یکی از دغدغه‌های مهم دانشجویان تحصیلات تکمیلی در دوره کارشناسی ارشد و دکتری، انتخاب استاد راهنما و استاد مشاور مناسب است. استاد راهنما و مشاور در مهم‌ترین مرحله تحصیلات تکمیلی یعنی پایان‌نامه نویسی و رساله‌نویسی همراه شماست. اگرچه بیشترین و مهم‌ترین قسمت کار در این دوره، بر عهده خود دانشجویان است، با این حال نمی‌توان نقش استاد راهنما را در این دوره نادیده گرفت.
استاد راهنما در مراحل تحقیق و پژوهش مقاطع دکتری و ارشد کنار دانشجو است و او را راهنمایی می‌کند. برای مثال به شما برای انتخاب موضوع پایان‌نامه کمک می‌کند. پس از پایان نگارش و ترجمه مقاله، تجربیات خویش در زمینه انتخاب مجله مناسب را در اختیار شما قرار می‌دهد و …
با این حال اگر بخواهید که بیشترین بهره را از استاد راهنمای خود برید، ابتدا باید بدانید که استاد راهنما کیست، چه وظایفی دارد و چه اختیاراتی دارد. همچنین مهم است که با معیارهای انتخاب استاد راهنما آشنا باشید.
برای آشنایی با ملاک‌های انتخاب استاد راهنما در ادامه این پست وبلاگ ترجمیک همراه ما باشید.
مطالب مرتبط:
معرفی سایت‌های دانلود مقاله داخلی و خارجی
آخرین به روزرسانی: ۱۴۰۲/۰۳/۱۰
در این مطلب خواهید خواند:
استاد راهنما کیست و چه وظایفی بر عهده دارد؟
استاد راهنما درواقع یکی از اعضای هیئت‌علمی دانشگاه است. او به پیشنهاد معاونت آموزشی دانشکده و حکم رئیس دانشکده، مسئولیت هدایت و مشاوره تحصیلی دانشجویان در مقاطع تحصیلی مختلف را در زمینه مشکلات آموزشی، پژوهشی و فردی بر عهده می‌گیرد.
تدریس و راهنمایی دانشجویان از وظایف اصلی استاد راهنما به شمار می‌رود. اما علاوه بر این، استاد راهنما وظایف و مسؤولیت‌های مهم دیگری را نیز بر عهده دارد. اطلاع از آن‌ها به ما در انتخاب صحیح استاد راهنما کمکمی‌کند. این وظایف شامل موارد زیر می‌شود:
- کمک به دانشجو در انتخاب یک عنوان پژوهشی مناسب و برنامه‌ریزی برای تکمیل آن در مدت‌زمان مورد انتظار؛
- راهنمایی دانشجو در زمینه شناخت ماهیت پژوهش و رعایت استانداردهای مربوط به آن؛
- نظارت بر نحوه نگارش پروپوزال و همچنین کمک درروند ویرایش پایان‌نامه و رساله؛
- تهیه و تدوین یک برنامه زمانی مناسب و واقع‌گرایانه برای تکمیل مراحل مختلف کار پژوهشی و ارائه گزارش‌های پیشرفت آن؛
- برگزاری جلسات منظم با دانشجو در فواصل زمانی مناسب برای ارزیابی روند پیشرفت کار پژوهشی؛
- درخواست کار مکتوب از دانشجو جهت اطمینان یافتن از اینکه دانشجو در چارچوب برنامه زمانی موردتوافق، کار پژوهش را به انجام می‌رساند؛
- هماهنگ کردن فعالیت‌های سایر اعضای گروه نظارت و انتقال نقطه‌نظر‌ها آنان به دانشجو؛
- کمک به دانشجو در زمینه استخراج مقاله از پایان‌نامه و رساله؛
- حضور در جلسه دفاع و تنظیم صورت‌جلسه در جلسه دفاع؛
- تصحیح نهایی طرح پژوهشی با توجه به نظرات اصلاحی و با رعایت آیین‌نامه نگارشی.
فرآیند انتخاب استاد راهنما چگونه است؟
انتخاب استاد راهنما معمولاً به پیشنهاد دانشجو و با موافقت و تأیید گروه تخصصی هر دانشکده انجام می‌شود. اما نکته مهم و اساسی در این زمینه آن است که استاد راهنما باید از میان اعضای هیئت‌علمی واحد یا مرکز دانشگاهی که دانشجو در آن مشغول به تحصیل است، انتخاب شود.
مطالب مرتبط:
تفاوت پایان‌نامه ارشد و رساله دکتری
دقت در انتخاب استاد راهنما چه نتایج و پیامدهای مثبتی به همراه دارد؟
توجه به ملاک‌های درست و مناسب در انتخاب استاد راهنما می‌تواند پیامدهای مثبت بسیاری را برای دانشجویان تحصیلات تکمیلی به همراه داشته باشد. نگارش یک پایان‌نامه یا رساله موفق از نخستین پیامدهای این مسئله به شمار می‌رود. اما دقت در انتخاب استاد راهنما نتایج مثبت دیگری را نیز می‌تواند در پی داشته باشد:
- امکان دفاع به‌موقع از پایان‌نامه و رساله
- کسب نمره مناسب در جلسه دفاع
- امکان چاپ مقاله استخراج‌شده از پایان‌نامه و رساله در مجلات و ژورنال‌های معتبر علمی
- امکان ارائه مقاله مرتبط با موضوع پایان‌نامه و رساله در همایش‌های ملی و بین‌المللی
- افزایش سطح دانش و آگاهی‌های دانشجو نسبت به زمینه‌های فعالیت در حوزه یا رشته تخصصی خود
- امکان جذب اعتبار مالی برای انجام کارهای پژوهشی مرتبط با موضوع پایان‌نامه و رساله
- امکان ادامه همکاری مشترک میان دانشجو و استاد راهنما در چارچوب پژوهش‌های آینده.
در انتخاب استاد راهنما باید چه ملاک‌هایی را در نظر بگیریم؟
اینک این پرسش مهم و اساسی پیش می‌آید که منظور از «معیار و ملاک مناسب» در انتخاب استاد راهنما چیست؟ و به عبارتی چه معیارهای مشخصی در این زمینه وجود دارد؟ به‌طورکلی و با نیم‌نگاهی به مجموعه مطالبی که در این زمینه مطرح گردیده است، معیارها و ملاک‌های انتخاب استاد راهنما را می‌توان در شش دسته اصلی زیر طبقه‌بندی کرد:
سطح سواد و میزان همکاری استاد
«سواد علمی» یک مفهوم چندوجهی است و به عبارتی جنبه‌های متعددی را در برمی‌گیرد. اما در ارتباط با موضوع انتخاب استاد راهنما، توجه به موارد زیر می‌تواند راهگشا باشد:
- میزان اشراف و تسلط استاد راهنما بر روی موضوع پایان‌نامه یا رساله
- میزان اطلاعات به‌روز استاد راهنما در ارتباط با موضوع پایان‌نامه و رساله
- میزان آشنایی با نرم‌افزارهای آماری مورداستفاده در کار پژوهش
- تسلط و مهارت استاد راهنما در سایر زبان‌ها
- قدرت بیان استاد در ارائه مطالب
چرا تخصص استاد راهنما در زمینه پژوهشی موردنظر مهم است؟
شما باید از استاد راهنما خود انتظار داشته باشید که در موضوعی که در طول دوره دکترای خود را روی آن تمرکز کرده‌اید، متخصص باشد. این امر بسیار مهم است زیرا استاد راهنما مهم‌ترین پشتیبان شما در طول دوره دکترا است. اثربخشی حمایت او با دانشش در موضوع انتخابی شما ارتباط مستقیمی دارد. این خود می‌تواند که تفاوت موفقیت یا عدم موفقیت شما در پایان‌نامه‌تان باشد.
علاوه بر این، استاد راهنمایی که در زمینه انتخابی شما متخصص باشد، باعث صرفه‌جویی در زمان شما و زودتر به نتیجه رسیدن پژوهش‌هایتان می‌شود. یک متخصص دیدی عمیق و روشن درباره جنبه‌های مختلف یک موضوع دارد. این باعث می‌شود که شما را به خوبی برای انتخاب بهترین روش راهنمایی کند. بنابراین تخصص استاد راهنما در موضوع پایان‌نامه‌تان باعث زودتر به نتیجه رسیدن شما می‌شود.
تعهد حرفه‌ای و احساس مسئولیت استاد در حمایت از دانشجو
تعهد حرفه‌ای استاد راهنما در انجام وظایف و مسئولیت‌های خود در کنار حمایت‌های مالی و معنوی او از دانشجو در طول دوره پایان‌نامه‌نویسی ملاک و معیار مهمی است که در هنگام انتخاب استاد راهنما باید موردتوجه قرار گیرد.
در ارتباط با تعهد حرفه‌ای استاد راهنما به‌طور مشخص می‌توان به میزان سخت‌گیری استاد و قاطعیت او در اجرای کار پژوهش و پیشبرد آن در چارچوب برنامه زمانی تعیین‌شده اشاره کرد.
مطالب مرتبط:
معمولاً دانشجویان ترجیح می‌دهند که استاد راهنما کاری به کارشان نداشته باشد و به عبارتی آنان را در طول دوره پایان‌نامه‌نویسی به حال خود رها کند. ولی این شیوه درست نیست. انتخاب آن دسته از استادان راهنما که به‌صورت منظم روند پیشرفت کار را پیگیری می‌کنند و حتی گزارش کار ماهانه از دانشجو می‌خواهند، برای کلیه مراحل به‌ویژه جهت امکان دفاع به‌موقع از پایان‌نامه و رساله بسیار مهم و تاثیرگذار است.
سابقه پژوهشی
بررسی و ارزیابی سابقه پژوهشی استاد راهنما از دیگر ملاک‌های مهم در زمینه انتخاب استاد راهنما به شمار می‌رود. منظور از «سابقه پژوهشی» درواقع «میزان تجربه استاد راهنما در رابطه با تدوین پایان‌نامه» است.
به همین منظور و برای ارزیابی سابقه پژوهشی استاد راهنما می‌توان ملاک‌های مشخصی ازجمله «تعداد پایان‌نامه‌های راهنمایی شده توسط استاد راهنما»، «میزان تجربه استاد راهنما در موضوع پایان‌نامه» و همچنین «تعداد مقاله‌های چاپ‌شده در مجلات معتبر علمی» را مدنظر قرار داد.
ویژگی‌های شخصیتی و نحوه برخورد با دانشجو
ویژگی‌های اخلاقی و شخصیتی استاد راهنما و توانایی او در برقراری ارتباط مناسب با دانشجو نیز از معیارهای مهم در انتخاب استاد راهنما به شمار می‌رود. ارتباط مناسب میان استاد و دانشجو درواقع می‌تواند به افزایش رضایت‌مندی دانشجو از مقطع تحصیلی و همچنین تدوین پایان‌نامه و رساله باکیفیت منجر شود. در ارزیابی ویژگی‌های شخصیتی و رفتاری استاد به‌طور مشخص می‌توان نکات زیر را مدنظر قرارداد:
- رفتار اجتماعی استاد و طرز برخورد او با دانشجویان
- میزان انتقادپذیری استاد
- شنونده بودن استاد راهنما
- میزان انگیزه و رغبت استاد به کار راهنمایی و مشاوره
- مهارت‌های ارتباط غیرکلامی استاد در برخورد با دانشجو
- میزان صمیمیت استاد با دانشجو
توانایی شناسایی و ارتباط با افراد متخصص
مسئله دیگری که در هنگام انتخاب استاد راهنما باید مدنظر قرار دهید، توانایی استاد راهنما در شناسایی و معرفی پژوهشگران داخلی و خارجی به دانشجو در ارتباط با موضوع پژوهش است. برخی از دانشجویان تنها مرتبه علمی استاد را ملاک عمل خود قرار می‌دهند. اما در کنار مرتبه علمی استاد باید رزومه و همچنین سوابق پژوهشی و مطالعاتی او را نیز بررسی کرد.
نکاتی کاربردی برای انتخاب استاد راهنما
بسیاری از پژوهشگران انتخاب استاد راهنما را مهم‌ترین تصمیم تحصیلی دانشجویان تحصیلات تکمیلی می‌دانند. بر همین اساس، معیارها و ملاک‌های مشخصی را در این زمینه پیشنهاد می‌دهند. علاوه بر مطالب پیشین، توجه به چند نکته به‌عنوان رهنمود پایانی نیز می‌تواند راهگشا و سودمند باشد:
- در دسترس بودن استاد راهنما را به‌عنوان یک ملاک مهم و اساسی در نظر بگیرید. استاد راهنما باید همیشه در دسترس باشد تا دانشجو بتواند در صورت نیاز از طریق تلفن، ایمیل و یا سایر شبکه‌های ارتباطی با او تماس بگیرد و از او راهنمایی بخواهد.
- همواره در هنگام انتخاب استاد راهنما، امکان ملاقات حضوری با او را در نظر داشته باشید. گاهی اوقات، دانشجو با توجه به موضوع پایان‌نامه و رساله خود مجبور می‌شود ملاقات حضوری متعددی با استاد راهنما داشته باشد.
- معمولا اولویت با آن دسته از استادان راهنما است که در همان شهر محل زندگی دانشجو اقامت دارند و بیشتر در دسترس هستند.
- پرس‌وجو کنید و درباره سابقه پژوهشی استاد راهنما با دیگران مشورت کنید. مشورت گرفتن از دانشجویان ترم‌های بالاتر که تجربه پایان‌نامه‌نویسی با استاد موردنظر را داشته‌اند، بسیار سودمند است. این کار تجربیات ارزشمندی را در این زمینه در اختیارتان قرار دهد.
- در همان ابتدای کار و در جریان جلسه مقدماتی، انتظارات خود را از استاد راهنما بیان کنید و محدودیت‌های کاری و شغلی‌تان را با او در میان بگذارید. در همان حال، سعی کنید که اعتماد او را نسبت به خودتان جلب کنید تا استاد راهنما نیز نسبت به همکاری و مساعدت در پیشبرد کار پژوهش انگیزه بیشتری پیدا کند.
سخن پایانی
نگارش پایان‌نامه در تحصیلات تکمیلی فرایندی پیچیده و درعین‌حال، تجربه جدیدی برای بسیاری از دانشجویان کارشناسی ارشد است. در دوره پایان‌نامه، از دانشجویان انتظار می‌رود موضوع مناسبی را برای پژوهش انتخاب کنند و با توجه به جدول زمانی تعیین‌شده، نتایج کار پژوهشی خود را در قالب پایان‌نامه یا رساله به رشته تحریر درآورند و از آن دفاع کنند.
اما مهم‌تر از نگارش پایان‌نامه، مسئله انتخاب یک استاد راهنمای خوب و متخصص است. چراکه موفقیت در نگارش پایان‌نامه و رساله در گرو همکاری و ارتباط مناسب میان دانشجو و استاد راهنما است. بنابراین با دقت استاد راهنمای پروژه خود را انتخاب کنید.
سایت ترجمه تخصصی ترجمیک، دستیار پژوهشی شما برای انجام پژوهش‌هایتان است. خدمات این موسسه با بالاترین کیفیت و مناسب‌ترین هزینه ارائه می‌شوند. برای اطلاع از پلن‌ها و هزینه خدمات، به صفحه هزینه ترجمه مراجعه کنید.
3 دیدگاه در «انتخاب استاد راهنما و ملاک‌های آن»