتاب‌های رده بزرگسالان است چون درک و فهم این رده سنی و هدف آنها از خواندن یک کتاب کاملا متفاوت است و اساسا در دنیای دیگری هستند. به همین دلیل الزاما مترجمی که در رده بزرگسالان بسیار حرفه‌ای و حتی شناخته شده باشد، در رده کودکان و نوجوانان موفق نخواهد شد مگر اینکه نسبت به تکنیک‌ها و اصول مهم و برخی نکات بسیار حیاتی از قبل اطلاعات لازم را کسب کرده باشد.

در این مطلب تلاش کردیم با ارائه این موارد، به مترجمین عزیز در ارائه متنی کاملا روان و قابل فهم و با کیفیت بالا کمک کنیم تا با دید کاملا متفاوتی نسبت به این موضوع نگاه کنند.

سایت ترجمه ترجمیک، بهترین انتخاب برای ترجمه کتاب کودک و نوجوان

در سطور پیشین به اهمیت ترجمه کتاب کودک و نوجوان پرداختیم. همان‌گونه که دانستیم، ترجمه کتاب کودک و نوجوان کاری نیست که از عهده هر فردی بر بیاید. بنابراین این امر صرفا باید توسط مترجمان متخصصی که به هر دو زبان مسلط هستند و در این زمینه قبلا فعالیت کرده‌اند، انجام شود.

سایت ترجمه ترجمیک با سال‌ها تجربه در زمینه ارائه خدمات زبانی انواع خدمات ترجمه کتاب همانند ترجمه کتاب کودک و نوجوان را ارائه می‌دهد. با توجه به همکاری این موسسه با بیش از ۲۰هزار مترجم متخصص و حرفه‌ای در این زمینه، نیازی نیست که بابت تخصصی انجام شدن کارها کوچک‌ترین نگرانی داشته باشید. هم‌چنین این موسسه کوشیده است که خدمات ترجمه کتاب را در سریع‌ترین زمان و با مناسب‌ترین هزینه و بالاترین کیفیت ارائه دهید.

اگر به خدمات ترجمه کتاب در زمینه‌های مختلف نیاز دارید، تنها با چند کلیک می‌توانید از هزینه و زمان ترجمه کتاب خود مطلع شوید. برای مشاهده هزینه ترجمه کتاب در پلن‌ها و سرعت‌های مختلف کلیک کنید.