مقدمه: مطلب زیر، نوشته خانم نرگس رسولی از مترجمان محترم و متخصص فعال در ترجمیک است. از شما مخاطبان محترم می‌خواهیم ضمن مطالعه و ارائه بازخورد در خصوص سفارش جاری، در صورتی که مطالب مشابهی در زمینه آموزش ترجمه و به طور کلی مسائل مرتبط با ترجمه و مترجمان در نظر دارید، برای ما از طریق تیکت ارسال نمایید تا به نام شما منتشر شود.
به اعتقاد دکتر وثوقی (۱۳۷۵)، امروزه ثابت شده که نقصان واژگانی، بزرگترین عامل باز‌دارنده در کار بهره‌ور‌ی و مطالعه‌ی متون اصیل زبان خارجی است. و به قول ویلکینز (۱۹۷۴)، زبان خارجی یک موضوع تدریس‌کردنی نیست؛ بلکه یک مهارت یاد‌گرفتنی است.
فرآیند‌ها‌ی یادگیری عبارتند از: ۱٫ ذخیره‌ساز‌ی انبوهی اقلام جدید ۲٫ یادگیری سریال ۳٫ ذخیره‌ساز‌ی توده‌ای. ویتراک (۱۹۸۰) یادگیری را متشکل از سه مؤلفه می‌داند: (الف) توجه. (ب) درک مفهوم. (ج) کد‌گذار‌ی یا به رمز در آوردن.
برای حفظ‌کردن واژه‌ها لازم است که بتوان زمان یا عمر حافظه‌ی واژه‌ها را در حافظه‌ی دراز‌مدت طولانی کرد. واژگان در حافظه می‌مانند و فراموش نمی‌شوند و در زمانی مناسب، کارا‌یی خواهند داشت. ظرفیت حافظه‌ی انسان برای حفظ و نگهدار‌ی اطلاعات، نا‌محدود و لایتناهی است. (بهتر است هر واژه‌ی جدید‌ی را در دفتر‌چه‌ی مشخصی یاد‌داشت کنیم).
یاد‌یار‌ها یا عوامل متداعی یا میانجی‌گر‌ها‌ی متداعی، می‌توانند زمان یاد‌آور‌ی واژه‌ها را طولانی‌تر کنند. برخی از الگو‌ها‌ی یاد‌یار به شرح زیر می‌باشند: (الف) به هم پیوستن حروف اول، برای مثال: «مسنج» که حروف اول مس، سرب، نقره، و جیوه هستند. (ب) اشعار کودکانه در زبان فارسی یا انگلیسی برای آموزش و حفظ الفبا، اعداد و روز‌ها‌ی هفته. (ج) «طبقه‌بند‌ی منطقی» (وثوقی، ۱۳۷۵).
آشنا‌یی با پیشوند‌ها، پسوند‌ها و ریشه‌ها‌ی واژگان باعث تسلط معنا‌یی بر آنها می‌شود که این خود نوعی یاد‌یار از نوع طبقه‌بند‌ی منطقی می‌باشد. در اینجا با برخی از تکواژ‌ها‌ی پر‌بسامد آشنا می‌شویم که در کتاب واژه‌شناسی دکتر تجویدی (۱۳۸۶)، توضیح داده شده‌اند:
۱٫ arch/ پسوند‌ی است به معنی «رییس و حاکم» یا «حکومت» و «دولت»
ethnarch/ والی (در روم قدیم)، حاکم، استاندار
۲٫ archae, archaeo, archeo/ پیشوند‌ی است به معنی «ابتدا‌یی» و «قدیمی»
archaeology/ باستان‌شناسی
archaeolatry/ طرفدار‌ی از آثار قدیمی
۳٫ ante/ پیشوند‌ی است به معنی «بیش»، «قبل از» و «در جلو»
antecede/ برتر‌ی جستن، پیشرفتن، جلو‌تر آمدن
anteroom/ کفش کن، اتاق انتظار
۴٫ anti/پیشوند‌ی است به معنی «ضد»، «مخالف»، «در عوض»
antifebrile/ ضد تب
۵٫ dendro, dendr/ پیشوند‌ی است به معنی درخت و درختی
dendriform/ درختی، مانند درخت، دوستدار درخت، حیواناتی که از درخت تغذیه می‌کنند
۶٫ arbor/ درخت
arborous/ درختی
۵٫ algia, algy/ به‌صورت پسوند و پیشوند به کار می‌رود و به معنی «درد» است.
cephalalgy/ مربوط به سر درد، سر درد، دارو‌ی سر درد
nostalgia = nost + algia= return home + pain/ غم غربت
۶٫ antho/ کلمه‌ای است به معنا‌ی گُل
anthoid/ شبه گل، گلواره
anthologist = antho + log + ist = flower + collection + one who does/ متخصص در گلچین قطعات ادبی
۷٫ am, amor/ محبت، دوستی
amiable/ دوست‌داشتنی، مهربان، دلپذیر
amicable/ دوستانه، صلح‌طلبانه
۸٫ auct, aug/ افزایش، رشد، توسعه
auction/ حراج
augment/ افزودن
۹٫ fiss, fisso/ پیشوند‌ی است به معنی «شکافته و منقسم»
fission/ شکاف، شکافتن
۱۰٫ aur/ طلا
auriferous = auri + ferous = gold + producing/ to bear/ زر‌خیز، طلا‌دار
aurific/ طلا‌ساز
۱۱٫ dub/ doubt
dubious/ مشکوک، مردد، نا‌معلوم
dubitancy/ شک، نا‌مطمئن
۱۲٫ eu, ev/ پیشوند‌ی است به معنی «خوب، به خوبی، به آسانی»
euphory/ خوشی، رضا‌مند‌ی
euphony/ خوش‌آوا‌یی، خوش‌صدا‌یی
۱۳٫ dactylo/ پیشوند‌ی است به معنی «انگشت و پنجه»
dactyloscopy/ انگشت‌نگار‌ی
۱۴٫ brevi, brev/ پیشوند‌ی است به معنی «کم و کوتاه»
breviary/ کتاب تلخیص شده، مختصر، خلاصه
breviped/ مرغ پا‌کوتاه
در کتاب واژه‌شناسی انگلیسی، به پیشوند‌ها‌ی جدید‌ی نیز اشاره شده است که در متون علمی و غیر‌علمی به کار می‌روند:
re- رساننده‌ی مفهوم تکرار، ultra- در معنی «بیش از حد»، over- در معنی «بیش از حد»، extra- در معنی «بیرون از حیطه و منطقه»، extro- در معنی «به طرف بیرون»، pre- در معنی «پیش از»، proto در معنی «ابتدا‌یی، اصلی، نخست»، post- در معنی «بعد از»، trans- در معنی «به آن سو، در آن سو»، hyper- در معنی «بالا، بیش از حد»، super- در معنی «بالا‌ی»، sub- در معنی «زیر، پایین»، under- در معنی «زیر»، pro- در معنی «به‌طرف جلو»، per- در معنی «از میان، از وسط»، para- در معنی «در کنار»، ortho- در معنی «مستقیم، منظم، درست»، inter- در معنی «در میان»، intro- در معنی «به‌طرف داخل»، hetero- در معنی «دیگر، متفاوت»، homo- در معنی «هم، یکسان»، supra- در معنی «بالا‌ی، آن سو‌ی»، infra- در معنی «مادون، پایین»، anti- در معنی «ضد»، dis- در معنی «غیر»، pan- در معنی «همه»، hypo- در معنی «زیر، پایین، مادون»، de- در معنی «در جهت عکس» و غیره.
در یادگیری و به خاطر سپردن واژگان، ریشه‌یابی واژگان نیز نقش عمده‌ای دارد و به‌تدریج، انبوه‌ساز‌ی واژگان را موجب می‌شود. و با فرا‌گیر‌ی واژگان بیشتر، دانش زبانی نیز بیشتر می‌شود.
منابع:
تجویدی، غلامرضا. (۱۳۸۶). واژه شناسی (رشته مترجمی انگلیسی). تهران: دانشگاه پیام نور.
وثوقی، حسین. (۱۳۷۵). غنی سازی واژگان در یادگیری زبان انگلیسی. تهران: رهنما.
