یکی از مراحل ترسناک و تا حدودی مبهم برای محققان تازه‌کار، فرایند داوری مقالات (peer review) است. بسیاری از افرادی که برای اولین بار مقاله خود را برای چاپ به مجله‌ای ارسال می‌کنند، اطلاعات چندانی درباره فرایند داوری ندارند. گذراندن فرآیند داوری مجلات، معمولا نویسندگان حتی افراد باتجربه را مضطرب و عصبی می‌کند.
داوری گاهی فرآیندی طولانی مدت است که مراحلی هم‌چون زمان انتظاری طولانی، درک مراحل مختلف فرآیند بررسی، رسیدگی به نظرات داوران، پاسخ به آن نظرات و بازنگری مقاله بر اساس نظرات را شامل می‌شود. تمامی این مراحل بعد از این رخ می‌دهد که شما تحقیقات خود را به اتمام و به نگارش و ترجمه مقاله خود پرداختید. بنابراین تاخیر در فرایند داوری، احتمالا شما را اذیت خواهد کرد.
از همین روی، در این مقاله به رایج‌ترین سوالاتی پرداختیم که برای افراد مختلف درباره داوری مقالات علمی مطرح می‌شوند. برای آشنایی با پاسخ ۱۲ سوال رایج درباره داوری مقالات علمی، در ادامه این مقاله همراه وبلاگ ترجمیک باشید.
مطالب مرتبط:
مقاله‌نویسی با ChatGPT؛ غیراخلاقی یا غیرقانونی؟
در این مطلب خواهید خواند:
آیا لازم است که اسامی داوران ترجیحی را برای مجله ارسال کنم؟
شما نیازی به ارائه نام داوران ندارید. با این حال، ممکن است که ویراستاران و سردبیران مجلات از شما بخواهند که داورانی را پیشنهاد دهید. اگر نام داوران ترجیحی را ذکر کنید، نباید جداگانه با این افراد تماس بگیرید. در صورتی که آنها این داوران را مناسب بدانند، برای آنها دعوت‌نامه ارسال می‌کنند.
اگر داوران، انجام تحقیقات بیشتری را پیشنهاد کنند که تکمیل آن یک سال طول می‌کشد، چه باید کرد؟
در حالی که قابل درک است که نمی‌خواهید، یک سال بیشتر برای انتشار مقاله خود صبر کنید، باید یک نکته را هم در نظر داشته باشید. آن نکته این است که آیا تحقیقات اضافی به یافته‌های شما ارزش بیشتری می‌بخشد یا خیر. شاید انجام این تحقیقات، تاثیر به‌سزایی در رزومه علمی و حرفه‌ای شما داشته باشد.
همچنین در این حالت، سه گزینه دیگر هم خواهید داشت. در گزینه اول، تمرکز و جهت پژوهش خود را کمی تغییر دهید تا تحقیقات اضافی مورد نیاز نباشد. در حالت بعدی، اگر تحقیقات اضافی، ارتباط چندان زیادی با مقاله فعلی شما ندارد، برای سردبیر یا ویراستار توضیح دهید که تحقیقات اضافی می‌تواند بخشی از مقاله دیگری باشد. اگر این کار جواب نداد و متقاعد شده‌اید که تحقیق اضافی هم نیاز ندارید، مقاله خود را به مجله دیگری ارسال کنید.
چرا ویراستار یا سردبیر فقط نظرات یک داور را برای من ارسال کرده است؟
اگرچه مجلات معمولاً هر مقاله را برای حداقل دو داور ارسال می‌کنند اما گاهی اوقات ممکن است که مقاله شما تنها توسط یک داور بررسی شده باشد. گاهی اوقات هم ویراستار و سردبیر نمی‌توانند داوری پیدا کنند، در این صورت خودشان ارزیابی دقیقی از مقاله شما را انجام می‌دهند تا کمبود نبود داور دیگر را جبران کنند.
مطالب مرتبط:
جایگاه نویسنده در مقالات علمی چگونه تعیین می‌شود؟
میزان پذیرش و چاپ مقالات پس از اعمال اصلاحیه‌های ارسالی، چه‌قدر است؟
میزان پذیرش مقاله اصلاح‌شده در مجلات و رشته‌های مختلف، متفاوت است و نمی‌توان سرنوشت یک مقاله را بر اساس میزان پذیرش پیش‌بینی کرد. اگر به نگرانی‌ها و اصلاحیه‌های داوران به صورت کامل رسیدگی کنید، مقاله شما شانس قبولی و چاپ دارد.
چگونه می‌توانم با نظرات متناقض سردبیر و داور برخورد کنم؟
داشتن نظرات متضاد بین داور و سردبیر غیرعادی نیست. در چنین مواردی، باید در مورد اینکه آیا با نظر داور موافق هستید یا با نظر سردبیر، تصمیم بگیرید. بر اساس تصمیم خود، باید نقطه به نقطه به هر کدام از نظرات پاسخ دهید. علاوه بر این، در نامه‌ای به سردبیر توضیح دهید که باید بین برخی از نظرات یکی را انتخاب کنید، زیرا آنها متناقض بودند اما دلایلی برای انتخاب خود ارائه کرده‌اید.
چگونه می‌توان مقاله‌ای را که توسط ۴ مجله رد شده است، بهبود بخشید؟
از آنجایی که همه مجلات مقاله شما را رد کرده‌اند، احتمالا یا شما در نوع مجلاتی که انتخاب می‌کنید، اشتباه می‌کنید یا مقاله شما نیاز به بهبود اساسی دارد تا استانداردهای این مجلات را برآورده کند. بنابراین سعی کنید که با کمک گرفتن از فردی حرفه‌ای، اشکالات مقاله خود را پیدا و آنها را رفع کنید.
آیا می‌توانم همزمان مقاله‌ام را برای چند مجله ارسال کنم تا شانس چاپ آن را افزایش دهم؟
مسلما خیر. ارسال چندگانه به معنای ارسال دست‌نوشته شما به بیش از یک مجله در یک زمان برای افزایش شانس انتشار آن است. شما از نظر قانونی مجاز به واگذاری حق نسخه‌برداری اثر خود به بیش از یک ناشر نیستید. همچنین، اگر این اتفاق بیفتد و دو یا چند نشریه، متوجه این موضوع شوند، احتمالا تمامی موافقت‌های انتشار مقاله خود را از دست خواهید داد.
مطالب مرتبط:
چرا نباید یک مقاله را برای چندین مجله ارسال کنیم؟
اگر سردبیر نتواند داورانی برای مقاله من پیدا کند، باید مقاله خود را پس بگیرم؟
اگر سردبیر به وضوح بیان کرده است که قادر به یافتن داوران نیست، بهتر است که مقاله خود را پس بگیرید و به مجله دیگری ارسال کنید. برای پس گرفتن مقاله خود، باید یک ایمیل به سردبیر بنویسید. در این ایمیل، باید او را از تصمیم خود برای انصراف مطلع کنید و درخواست تأیید انصراف کنید.
آیا داوری سریع، نشان‌دهنده رد شدن مقاله است؟
معمولا هیچ ارتباط روشنی بین زمان صرف‌شده برای بررسی یک مقاله و نتیجه آن وجود ندارد. به طور متوسط، بررسی یک مقاله، بین ۱ تا ۳ ماه طول می‌کشد. برای اطلاع از میانگین زمان بررسی باید وب‌سایت مجله را بررسی کنید. اگر مجله دارای گزینه انتشار سریع باشد، احتمالا طبیعی است که داوری در زمان سریع‌تری انجام شود.
چرا مقاله اصلاح‌شده من برای دور دوم داوری ارسال نمی‌شود؟
شاید سردبیر یا یکی از اعضای هیئت تحریریه در این موضوع تخصص داشته باشد و بنابراین تصمیم گرفته‌اند که به جای بررسی خارجی، به بررسی داخلی بپردازند. اگر سردبیر نیازی به ارسال مجدد آن برای داوری نداشته باشد یا اگر احساس کند برای تصمیم‌گیری نهایی، به نظرات داوری نیازی ندارد، شاید مقاله برای داوری ثانویه ارسال نشود.
دلایل عمده تاخیر در روند داوری چیست؟ نویسندگان برای جلوگیری از این تاخیر چه کاری باید انجام دهند؟
طبق نتایج یک مطالعه، معمولا به علت یکی از دلایل زیر، در فرایند داوری تاخیر رخ می‌دهد:
- مشکل در یافتن داوران مناسب برای مقاله موردنظر.
- ارسال مقاله با فرمت نامناسب و ناقص که از دستورالعمل‌های فنی و اخلاقی مجله پیروی نمی‌کند.
به منظور جلوگیری از تأخیر در فرآیند داوری، نویسندگان می‌توانند اسامی داوران ترجیحی را در زمان ارسال مقاله پیشنهاد دهند (البته در صورتی که مجله شما از اعتبار بالایی برخوردار باشد یا اینکه هم‌پوشانی زیادی با موضوع مقاله شما داشته باشد، چنین کاری نیاز نیست.)
نویسندگان همچنین باید اطمینان حاصل کنند که در مقاله ارسالی آنها، تمام دستورالعمل‌های مجله رعایت شده است. در صورت نیاز، قبل از ارسال، مقاله خود را به یک متخصص برای اموری مانند ویرایش تخصصی و ویرایش نیتیو بسپارید.
داور می‌گوید که نتایج مطالعه از قبل مشخص شده است، چگونه به آن پاسخ دهیم؟
داور احتمالاً به این نکته اشاره می‌کند که یافته‌ها جدید نیستند و مطالعات مشابهی انجام شده است. در این مواقع باید توضیح دهید که چگونه یافته‌های شما به بهبود اطلاعات فعلی در زمینه موردنظر کمک می‌کند.
سخن پایانی
در این مقاله وبلاگ ترجمیک، به بررسی مهم‌ترین سوالاتی که برای افراد در زمینه داوری همتای مقالات (peer review) مطرح می‌شود، پرداختیم. در فرایند داوری، ابتدا مقاله شما توسط سردبیر یا ویراستاران مجله برای بررسی رعایت مواردی چون ارتباط موضوع مقاله با زمینه‌های کاری مجله، رعایت اصول نگارشی و ویرایشی و سایر موارد کلی مورد بررسی قرار می‌گیرد.
سپس هنگامی که این مراحل را با موفقیت رد کند، برای داوران تخصصی ارسال می‌شود تا از لحاظ موضوعات تخصصی، مورد بررسی قرار گیرد. در صورت تایید داوران، مقاله شما برای انتشار ارسال می‌شود. در غیر این صورت، مقاله شما یا به اصلاح نیاز دارد یا اینکه کلا رد شده است. کلیه این نتایج از طریق ایمیل به شما اطلاع داده می‌شود. در صورتی که اصول مقاله‌نویسی را رعایت کرده باشید، نیازی به نگرانی بابت فرایند داوری ندارید.
اگر به خدماتی هم‌چون ترجمه مقاله، ترجمه کتاب، ویرایش تخصصی، ویرایش نیتیو، پارافریز تخصصی و … نیاز دارید، به سایت ترجمه ترجمیک اعتماد کنید.
4 دیدگاه در «پاسخ به ۱۲ سوال متداول درباره فرایند داوری مقالات علمی»