ارجاع به منابع، یکی از مهم‌ترین بخش‌های نگارش مقالات آکادمیک است. چراکه بدون رفرنس‌دهی به منابع معتبر، مقاله شما ارزش و اعتبار چندانی نخواهد داشت. کتاب‌ها، وب‌سایت‌ها، فیلم‌ها، سخنرانی‌ها و حتی فرهنگ‌نامه می‌توانند به عنوان منبع مورد استفاده قرار بگیرند.
منابع را می‌توان به دو دسته اولیه و ثانویه تقسیم‌بندی کرد. هر دوی این منابع، اطلاعات ارزشمندی در اختیار شما قرار می‌دهند. با این حال، ارزش این منابع با یکدیگر متفاوت است.
در این مطلب، به بررسی تفاوت‌های منابع اولیه و ثانویه و چگونگی استفاده از آن‌ها در کارهای پژوهشی می‌پردازیم. اگر شما هم در حال نگارش مقاله هستید، این مطلب را از دست ندهید.
مطالب مرتبط:
بایدها و نبایدهای سرقت ادبی و انواع آن
در این مطلب خواهید خواند:
منبع اولیه چیست؟
منابع اولیه، در واقع گزارش اولیه از یک رویداد، مطالعه یا پروژه هستند. لیست زیر، به نمونه‌هایی از منابع اولیه اشاره می‌کند:
- عکس وقایع تاریخی
- مقالات خبری
- رمان و داستان کوتاه
- زندگی‌نامه افراد تاریخی یا مشهور
- نامه‌ها و مجلات
- مقالات و نظرات منتشر شده
- آثار هنری
- فیلم‌های مستند
- گزیده‌ای از برنامه‌های رادیویی و پادکست‌ها
- داده‌های حاصل از مطالعات و بررسی‌ها
- نتایج نظرسنجی
- ضبط سخنرانی‌ها، موسیقی و سایر اجراها
- اسناد دولتی در مورد سیاست‌ها و قوانین خاص
- قوانین (مانند متن واقعی یک فرمان یا قانون)
منابع اولیه در واقع تجزیه و تحلیل شما درباره اثری خاص هستند. به عنوان مثال، ممکن است کتاب «فرانکشتاین» را بخوانید و سپس یک مقاله تحلیلی درباره آن بنویسید. این مقاله تحلیلی، یک منبع اولیه است. اگر بعدها شخص دیگری مقاله شما را بخواند و در مقاله خود به آن استناد کند، از کار شما به عنوان منبع ثانویه استفاده کرده است.
داده‌های یک آزمایش، منابع اولیه‌ای هستند که حین نوشتن گزارش آن مورد استفاده قرار می‌گیرند. به طور مشابه، فرض کنید در حال نوشتن رویدادی که در آن شرکت کرده‌اید هستید. تجربیات شما در آن رویداد و هر عکس یا ویدیویی که گرفته‌اید، منابع اولیه هستند.
با این حال، منابع اولیه لزوما نباید توسط خودتان ایجاد شوند. نامه‌هایی که توسط شخصیت‌های تاریخی نوشته شده‌اند، داده‌های خام آزمایش‌های دیگران، عکس‌های سایر عکاسان و مواردی از این قبیل نیز می‌توانند جزء منابع اولیه باشند.
مطالب مرتبط:
معرفی سایت‌های دانلود مقاله داخلی و خارجی
منبع ثانویه چیست؟
منابع ثانویه شامل آنالیزها، فرضیه‌ها، حدسیات و یا ارزیابی منابع اولیه هستند. از جمله این موارد می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- مقالاتی که رمان‌ها، آثار هنری و… را تحلیل می‌کنند.
- متن کتاب درسی که در مورد مفاهیم، رویدادها و آزمایشات خاص بحث می‌کند.
- بیوگرافی افراد تاریخی و مشهور
- کتاب‌هایی درباره رویدادها، مفاهیم، حرکات و آثار خاص
- آثار انتقادی توسط دانشگاهیان و منتقدان حرفه‌ای (به عنوان مثال، نقد یک منتقد فیلم از یک فیلم)
- تفسیر سیاسی
تفاوت منابع اولیه و ثانویه
تفاوت منابع اولیه و ثانویه به‌طور خلاصه به صورت زیر است:
یک منبع اولیه، دسترسی مستقیم به یک اثر را برای بحث، تجزیه و تحلیل و استناد فراهم می‌کند. این در حالی است که، منبع ثانویه از دریچه نویسنده دیگری به آن اثر نگاه می‌کند. به عنوان مثال، متن سخنرانی رئیس جمهور منبع اصلی است. در حالی که تفسیر یک مفسر سیاسی که در مورد آن، منبع ثانویه است.
کار با منابع ثانویه، شما را در درک نحوه ارائه و مراحل کار مورد بحث یاری می‌کند.
منبع سوم چیست؟
منبع سوم یا ثالث، به شما کمک می کند تا منابع اولیه و ثانویه را پیدا کنید. فهرست‌ها، کتب راهنما و بیبیلوگرافی‌ها، از جمله مهم‌ترین منابع سوم هستند.
این منابع، فراتر از منابع اولیه و ثانویه هستند. شما می‌توانید برای تحقیقات پژوهشی از این منابع استفاده کنید.
منابع سوم، خود منابع قابل استناد نیستند ولی منابع قابل استنادی را ارائه می‌دهند. به عنوان مثال، ویکی‌پدیا یکی از محبوب‌ترین منابع سوم است. شما نمی‌توانید در مقالات آکادمیک به ویکی‌پدیا استناد کنید. با این حال، می‌توانید آن را به عنوان منبعی عالی برای یافتن منابع قابل استناد در نظر بگیرید.
حال شاید برایتان سوال باشد که چرا نمی‌توان به ویکی‌پدیا استناد کرد؟ پاسخ این سوال روشن است. هر کسی می‌تواند ویکی‌پدیا را ویرایش کند. بنابراین نمی‌توان آن را به عنوان یک منبع معتبر در نظر گرفت. با این حال، بسیاری از ویراستاران ویکی‌پدیا هنگام ویرایش منابع معتبری ذکر می‌کنند. این منابع معمولاً کاملاً قابل قبول و قابل استناد هستند.
مطالب مرتبط:
بهترین روش گردآوری اطلاعات مقاله و پایان‌نامه
چه زمانی از منابع اولیه و چه زمانی از منابع ثانویه استفاده کنیم؟
منابع اولیه و ثانویه، هر یک نیازهای مختلفی را برآورده می‌کنند که در بخش‌های قبلی به آن‌ها پرداختیم. در این بخش توضیحات کامل‌تری در این‌باره ارائه می‌کنیم.
گاه آشکارا درباره موضوعی ادعا می‌کنید یا نظریه و استدلالی مطرح می‌کنید. در چنین مواردی باید به کمک منابع اولیه، ادعا و استدلال خود را اثبات کنید. در واقع شما با استناد به منابع اولیه، به وسیله داده‌های واضح، معتبر و قابل تایید از اظهارات خود حمایت می‌کنید. بنابراین اگر در مقاله خود به دانش و علوم مشخصی اشاره می‌کنید، حتما به منابع اولیه استناد کنید.
حال ممکن است پژوهش شما موضوع خاصی را به شکل گسترده‌تری مورد بحث قرار دهد. در این صورت، باید از منابع ثانویه نیز استفاده کنید.
به عنوان مثال، مقاله‌ای با موضوع «عوامل موثر در کاهش تصادف» را در نظر بگیرید. حین نگارش این مقاله، احتمالا به داده‌های جمع‌آوری‌شده توسط اداره راهنمایی و رانندگی نیاز خوهید داشت. (این داده‌ها منابع اولیه هستند). همچنین ممکن است به مطالعه کتاب‌هایی درباره ایمنی خودرو نیز نیاز پیدا کنید. (این کتاب‌ها، منابع ثانویه هستند).
چگونه تفاوت منابع اولیه و ثانویه را تشخیص دهم؟
تشخیص منابع اولیه و ثانویه، در برخی موارد ساده است ولی گاهی اوقات اینگونه نیست. به عنوان مثال متن اصلی قانونی که به آن استناد می‌کنید، به‌وضوح منبع اولیه است. اما بیانیه تفسیری این قانون چه‌طور؟ این بیانیه را آژانسی که وظیفه اجرای قانون را برعهده دارد، به زبان ساده نوشته است. پس این بیانیه، باید یک منبع اولیه باشد. درست است؟
خیر! چراکه یک بیانیه تفسیری در واقع، یک منبع ثانویه است. مگر این که مقاله شما بر بیانیه تفسیری متمرکز باشد. مانند مقاله‌ای که به تحلیل تفسیر و مفهوم قانون می‌پردازد.
برای تشخیص راحت‌تر منابع اولیه و ثانویه، از خودتان بپرسید، این منبع درباره چیست؟ به عنوان مثال مقاله «چیزهایی که حمل می‌کردند» را در نظر بگیرید. این، یک مقاله تحلیلی در مورد یک کتاب است و از آن به عنوان یک منبع ثانویه استفاده می‌کند. کتاب «چیزهایی که حمل می‌کردند» نیز کتابی درباره تجربه سربازان در جنگ ویتنام است و می‌تواند یکی از منابع ثانویه این منابع باشد.
سخن پایانی
ارجاع به منابع معتبر، یکی از معیارهای ارزیابی ارزش و اعتبار یک مقاله و کار پژوهشی است. از سوی دیگر، آشنایی با منابع اولیه و ثانویه تاثیر بسزایی در انتخاب منابع مناسب دارد. در این مطلب به تعریف این منابع و مقایسه آن‌ها پرداختیم. امیدواریم مطالعه این مطلب، مسیر تحقیق و پژوهش شما را هموارتر کند.
مطالعه مقالات غیرفارسی‌زبان، یکی از مراحل اجتناب‌ناپذیر انجام کارهای پژوهشی است. چنانچه در این مرحله به کمک نیاز داشتید، از خدمات ترجمه تخصصی ترجمیک کمک بگیرید.
ویرایش، گام نهایی به سرانجام رسیدن یک مقاله علمی است. ویراستاری تخصصی یکی از پرطرفدارترین خدمات ترجمیک است. برای استفاده از این خدمات کلیک کنید.
