آشنایی با اولین مترجمان زن ایران و جهان | به مناسبت روز زن

ولات حضرت فاطمه (س) و روز زن به تمامی زنان ایران مبارک باد.

نقش زنان در تمامی عرصه‌ها و زمینه‌های جامعه نقشی انکارنشدنی‌ست. یکی از همین زمینه‌ها ترجمه است. به مناسبت روز زن نگاهی داشتیم به اولین مترجمان زنی که در تاریخ ایران و جهان ماندگار شدند.

خانم تاج ماه آفاق الدوله

متعلق به دوره قاجار

ترجمه‌ها:

• «نمایشنامه نادر شاه» اثر نریمان نریمانف از ترکی به فارسی (۱۳۲۴ هجری قمری)
• «کتاب صحّت مظفّری»

او خود را در ابتدای کتاب نادر شاه بسیار جالب معرفی می کند:

«کمینه تاج‌ماه آفاق الدوله همشیره آقا اسماعیل آجودانباشی و عیال فتح الله ارفع السلطنه طالشی»

دیوان اشعار مجموعه تاج ماه به شماره ۳۵۵۲ در کتابخانه مرکزی دانشگاه تهران نگهداری می شود.

خانم عظمی عدل

در سال ۱۲۹۸ چشم به جهان می‌گشاید. اولین ترجمه‌اش را به دور از چشم دیگران و در ۱۰ سالگی انجام می‌دهد. هر چند که با مرگ زودهنگام پدر شانس انتشارش از دست می‌رود. چند سالی می‌گذرد تا شانزده-هفده سالگی‌اش، وقتی ترجمه‌اش از «جامه‌پشمین» نوشته «آنری بوردو» در سال ۱۳۱۶ روانه کتابفروشی‌ها می‌شود و نام عظمی عدل را به‌عنوان اولین مترجم زن کشورمان ثبت می‌کند. عدل علاوه بر زبان فرانسه به انگلیسی هم تسلط دارد.

ترجمه‌ها:

• «مارکی دو ویلمر» نوشته ژرژ ساند
• «قصه‌های دوشنبه» نوشته آلفونس دوده
• «سرخ و سیاه» نوشته استاندال
• «عشق سوان» نوشته مارسل پروست

خانم دکتر بنفشه کینوش (نخستین مترجم همزمان زن در ایران)

خانم دکتر بنفشه کینوش در سال ۱۳۴۷ در ایران به دنیا آمد و به صورت خودآموز با گوش دادن به رادیوی بی بی سی ترجمه همزمان را فرا گرفت.

دکتر کینوش مترجم همزمان ۴ رئیس‌جمهور ایران بوده است. روزنامه گاردین نیز سرمقاله‌ای، تحت عنوان «ناگفته‌های مترجم چهار رئیس‌جمهور ایران» منتشر کرده است که در آن دکتر کینوش در مورد خاطراتش در زمان ترجمه همزمان برای روسای جمهور ایران سخن گفته است.

خانم دکتر کینوش در مصاحبه ای عنوان کردند :

شغل من به عنوان «مترجم همزمان» و «مترجم شفاهی» در جلسات سیاستمداران و روسای جمهور کشورها، این است که نامریی باشم و مخاطبین باید تصور کنند که خودشان بدون واسطه به سخنران مراسم گوش می‌دهند. تاریخ در برابر چشمان ما مترجمین همزمان رقم می‌خورد.

اختلاف بزرگی بین ترجمه زبان‌های فارسی و انگلیسی وجود دارد. من فردی احساساتی هستم و باید بتوانم احساسات را هم به طرف مقابلم منتقل کنم.

جوزپا بارباپیکولا (۱۷۴۰ – ۱۷۰۲)

معروف‌ترین اثر جوزپا بارباپیکولا ترجمه کتاب فلسفی «اصول فلسفه» رنه دکارت از لاتین به ایتالیایی است که در سال ۱۷۲۲ انجام شده است. بارباپیکولا هدف و انگیزه‌اش از ترجمه این کتاب را دسترس‌پذیرتر کردن فلسفه و علم برای زنان عنوان کرده است.

بارباپیکولا یکی از اشخاص تأثیرگذار در حوزه آموزش زنان به شمار می‌رود و نقشی اساسی در افزایش دسترس‌پذیری اطلاعات برای زنان داشته است.

مارگارت تایلر (۱۵۹۰ – ۱۵۴۰)

مارگارت تایلر اولین زن انگلیسی است که یک اثر ادبی عاشقانه را از اسپانیایی به انگلیسی ترجمه کرده است. تایلر در انگلستان قرن شانزدهم زندگی می‌کرد، جایی که زنان مترجم فقط مجاز به ترجمه متون مذهبی بودند. تایلر به این بی‌عدالتی و نابرابری معترض بود و سخنانش نقشی مهم در مبارزه برای رسیدن به برابری جنسیتی در حوزه ترجمه داشتند.