۲۴ آبان در تقویم ایران، روز کتاب و کتابخوانی نامیده شده است. کتاب؛ یار مهربان.
فرهنگ، علم، سیاست و اقتصاد جوامع بشری، در طول قرون و اعصار ارتباط تنگاتنگی با نوشتن و کتاب داشته است و این ارتباط روزبه‌روز رو به افزونی است. در سال‌های اخیر با رشد کتاب‌های الکترونیکی و کتاب‌های صوتی، در کنار همان کتاب‌های همیشگی، این نقش بیشتر نیز شده است.
پیامبران الهی معارف دینی را در قالب کتب مقدس و سرآمد همه آن‌ها قرآن کریم در اختیار ما قرار داده و نظریات دانشمندان و پیشوایان دین در قالب کتب ارزشمند به یادگار مانده است.
در قرون متاخیر و دوران معاصر نیز بسیاری از فیلم‌ها و سریال‌های معروف، از کتاب‌هایی برجسته اقتباس شده و کتاب‌های مهمی نیز شالوده حکومت‌های مهم را پایه‌ریزی کرده‌اند. کتاب روح‌القوانین مونتسکیو و انقلاب فرانسه، ثروت ملل آدام اسمیت و نظام سرمایه‌داری غربی، کتاب «سرمایه» کارل مارکس و نظام‌های کمونیستی و سوسیالیستی، کتاب نبرد من هیتلر و حکومت پرماجرای نازی‌ها در آلمان و حتی کتاب حکومت اسلامی امام خمینی (ره) و جمهوری اسلامی در ایران، همه و همه مثال‌هایی از کتاب‌های مهم قرون اخیر هستند.
در کناب این کتاب‌ها، کتاب‌های دیگری نیز می‌شناسیم که با دامنه تاثیر گسترده، مخاطبان زیادی را متاثر ساخته‌اند: شازده کوچولو، قلعه حیوانات، بیتوایان، کلبه عمو تم، جنگ و صلح، پیرمرد و دریا، کلیدر، سفرنامه حاجی بابا اصفهانی و … .
کتاب، نویسنده، مترجم؛ فرزند، مادر، دایه
پیش از این نیز در مطالب مجزایی به برترین آثار منتشر شده به زبان آلمانی و همچنین زبان فرانسوی اشاره کردیم. همچنین در فهرستی جداگانه، لیستی از کتاب‌هایی که بیش از همه ترجمه شده‌اند را ارائه کردیم. اما یک سوال مهم پیش روی ماست. اگر این کتاب‌ها از زبانی به زبانی ترجمه نمی‌شدند، آیا می‌توانستیم چنین دامنه تاثیری برای این افکار ارزشمند متصور باشیم؟
آیا انقلابیان روسیه، کوبا و چین زبان آلمانی می‌دانستند تا بتوانند کلمات کتاب «سرمایه» کارل مارکس را بخوانند و تعلیمات آن را اجرا کنند؟ چند درصد از مسلمانان سراسر جهان زبان مادری‌شان عربی است تا بتوانند قرآن و احادیث را به این زبان بخوانند؟ از میان ۲ میلیارد مسیحی دنیا، چه تعداد قادرند اناجیل را به زبان اصلی آن بخوانند؟ و چه تعداد از خوانندگان رمان‌هایی چون جنگ و صلح، بینوایان، شازده کوچولو و یا قلعه حیوانات لذت برده‌اند، زبان‌های روسی، فرانسوی و انگلیسی را به خوبی می‌دانند؟
مسلما پاسخ همه این سوال‌ها این است که بسیاری از خوانندگان این کتاب‌ها، از زبان اصلی که کتاب به آن نوشته شده است، چیزی نمی‌دانند. بلکه این مترجمان بوده‌اند که توانسته‌اند با هنرمندی این آثار را به مخاطبانی از میان هم‌زبانان خود عرضه کنند. به راستی که مترجمان پیش‌قراولان ارتباط میان ملل هستند.
پس جا دارد در روز کتاب و کتابخوانی، تقدیر و قدردانی خود را نسبت به مترجمان نامدار و گمنامی که با ترجمه کتاب، همچون قلبی در میان جامعه جهانی انسان‌ها، افکار و اندیشه‌ها را به جریان در می‌آورند، ابراز کنیم.
روز کتاب و کتابخوانی بر همه مترجمان به ویژه مترجمان فعال در ترجمیک مبارک باد!
