ویرایش کتاب و هر آنچه باید درباره آن بدانید

حتما شما هم روزهای مدرسه را به‌خوبی به خاطر دارید. همیشه معلم‌ها تاکید می‌کردند که قبل از تحویل برگه امتحانی، یک بار دیگر جواب‌ها را بازخوانی کنیم.

جالب است بدانید که همین توصیه به‌ظاهر ساده، یعنی ویرایش نهایی، یکی از مهم‌ترین مراحل چاپ کتاب است. ویرایش کتاب، تا حد زیادی محبوبیت و فروش آن را تحت تاثیر قرار می‌دهد. به عبارت دیگر، حتی کتاب‌های فاخر و ارزشمند نیز اگر به‌درستی ویراستاری نشوند، موفقیت چندانی کسب نخواهند کرد.

در این مقاله، با این مرحله حساس و حیاتی چاپ کتاب و انواع مختلف آن آشنا خواهیم شد. با ما همراه باشید!

مطالب مرتبط:

ویرایش کتاب چیست؟

به طور کلی، ویرایش کتاب به معنای آماده‌سازی و مناسب‌سازی آن برای چاپ و انتشار است. حال این آماده‌سازی، می‌تواند جنبه‌های علمی و هنری مختلفی داشته باشد.

از این‌رو، ویرایش کتاب را می‌توان در زیرشاخه‌های متنوعی تقسیم‌بندی کرد.

انواع ویرایش کتاب

بنابر درخواست نویسنده، ویراستاران یک کتاب را از زوایای مختلفی مورد بازنگری قرار می‌دهند.

ویرایش رسمی کتاب

شاید در نگاه اول واژه رسمی، باعث سوءتفاهم شود. ممکن است این‌طور فکر کنید که ویرایش رسمی، لحن کتاب شما را جدی و خشک می‌کند. ولی این نوع ویرایش، در واقع به ویرایش رسم‌الخط کتاب می‌پردازد.

غلط‌های املایی، استفاده نادرست از علائم نگارشی، یک‌دست نبودن ظاهری متن و هماهنگ نبودن لحن و املای متن، همگی از مواردی هستند که خواننده را خسته می‌کنند.

به عنوان مثال زیرنویس اشکال و جداول در کتاب‌های علمی خیلی مهم هستند. حتی ممکن است از متن هم بیشتر مورد توجه قرار گیرند. بنابراین هرگونه اشتباه در فونت، اندازه یا استفاده از علائم نگارشی در آن‌ها می‌تواند خواننده را سردرگم کند.

ویراستار رسمی با تغییر چنین مواردی، خواندن کتاب را برای خواننده راحت‌تر و لذت‌بخش‌تر می‌کند.

ویرایش ادبی کتاب

ویرایش ادبی، ممکن است باعث نگرانی نویسندگان شود. چراکه برخی از آن‌ها فکر می‌کنند در خلال ویرایش ادبی، داستان و نحوه بیان آن دستخوش تغییر می‌شود. این در حالی است که، ویراستار ادبی به هیچ وجه اجازه چنین کاری را ندارد.

ویرایش ادبی، همان‌طورکه از اسمش پیداست، دستور ادبیات فارسی را مورد توجه قرار می‌دهد. طی این ویرایش، جملاتی که از نظر دستور زبان فارسی ایراد دارند، شناسایی و اصلاح می‌شوند.

ویرایش محتوایی کتاب

این نوع از ویرایش هم ممکن است کمی ایهام داشته باشد و باعث سوءتفاهم شود. ولی آیا ویراستار مجاز است محتوای متن را تغییر دهد؟ خیر!

در واقع این مطالب علمی و تخصصی هستند که حین ویرایش محتوایی کتاب، مورد توجه قرار می‌گیرند. ممکن است مطالب علمی کتاب به‌خوبی بیان نشده باشند یا به‌ کل نادرست باشند! این وظیفه ویراستار است که چنین مواردی را شناسایی و ویرایش کند.

تسلط ویراستار به دانش تخصصی، نکته حائز اهمیتی است که در این نوع از ویرایش باید مورد توجه قرار گیرد. ویراستاری تخصصی کتاب و مقالات علمی، یکی از خدمات ترجمیک است که توسط افراد متخصص انجام می‌شود. ویراستاران ترجمیک ضمن آشنایی با زبان انگلیسی و تحصیل در رشته‌های تخصصی، می‌توانند محتوای علمی کتاب‌ها را به‌خوبی ویرایش کنند.

برای ثبت سفارش در این زمینه، می‌توانید به صفحه ویرایش کتاب مراجعه کنید.

حال ممکن است کتابی از زبان دیگری به فارسی ترجمه باشد. در چنین مواردی ویراستار باید حین ویرایش محتوا، متن مبدا و مقصد را نیز با هم مقایسه کند. بنابراین، علاوه‌بر دانش تخصص، آشنایی با زبان‌های خارجی نیز می‌تواند از دیگر ابزارهای ویرایش محتوایی کتاب باشد.

مواردی که در این بخش معرفی کردیم، از اصلی‌ترین انواع ویرایش کتاب هستند. هر کتابی پس از نگارش و قبل از انتشار باید از فیلتر این ویرایش‌ها عبور کند.

با این حال، در برخی موارد ممکن است کتابی تحت ویرایش‌های دیگری نیز قرار بگیرد. متداول‌ترین این نوع ویرایش‌ها را در ادامه بررسی می‌کنیم.

ویرایش ارزان (Cheap Edition)

این ویرایش، پس از این که کتابی به نهایت فروش خود رسید، انجام می‌شود. البته نوع ویراستاری، در خارج از کشور رواج بیشتری دارد.

وقتی نویسنده‌ای به میزان سود دلخواهش رسید، می‌تواند نسخه ارزان‌تری از کتاب را وارد بازار کند. علاوه بر این، نویسنده می‌تواند امتیاز چاپ اثرش را به ناشر دیگری با قیمت کمتر بفروشد.

کتاب‌هایی که به این مرحله می‌رسند، با کاغذ ارزان‌تری منتشر می‌شوند. همچنین ممکن است فونت کتاب ریزتر شود تا در هر صفحه تعداد کلمه بیشتری جا شود و قیمت نهایی پایین بیاید.

ویرایش کتابخانه‌ای

نسخه‌های کتابخانه‌ای از نظر محتوایی، هیچ تفاوتی با نسخه‌های فروشگاهی ندارند. تنها تفاوت آن‌ها در استحکام و مقاومت‌شان است. در واقع کتاب‌هایی که در کتابخانه قرار می‌گیرند بیشتر در معرض پارگی و آسیب قرار دارند. بنابراین باید جلد، چسب و صفحات باکیفیت‌تری داشته باشند.

ویرایش الکترونیکی

اخیرا بسیاری از نویسندگان از این نوع ویرایش کتاب استقبال خوبی کرده‌اند. ویرایش الکترونیکی کتاب، می‌تواند به اهداف مختلفی انجام شود. مهم‌ترین آن‌ها عبارت‌اند از:

• امکان دسترسی آنلاین خوانندگان به محتوای کامل کتاب چاپ‌شده.
• انتشار کتاب فقط به صورت آنلاین: با بالا رفتن قیمت کتاب، بسیاری از افراد ترجیح می‌دهند، پی‌دی‌اف کتاب‌ها را تهیه کنند. بنابراین انتشار الکترونیکی کتاب‌، هم برای نویسنده و هم برای مخاطب مقرون‌به‌صرفه‌تر خواهد بود.
• ارائه محتوای تکمیلی آنلاین برای مخاطبانی که نسخه کاغذی را خریداری کرده‌اند.
• انتشار کتاب در برنامه‌های کتاب‌خوان مثل فیدیبو

پیش از ویرایش کتاب این نکات را در نظر داشته باشید

احتمالا حالا که با وظایف اصلی ویراستار آشنا شده‌اید، علاقه بیشتری به ویرایش کتاب پیدا کرده باشید. با این‌وجود، برای این که کارتان را به بهترین شکل انجام دهید، حتما نکات زیر را مد نظر قرار دهید.

کتاب را به صورت روزنامه‌وار مطالعه کنید.

حتما شما هم کارهایی را که دوست دارید، بهتر انجام می‌دهید. بنابراین بهتر است پیش از شروع ویراستاری، یک بار کتاب را مطالعه کرده و با آن ارتباط برقرار کنید. با این کار، ویرایش کتاب کاری سرگرم‌کننده و شبیه به خواندن کتاب موردعلاقه‌تان خواهد بود.

خودتان را خسته نکنید.

شاید کتابی که ویراستاری آن را بر عهده گرفته‌اید، هزاران صفحه باشد. قطعا ویرایش چنین کتاب‌هایی فرایندی زمان‌بر و طولانی دارد و باید طبق برنامه‌ریزی انجام شود.

بنابراین برای ویرایش کتاب برنامه‌ریزی کنید و خیلی خودتان را خسته نکنید. فراموش نکنید که توجه به این نکته، در کیفیت نهایی کار نیز بسیار تاثیرگذار است. چراکه وقتی خسته باشید، دقت کمتری خواهید داشت و برخی ایرادات را نمی‌بینید.

با نویسنده یا مترجم کتاب در ارتباط باشید.

هماهنگی ویراستار با نویسنده یا مترجم، معجزه می‌کند. در واقع ویراستار بهتر است پیش از آن‌که چیزی را اصلاح کند، نظر نویسنده یا مترجم کتاب را بپرسد. بدین ترتیب، فرایند ویرایش کتاب، بدون کوچک‌ترین تغییری در مقصود نویسنده انجام خواهد شد.

برای افزایش سرعت کار، می‌توانید نتیجه ویراستاری را به صورت بخش به بخش برای نویسنده بفرستید.

خواننده متن را مورد توجه قرار دهید.

فراموش نکنید که مهم‌ترین وظیفه ویراستار، آماده گرفتن اثری بی‌نقص برای خواننده است. بنابراین هنگام ویرایش کتاب، از دید مخاطب به متن نگاه کنید و تمامی ابهامات آن را رفع کنید.

کلام آخر

ویرایش نهایی کتاب، یکی از عوامل موثر در موفقیت و فروش آن است. حتما شما هم کتاب‌های زیادی سراغ دارید که برخی نسخه‌های ویرایش‌شده آن‌ها مورد استقبال بیشتری قرار گرفته است. از این گذشته، ویرایش کتاب، می‌تواند راهی برای کسب درآمد نیز باشد. امیدواریم با استفاده از نکاتی که در این مقاله ذکر شد، شما هم بتوانید یک ویراستار موفق شوید.

اگر شما ویراستار هستید، ترجمیک برای همکاری با شما مشتاق است. برای همکاری با ترجمیک به صفحه استخدام مترجم مراجعه کنید.

اگر نیاز به تولید محتوا برای کسب و کارتان دارید، ترجمیک بهترین گزینه است. برای ثبت سفارش به صفحه تولید محتوا مراجعه کنید.