زندگینامه (بیوگرافی) با خودزندگینامه (اتوبیوگرافی) چه تفاوتی دارد؟ اگر سری به قفسه‌های کتاب‌فروشی‌ها یا کتاب‌خانه‌ها بزنید، حتما با قفسه‌هایی مواجه خواهید شد که تنها به زندگی‌نامه‌ها و خودزندگی‌نامه‌ها اختصاص داده شده‌اند. در واقع زندگی‌نامه‌نویسی چه برای تالیف و چه برای ترجمه کتاب، گزینه‌ای محبوب به شمار می‌آید.
با این حال زندگینامه با خودزندگینامه با خاطره‌نویسی متفاوت است. هر کدام از این سبک‌ها کاربردها و ویژگیهای خاص خود را دارند. بسیاری از مواقع این سه دسته به جای هم به کار می‌روند. ولی اگر به مطالعه، نگارش و ترجمه کتاب علاقه‌مند هستید، بهتر است که با تفاوتهای این سبک‌ها آشنا باشید.
برای آشنایی با ماهیت کتاب‌های زندگینامه و خودزندگینامه و تفاوتهای این دو، در ادامه این مقاله وبلاگ ترجمیک همراه ما باشید.
مطالب مرتبط:
چگونه زندگینامه خود را چاپ کنیم؟
در این مطلب خواهید خواند:
تفاوت انواع سبک‌های زندگی‌نامه‌نویسی چیست؟
انواع سبک‌های رایج که برای نگارش شرح زندگی افراد استفاده می‌شوند عبارتند از خودزندگی‌نامه‌نویسی (حسب حال یا اتوبیوگرافی)، زندگی‌نامه‌نویسی (بیوگرافی) و خاطره‌نویسی. اگرچه در نگاه اول شبیه به هم به نظر می‌رسند اما هر ژانر ویژگیهای منحصر به فرد خود را دارد.
برای مثال، یک خودزندگینامه (حسب حال یا اتوبیوگرافی)، شرح زندگی یک شخص است که با قلم و زبان خود فرد به رشته تحریر در می‌آید. در مقابل، زندگینامه (بیوگرافی) روایتی از حوادث و زندگی یک فرد است که توسط نویسنده‌ای دیگر نوشته شده است. خاطره‌نویسی نیز معمولا بر یک دوره یا تجربه خاص در زندگی یک فرد متمرکز است.
زندگینامه یا بیوگرافی چیست؟
زندگینامه اثری غیرداستانی است که شرحی عینی از زندگی یک فرد را ارائه می‌دهد. تفاوت اصلی بین زندگینامه با خودزندگینامه در نویسنده آنها است. در زندگینامه (بیوگرافی) نویسنده‌ای دیگر شرح زندگی زندگی، حوادث، دستاوردها و … زندگی یک فرد مهم یا مشهور را به رشته تحریر در می‌آورد.
زندگینامه اطلاعاتی در مورد محل تولد، تحصیلات، کار، روابط فرد و جزئیات رویدادهای کلیدی است که زندگی سوژه را شکل داده است، شامل می‌شود. زندگی‌نامه‌نویسان از منابع تحقیقاتی مختلف از جمله مصاحبه‌ها، نامه‌ها، خاطرات روزانه، عکس‌ها، مقالات، کتاب‌های مرجع و روزنامه‌ها برای کسب اطلاعات استفاده می‌کنند.
در حالی که زندگینامه معمولا به صورت مکتوب و در قالب کتاب است، با این‌حال گاهی در قالب‌های دیگری مانند مستند یا پادکست هم تهیه می‌شود.
اگر سوژه اصلی زندگینامه، زنده نباشد، داستان‌سرایی نیاز به تحقیقات گسترده‌ای دارد. معمولا برای جمع‌آوری اطلاعات با کارشناسان تاریخی، افرادی که شخص را می‌شناختند (برای مثال دوستان و خانواده) یا خواندن گزارش‌های قدیمی پیرامون سوژه، اطلاعات تهیه می‌شود.
لزوما زندگینامه بر زندگی یک فرد متمرکز نیست و گاهی زندگی گروه‌هایی از افراد را در برمی‌گیرد. برای مثال، یک زندگینامه می‌تواند گزارشی تاریخی از زندگی گروهی از مردم که صدها سال پیش زیسته‌اند، باشد.
مطالب مرتبط:
۹ نکته مهم برای انتشار پایان‌نامه در قالب کتاب
معمولا زندگی‌نامه‌ها بر پایه حقیقت هستند با این حال نوعی از زندگی‌نامه‌نویسی نیز وجود دارد که این اصل را نقض می‌کند. زندگی‌نامه‌های غیرواقعی، برخی از روایت‌های تاریخی واقعی را با رویدادهای خیالی ترکیب می‌کنند تا به بهبود سیر داستان و جلب توجه مخاطب کمک کنند. بسیاری از رمان‌های تاریخی که به زندگینامه شبیه هستند، از همین دست هستند.
نمونه‌هایی از زندگی‌نامه‌های معروف (ترجمه یا تالیفی)
زندگینامه یکی از ژانرهای محبوب را در تالیف و ترجمه کتاب تشکیل می‌دهند. نمونه‌هایی از زندگی‌نامه‌های شناخته‌شده عبارتند از:
- کتاب استیو جابز به قلم والتر آیزاکسون
- کتاب شور زندگی به قلم ایروینگ استون
- کتاب انیشتین: زندگی و زمان به قلم رونالد ویلیام کلارک
- کتاب استاد عشق به قلم ایرج حسابی
- کتاب من ادواردو نیستم به قلم جمعی از نویسندگان
- و …
خودزندگینامه (اتوبیوگرافی) یا حسب حال چیست؟
خودزندگینامه با نام‌های حسب حال یا اتوبیوگرافی هم شناخته می‌شود. در این حالت زندگینامه فرد توسط خود به او رشته تحریر درآمده است. معمولا از اول شخص برای روایت این نوع زندگینامه استفاده می‌شود.
هدف از خود زندگینامه به تصویر کشیدن تجربیات زندگی و دستاوردهای نویسنده است. بنابراین، بیشتر زندگی‌نامه‌ها معمولاً در اواخر زندگی یا میان‌سالی سوژه نوشته می‌شوند. خودزندگینامه معمولا از دوران کودکی آغاز می‌شود و رویدادهای کلیدی در طول زندگی نویسنده را به ترتیب زمانی شرح می‌دهد.
در موارد نادر، یک خودزندگینامه از بازنویسی دفتر خاطرات فرد ایجاد می‌شود. وقتی از یادداشت‌های روزانه استفاده می‌شود، نویسنده باید آنها را به گونه‌ای سازماندهی کند که داستانی منسجم بر اساس سیر زمانی منظم ایجاد شود.
مطالب مرتبط:
ارائه چند ترجمه از یک اثر در بازار کتاب، درست یا غلط؟
یکی از تفاوتهای اصلی بین زندگینامه و خودزندگینامه این است که خودزندگی‌نامه‌ها بیشتر ذهنی هستند و بیشتر با عقاید و تفکر فرد آشنا می‌شوید. البته یکی از ویژگیهای کتاب‌های خودزندگینامه، این است که اطلاعات موجود در آنها، ممکن است دارای جهت‌گیری در بیان حقایق و تاریخ باشد.
نمونه‌هایی از کتاب‌های خودزندگینامه مشهور
در ادامه به معرفی چندی از کتاب‌های خودزندگینامه مشهور می‌پردازیم.
کفش‌باز به قلم فیل نایت (البته این کتاب بیشتر بر زندگی کاری نویسنده و تاسیس شرکت نایک تمرکز دارد تا زندگی شخصی او)
کتاب شرح زندگانی من به قلم عبدالله مستوفی
کتاب سه روز برای دیدن به قلم هلن کلر
کتاب منم ملاله به قلم ملاله یوسف‌زی
کتاب پیاده‌روی طولانی تا آزادی به قلم نلسون ماندلا
کتاب ابن مشغله به قلم نادر ابراهیمی
و …
خاطره‌نویسی چیست؟
خاطره‌نویسی (Memoir) همانند خودزندگینامه، خاطرات داستان زندگی یک فرد است که توسط آن شخص نوشته شده است. تفاوت بین خاطرات و خودزندگینامه این است که خاطرات به جای ارائه صرف حقایق زندگی فرد، بر تاملات فرد و برقراری ارتباط عاطفی با مخاطب متمرکز است.
در این حالت نویسنده از دانش شخصی خود برای بیان داستانی صمیمی و احساسی در مورد اتفاقات خصوصی یا عمومی زندگی خود استفاده می‌کند. گاهی نویسنده خود سوژه اصلی داستان است و گاهی دیگر یکی از اعضای خانواده یا دوستانی که فرد را از نزدیک می‌شناختند.
خاطرات انواع مختلفی دارد که همه آنها روایتی احساسی از زندگی فرد مورد نظر هستند. خاطرات معمولا داستان شخصی را روایت می‌کنند که مبارزات بزرگی را پشت سر گذاشته یا به شیوه‌ای منحصر به فرد با چالش‌هایی (مانند بیماری یا تبعید) روبرو شده است.
سخن پایانی
خودزندگینامه، زندگینامه و خاطره‌نویسی هر سه سبک‌هایی رایج برای بیان زندگی و خاطرات یک فرد مشهور و تاثیرگذار است. زندگی‌نامه‌ها معمولا توسط نویسنده‌ای دیگر نوشته می‌شوند ولی خودزندگینامه را خود فرد می‌نویسد. شما چه کتاب‌های زندگینامه و خودزندگی‌نامه‌ای مطالعه کرده‌اید که شما را تحت تاثیر قرار داده است؟
یکی از خدمات سایت ترجمه تخصصی ترجمیک، ترجمه کتاب به ۱۵ زبان است. اگر به خدمات ترجمه تخصصی و ترجمه کتاب نیاز دارید، تنها با چند کلیک سفارش خود را به سایت ترجمه تخصصی ترجمیک بسپارید.
